Historia Sokolstwa 1989 1999

Publikacje dotyczące działalności Sokolstwa Polskiego od 1867 roku w tym liczne po 1989 roku znajdują się w Bibliografii Sokolstwa Polskiego, która znajduje się na naszej stronie.

Poniżej wykaz publikacji kluczowych do działalności Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce po 1989 roku.

Raport Związku Towarzystw Gimnastycznych "Sokół" w Polsce za lata 1989 - 1991, oprac. Andrzej Bogucki, Warszawa - Bydgoszcz 1991.

125 lat Sokolstwa Polskiego 1867-1992, Warszawa-Inowrocław 1992.

Bogucki A., Związek Towarzystw Gimnastycznych "Sokół" w Polsce 1989 - 1993, Bydgoszcz - Fordon 1993.

Bogucki A., Związek Towarzystw Gimnastycznych "Sokół" w Polsce w latach 1993- 1997, Bydgoszcz 1997.

Bogucki A. Związek Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce 1997 – 2002, Bydgoszcz 2005, ss.70.

Bogucki A., (pod red.), Związek Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce 2002-2004, Bydgoszcz 2004, ss. 139, foto ss. XVII.

Bogucki A., Raport Sprawozdawczy Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce 29.03.2003-10.02.2007, Bydgoszcz 2007.

Bogucki Andrzej (oprac.), 140. Lecie Sokolstwa Polskiego (dokumenty – broszura powielana ss. 32), Bydgoszcz 2007.

Pisma Sokole

SOKÓŁ – kwartalnik ZTG „Sokół” w Polsce. Ukazywał się regularnie w latach 1990-1995, Inowrocław red. Łada Henryk.

SOKÓŁ POMORSKI – kwartalnik Dzielnicy Pomorskiej ZTG „Sokół” w Polsce, zał. w 1932 r. wznowiony ukazywał się regularnie w latach 1993-2003. Publikował artykuły także dotyczące sokolstwa w kraju i świecie. Od 1999 r. oficjalny organ Związku Towarzystw Gimnastycznych  „Sokół” w Polsce.

RAPORT

Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce za lata

11.01.1997 r. – 20.03.1999 r.

W okresie sprawozdawczym objęto okres od Zjazdu Rady Sprawozdawczo-Wyborczej ZTG „Sokół w Polsce w dn. 11.01.1997 r. w Inowrocławiu do dnia 20.03.1999 r. do Zjazdu Rady Sprawozdawczo-Wyborczej w Bydgoszczy. Sprawozdanie obejmuje i sygnalizuje jedynie ogólnikowe dane. ZTG „Sokół” w Polsce wspólnie z krajowymi gniazdami sokolimi wykonał taką pracę publiczną dla Sokolstwa i Rzeczypospolitej na jaką było nas wszystkich wspólnie stać. Wykonano ogrom pracy w dziedzinach patriotyczno-wychowawczej, sportowo-rekreacyjnej, krajoznawczej, wojskowo-obronnej, kulturalno-oświatowej, krzewienia tożsamości sokolej i narodowej i in. ZTG „Sokół” w Polsce w swojej pracy nawiązywał do tradycji i ciągłości Sokolstwa Polskiego założonego w 1867 roku we Lwowie, Związków Sokolich działających pod zaborami, oraz w USA i innych krajach. Związek nasz jako jedyny spadkobierca ZTG „Sokół” w Polsce z lat 1919-1939, kontynuował dalej swą ciągłość pracy sokolej, także Sokolstwa Polskiego z lat 1939-1988, tj. gdy sokolstwo w kraju było pod reżymem hitlerowskim i stalinowskim oraz komunistyczno-socjalistycznym, działało w konspiracji. Ciągłość naszą wspólną organizacyjną tworzy działający od 1887 roku Polish Falcons of America w USA, ZTG „Sokół” we Francji, a szczególnie Związek Sokołów Polskich w Wielkiej Brytanii, gdzie wypędzeni przez komunistów z kraju, ograbieni z majątku sokoli prowadzili ciągłość pracy w Wielkiej Brytanii na czele z prezesem ZTG „Sokół” sprzed wojny Gen. Franciszkiem Arciszewskim. Właśnie dla uczczenia 130. lecia Sokolstwa Polskiego wszystkie gniazda obchodziły uroczystości w 1997 roku. Centralna Inauguracja tych obchodów odbyła się 7-8.02.1997 r. w Poznaniu. Podsumowania 130. lecia dokonał Zjazd Rady w Krakowie w dn. 10.01.1998 r. Warto nadmienić, że w maju 1997 r. odbyła się wycieczka bydgoskich kresowiaków i sokołów do Lwowa, gdzie m.in. odwiedzono groby sokołów, naczelnika Durskiego i innych, na Cmentarzu Łyczakowskim. Zwiedzono sokolnie lwowskie i stadion. Warto zaznaczyć, że odwiedzono też do dziś istniejący budynek sokolni w Rawie Ruskiej. W okresie sprawozdawczym odbywały się zebrania zarządu i przewodnictwa, oraz zjazdy Rad Związku.

Ważny w dziejach Związku był Zjazd Programowy Rady ZTG „Sokół” w dniach 16-17.05.1998 r., który odbył się w Brodnicy na Pomorzu. Zjazd był połączony z uroczystością poświęcenia nowego sztandaru TG „Sokół” w Brodnicy. Praca wychowawcza była prowadzona masowo szczególnie wśród młodzieży zgodnie z ideą sokolą, tradycją i dorobkiem oraz hasłami m.in. „W zdrowym ciele zdrowy duch”, „Bóg i Ojczyzna” oraz „Czołem Ojczyźnie – Szponem Wrogowi”.

ZTG „Sokół” jest podzielony organizacyjnie na cztery Dzielnice, a te na okręgi. Aktywnie działały trzy dzielnice. Natomiast Dzielnica Mazowiecko-Podlaska nie zorganizowała nawet zebrania wyborczego, jak zaleciła Rada w Brodnicy, nie posiada wybranego prezesa i władz. Zebrania Dzielnic odbyły się: I Pomorskiej 17.05.1998, II Wielkopolsko-Śląskiej 06.1998 r., IV Małopolskiej 18.09.1997 r. Także nie działała powołana na Zjeździe Rady w Brodnicy, komisja statutowa.

Najważniejszą duchową i ideową inicjatywą było podjęcie na Zjeździe Rady w Inowrocławiu uchwały o nadaniu Członka Honorowego ZTG „Sokół” w Polsce Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II. 6 czerwca 1997 r. na Zjeździe Rady w Zakopanem, podczas wizyty papieża w Polsce, Sokolstwo Polskie ze Sztandarami w czamarach wspólnie z góralami na kolanach złożyło „Hołd Górali Polskich”. W tym dniu sokoli przekazali dla papieża piękną drewnianą rzeźbę sokoła z hantlą. Pismem Watykanu z dnia 9.08.1997 r. poinformowano Związek, że papież Jan Paweł II przyjął nasze Członkostwo Honorowe. Władza Związku wysyłały życzenia do Prymasa Polski ks. Józefa Kardynała Glempa – Członka Honorowego Związku. Współpracowano też z Biskupami. Sokolstwo w gniazdach uczestniczyło zawsze ze sztandarami w procesjach Bożego Ciała. Większość gniazd posiada jako członków księży kapelanów lub opiekunów duchowych.

Sokolstwo w poszanowaniu władz samorządowych i państwowych wspólnie w terenie z nimi współpracowało. Kontynuowano współpracę z Ministerstwem Obrony Narodowej. Uczestniczono w terenie ze sztandarami w uroczystościach samorządowych i państwowych szczególnie 3.V. i 11.XI.  Sokolstwo włączyło się w rozwój samorządności i demokratyzacji III Rzeczpospolitej. Działacze Związku, Dzielnic, Okręgów i gniazd, uczestniczyli aktywnie w życiu publicznym, popierając ugrupowania centroprawicowe, wspierano rozwój wolnego rynku, odcinano się od skrajnych postaw nacjonalistów, rewolucjonistów i kosmopolitów.

Głównie w 1998 roku obchodzono w gniazdach 80. lecie Niepodległości Polski i 80. lecie Powstania  Wielkopolskiego, szczególnie uczczono powstańców sokołów na czele z pierwszym poległym Franciszkiem Ratajczakiem. Centralne sokole obchody Powstania  Wielkopolskiego odbyły się na Zjeździe Sokolstwa

Związek współpracował z Wojskiem Polskim i Obroną Cywilną oraz z wieloma organizacjami m.in. ze Związkiem Polaków w Niemczech w Bochum i „Rodło” w Monachium.

Prężnie rozwijała się współpraca z gniazdami i związkami sokolimi poza krajem: Litwą, Białorusią, Ukrainą, Wielką Brytanią, Francją, Słowenią, Słowacją, Czechami, USA, Serbami Łużyckimi w Niemczech, Kanadą. Główna współpraca odbywała się z Česką Obce Sokolską w Pradze. Odbyła się wymiana doświadczeń. W Bydgoszczy, Bukownicy przebywali Czesi, a nasi delegaci przebywali w Pradze, m.in. na Zjeździe sprawozdawczo-wyborczym COS w dn. 30-31.05.1998 r. 4.10.1997 r. w Hotelu Forum w Warszawie odbyło się spotkanie Sokolstwa Polskiego – PFA-USA. Główna współpraca z ČOS i USA-New Britain dotyczyła przygotowania „IX. Zlotu Sokolstwa Polskiego – Bydgoszcz 2000” oraz udziału w „XIII. Wszechsokolim Zlocie w Pradze w 2000 r.” W związku ze zlotami w Bydgoszczy w dn. 16-22.02.1998 r. odbył się kurs dla nauczycieli i instruktorów, którego wykładowcami byli sokoli z Czech. Kurs ukończyło 46 osób.

Trzeba zaznaczyć, że włożono dużo pracy, oraz Związek spełnił warunki i został przyjęty 3.07.1998 r. do Svetovego Svazu Sokolstwa (SSS) – Światowego Związku Sokołów, który liczy przeszło 250 tysięcy członków. Jest w świecie dużo jeszcze innych sokolich organizacji, które jeszcze nie spełniają warunków do przyjęcia.

Sokoli z Czech są chętni do współpracy, którą podjęły m.in. gniazda w Bydgoszczy i Bukownicy. Sokoli z Pomorza uczestniczyli w dwóch Zlotach: 20.06.1998 r. w „Zlocie Żupy Barakowy” w Brandysie nad Łabą oraz na Słowacji w Zlocie w Koszycach. Sokolstwo Słowackie zaprosiło chętnych sokołów z Polski na letni Zlot do Cleveland USA-Ohio. Można zorganizować grupę wyjazdową, informacji udziela sekretariat.

Jedną z ważnych form  naszej działalności była ochrona miejsc pamięci narodowej. Sokoli zwracali uwagę na fałszowanie historii Ojczystej. Takim przykładem może być zaangażowanie się działaczy Związku w zorganizowaniu niezależnej sesji naukowej dotyczącej „Dywersji hitlerowskiej w dniu 3.09.1939 r. w Bydgoszczy”. Występowano o nadanie nazw ulic zasłużonych zmarłych sokołów, pisano nekrologii i biogramy o zmarłych członkach „Sokoła”. Sokoli uczestniczyli ze sztandarami w pogrzebach zmarłych sokołów w gniazdach. Podczas ponownego pogrzebu prochów zamordowanego przez sowietów Gen. Mariusza Zaruskiego w dn. 11.11.1997 r. w Zakopanem, przedstawiciele Związku przypomnieli, że był on też działaczem niepodległościowym i instruktorem „Sokoła”. Kilku przedstawicieli Związku wygłosiło naukowe referaty o Sokolstwie Polskim na Międzynarodowej Konferencji w dn. 11-14.09.1997 r. na Uniwersytecie Karola w Pradze. Sokolstwo prowadziło pracę wydawniczą, publikując książki o sokolstwie oraz kwartalniki i pisma Przewodnik Gimnastyczny „Sokół”, Sokół Pomorski i inne. Prowadzono wymiany wydawnictw z Sokołami spoza kraju. Zgromadzono znaczne i bogate zbiory bieżące oraz archiwum w Centrum Informacji Naukowej Sokolstwa Polskiego – Bydgoszcz-Fordon. Dzięki uprzejmości TG „Sokół” I w Bydgoszczy, Związek otrzymał w bezpłatne użytkowanie pomieszczenia w Sokolni na swoje biuro i archiwum.

Inna ważną formą działalności sokolstwa było organizowanie i współorganizowanie w różnych miejscowościach wystaw pamiątkowych dotyczących sokolstwa. Największą wystawę zorganizowało Muzeum Niepodległości wspólnie z warszawskim „Sokołem” pod nazwą „Czołem Ojczyźnie – Szponem Wrogowi”. Otwarcie wystawy odbyło się 19.06.1998 r.

Sokoli przekazywali też w darze do bibliotek, muzeów i archiwów swoje publikacje i wydawnictwa, archiwalia a nawet sztandary. Np. TG „Sokół” Chełmno przekazało archiwalia i przedwojenny sztandar do Muzeum Ziemi Chełmińskiej.

Zorganizowano też uroczystości poświęcenia nowych sztandarów sokolich 28.09.1997 r. w Zgierzu i 17.05.1998 r. w Brodnicy.

Działacze sokolstwa w uroczystościach uczestniczyli w tradycyjnych mundurach – czamarach sokolich. Na Zjeździe Rady ZTG „Sokół” podjęło uchwałę o wprowadzenie granatowych furażerek i plakietek związkowych na  marynarki. Furażerki produkowane są na zamówienie w Bydgoszczy, dla członków gniazd, którzy nie posiadają pieniędzy na uszycie czamary, dla młodych sokołów jak i dla tych, którzy w mundurach źle się czują. Kilka  gniazd posiada furażerki z plakietkami (są to dwa elementy dla sokołów i sokolic równe) Należy ubolewać, że prezesi słabo rozpropagowali furażerki i plakietki w gniazdach wśród członków i młodzieży.

w Poznaniu w dniu 27.12.1998 r. Uroczystości zorganizowały też gniazda m.in. w Bukówcu Górnym, Inowrocławiu i Bydgoszczy, gdzie z tej okazji odbyło się spotkanie sokołów z Polski – USA – Wielkiej Brytanii. Obchodzono też pamięć Patrona Sokolstwa – Tadeusza Kościuszki. Uczczono pamięć powstania styczniowego 1863/64 roku. W gniazdach rozpoczęto w 1999 roku obchody sokole: 80. Rocznicy Przybycia Błękitnej Armii Gen. Józefa Hallera, 60. Rocznicy śmierci sokoła Romana Dmowskiego i 80. Rocznicy podpisania
Traktatu Wersalskiego, oraz byłego prezesa „Sokoła” w Katowicach i działacza narodowego Wojciecha Korfantego. Włączono się też w obchody związane z ruchem „Solidarności”, tj. rocznicy „Bydgoskiego 19 Marca 1981-1998”.
i pięknie się w nich prezentują. 

Podczas spotkań sokoli w gniazdach duże znaczenie tradycyjnie przykładają do organizacji uroczystości: dzielenia się opłatkiem, jajkiem, czy ciekawych spotkań w „tłusty czwartek”. Podczas spotkań deklamowane były utwory poetyckie, śpiewano pieśni patriotyczne.

Kilka gniazd prowadzi pracę o charakterze przysposobienia wojskowego. Jest zorganizowanych kilka Stałych Drużyn Polowych „Sokół” w Warszawie organizuje Obozy Wojskowo-Sportowe w Czerwieńsku. Inne gniazda także organizują obozy i ćwiczenia wojskowo-sportowe. Sokoli uczestniczyli też w zawodach sportowo-obronnych.

Główną działalnością Sokolstwa Polskiego było szkolenie sportowe dzieci i młodzieży, organizacja zawodów L.A., turniejów sportowych, memoriałów pamięci narodowej, biegów na orientację. Warto wymienić, że największy ogólnopolski Bieg Sokoła odbywa się corocznie w Bukówcu Górnym. Organizowane są też m.in. Biegi Sokoła w Bukownicy, Fordonie, Inowrocławia, Gniewkowie i in. Z okazji świąt państwowych gniazdo Rataje organizuje sportowe Turnieje Niepodległości. Udaną imprezę zorganizował „Sokół” w Bukownicy w dn. 23.08.1998 r. „I Ogólnopolski Wyścig Rowerów Górskich”. Sokolstwo Polskie zorganizowało niezliczoną liczbę masowych imprez i zawodów sportowych, rekreacyjnych, prowadziło pracę turystyczno-krajoznawczą. Sokoli organizowali też liczne festyny, imprezy z okazji „Dnia Dziecka”, sportowe ferie zimowe i letnie, zlotyi rajdy. Gniazda sokole np. Inowrocław-Mątwy szkoli młodzież w zakresie tańca.

Gama uprawianych przez gniazda różnorodnych dyscyplin sportowych jest wielka. Sokoli uprawiają następujących dyscypliny sportowe: gimnastykę sokolą, gimnastykę sportową i akrobatyczną, kolarstwo, hokej, rugby, karate, jeździectwo, łucznictwo, strzelectwo, zapasy, marszobiegi, krótkofalarstwo i modelarstwo, sporty obronne, turystykę i krajoznawstwo, wspinaczkę linową i wysokogórską, łączność, ratownictwo medyczne, kajakarstwo, gry w piłkę nożną, koszykową, siatkową, tenis, tenis stołowy, pływanie, aerobik, fitnes, łyżworolki, calanetic, ciężary. Sokoli na swoje niektóre imprezy zapraszają dzieci, młodzież i dorosłych niepełnosprawnych.

Warto też zaznaczyć, że znacząca jest praca kulturalno-oświatowa. Sokoli organizowali biesiady kulturalne i poetyckie, majówki, Bale Sokoła, wieczornice patriotyczne. Uroczyście obchodzono w 1998 r. Rok A. Mickiewicza. W gniazdach działały też sekcje literackie i  historyczne. Organizowano też zabawy ludowe. Sokoli uczestniczyli też w pracy w swoich parafii katolickich. Została zorganizowana też „Pielgrzymka biegowa do Częstochowy”.

Trudność sprawiało sokołom odzyskanie mienia sokolego swojej własności zagrabionej i ukradzionej sokołom przez reżym komunistyczny. Starające się gniazda, popierane przez Związek, o odzyskanie swojej własności mają ogromne problemy. Doszło także w tym zakresie do szykanowania „Sokoła” przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Sokoli złożyli skargę o szykanowanie do Premiera RP prof. dr hab. Jerzego Buzka, wobec majątku sokolego w Zakopanem i Koronowie. Nie może odzyskać też gruntu „Sokół” w Kruszynie. Także Bydgoszcz I nie może odzyskać w całości należności finansowych. Warto wspomnieć o mieniu sokolim, które znajduje się we Lwowie i innych miejscowościach gdzie nie ma obecnie gniazda, np. w Rawie Ruskiej gdzie istnieje sokolnia. Przez ostatnie 10 lat! nie możemy odzyskać ukradzionej nam własności.

Praca Biura-Sekretariatu w Bydgoszcz-Fordonie odbywała się na koszt TG „Sokół” II Bydgoszcz-Fordon. W okresie sprawozdawczym wysłano pisma oznaczone literą W, w 1997 r. – 400 szt., 1998 r. – 442 szt., 1999 r. do Zjazdu – 148 szt. Razem wysłano 990 pism. Natomiast wpłynęło do sekretariatu pism oznaczonych literą P, w 1997 r. – 175 szt., 1998 r. – 152 szt., 1999 r. do Zjazdu – 50 szt. Razem wpłynęło 377 pism. Praca Biura-Sekretariatu odbywała się społecznie – honorowo. Nie było żadnego pracownika zatrudnionego na etacie.

WYKAZ DZIELNIC I GNIAZD SOKOLICH 1997-1999 r.

I Dzielnica Pomorska ZTG „Sokół” w Polsce, prezes Andrzej Bogucki

Sokole Gniazda Szkolne w Bydgoszczy

II Dzielnica Wielkopolsko-Śląska ZTG „Sokół” w Polsce, prezes Henryk Łada

III Dzielnica Mazowiecko-Podlaska ZTG „Sokół” w Polsce, prezes Vacat

IV Dzielnica Małopolska ZTG „Sokół” w Polsce, prezes Artur Blum

Związkowe Gniazda poza krajem

Poniżej wykaz Gniazd Sokolich, które nie przysłały Raportu. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w: Sępólno Krajeńskie (rozwiązane), Słupsk, Gdynia, Poznań I Śródmieście, Chrośnica (rozwiązane), Kruszwica, Krotoszyn, Poznań – Grunwald, Brwinów, Olsztyn, Białystok, Sieradz, Krzeszowice, Kraków I, Lublin, Kielce, Jabłonka-Orawska, Kraków III.

Oprac. (alb).

Raport przyjęty przez Radę ZTG „Sokół” w Polsce w dn. 20.03.1999 r.

Lp.	Nazwa gniazda	Członkowie
		Pow. 18 lat	Do 18 lat	Razem
1.	TG „Sokół” I Bydgoszcz, Prezes Wacław Kocon.	71	163	234
2.	TG „Sokół” Gdańsk, Prezes Alicja Liszewska.	121	59	180
3.	TG „Sokół” Toruń, Prezes Józef Zdzisław Pankiewicz.	55	3	58
4.	TG „Sokół” II Bydgoszcz-Fordon, im. Gen. Józefa Hallera, Prezes Andrzej Bogucki.	60	535	595
5.	TG „Sokół” III Bydgoszcz – Szwederowo, Prezes Ryszard Gostomczyk.	61	-	61
6.	TG „Sokół” w Brodnicy, Prezes Helena Szczepaniak.	30	30	60
7.	TG „Sokół” Sopot, Prezes Marian Szatybełko.	39	92	131
8.	TG „Sokół” Koronowo, Prezes Lucjan Krzyżelewski.	22	26	48
9.	TG „Sokół” Chojnice, Prezes Dariusz Sokoliński.	23	31	54
10.	TG „Sokół” Kruszyn, Izydor Łoś, Prezes Henryk Pieczka.	16	-	16
11.	Grupa Sokołów, TG „Sokół” Chełmno.  Prezes Aleksander Głowacki.	10	-	10
Razem 11 Gniazd		508	939	1447

Lp.	Nazwa gniazda	Członkowie
		Pow. 18 lat	Do 18 lat	Razem
1.	Sokole Gniazda Szkolne w Bydgoszczy z nauczycielem instruktorem: SP15, SP29, SP65,SP17, SP67, SP47, SP62, SP13, SP56, SP61, SP2, SP36, SP11, SP66, SP27, SP30, SP58, SP18, SP39, ZS nr 5 – przygot. do Zlotu w 2000 r.	18	720	738
Razem 18 Gniazd		18	720	738

Lp.	Nazwa gniazda	Członkowie
		Pow. 18 lat	Do 18 lat	Razem
1.	TG „Sokół” Gniewkowo, Prezes Ryszard Skowroński.	16	21	37
2.	TG „Sokół” Zbąszyń, Prezes Mieczysław Tobys.	72	63	135
3.	TG „Sokół” Środa Wlkp. Prezes Andrzej Brętkowski.	41	33	74
4.	TG „Sokół” Inowrocław-Mątwy, Prezes Henryk Łada.	17	34	51
5.	TG „Sokół” Poznań-Rataje, Prezes Czesław Bernat.	55	43	98
6.	TG „Sokół” Bukówiec Górny, Prezes Grzegorz Mierzyński.	33	18	51
7.	TG „Sokół” Gniezno, Prezes Remigiusz Czaczyk.	25	32	57
8.	TG „Sokół” Bukownica, Prezes Marian Janicki.	30	23	53
9.	TG „Sokół” Nysa, Prezes Jacek Chwalenia.	22	3	25
Razem 9 Gniazd		311	270	581

Lp.	Nazwa gniazda	Członkowie
		Pow. 18 lat	Do 18 lat	Razem
1.	TG „Sokół” – Macierz Warszawa, im. Gen. Józefa Hallera, Prezes Zbigniew Okorski.	176	49	225
2.	TG „Sokół” Zgierz, Kazimierz Głowacki, Prezes Mieczysław Karasiński.	28	123	151
3.	TG „Sokół” Łódź, Prezes Andrzej Sikorski.	19	135	154
4.	TG „Sokół” Pabianice, Prezes Zdzisław Wlazłowicz.	70	65	135
5.	TG „Sokół” Suwałki, Prezes Sławomir Dawidowski.	15	8	23
Razem 5 Gniazd		308	380	688

Lp.	Nazwa gniazda	Członkowie
		pow. 18 lat	Do 18 lat	Razem
1.	TG „Sokół” Zakopane, Prezes Józef Bochaczek.	113	58	171
2.	TG „Sokół” Lubaczów, Prezes Jan Michalczyszyn.	45	153	198
3.	TG „Sokół” Mielec, Prezes Aleksander Kopeć.	59	60	119
4.	TG „Sokół” Częstochowa, Prezes Wacław Baczyński.	20	52	72
5.	TG „Sokół” Kraków AGH, Prezes Tomasz Łata.	52	-	52
6.	TG „Sokół” Tomaszów Lubelski, im. Stefana Cybulskiego, Prezes Jerzy Kaptur.	29	-	29
7.	TG „Sokół” Stalowa Wola, Prezes Adam Warchoł.	18	4	22
8.	Podhalańskie Towarzystwo Uwłaszczeniowe „Sokół”, Prezes Stanisław Staszewski.	22	-	22
Razem 8 Gniazd		358	327	685

Lp.	Nazwa gniazda	Członkowie
		Pow. 18 lat	Do 18 lat	Razem
1.	TG „Sokół” Litwa-Ejszyszki, Prezes Michał Sienkiewicz.	33	95	128
2.	Sokole Gniazda Szkolne na Litwie, Ejszyszka Szkoła Średnia Nr 1. Prezes Rozalia Juchniewicz.	20	30	50
3.	Butrymańska Szkoła Średnia, Prezes Piotr Więckiewicz.	20	30	50
4.	Turgielska Szkoła Średnia, Prezes Wacław Więckiewicz.	20	30	50
5.	Białowacka Szkoła Średnia, Prezes Andrzej Więckiewicz.	20	30	50
6.	Solecznicka Szkoła Średnia, Prezes Tadeusz Trębo.	20	30	50
7.	Polskie TG „Sokół” Tarnopol, Prezes Józef Szkodziński.	35	17	52
8.	Polski Klub Sportowy „Sokół” w Grodnie Białoruś	27	180	207
Razem 8 Gniazd		195	442	637
STAN ZWIĄZKU RAZEM
Razem 59 Gniazd		1698	3078	4776

                Zjazd Programowy Rady Związku Towarzystw                              Gimnastycznych "Sokół" w Polsce "BRODNICA"98                                                                                       

W dniach 16 - 17 maja 1998 roku w Brodnicy woj. toruńskie, z okazji 700 lecia miasta i uroczystości poświęcenia nowego sztandaru TG "Sokół" w Brodnicy, odbył się Zjazd Programowy Rady Związku Towarzystw Gimnastycznych "Sokół" w Polsce. Zjazd obradował w Salkach Katechetycznych kościoła farnego w Brodnicy. Na Zjazd zostały zaproszone wszystkie gniazda z ZTG "Sokół" w Polsce. W Zjeździe uczestniczyli następujący delegaci gniazd TG ”Sokół" : Kraków AGH - Artur Blum, Zbąszyń - Witold Szary, Mieczysław Tobys, Gniewkowo - Ryszard Skowroński, Poznań - Zakopane -  Stanisław Staszewski, Bukownica - Iwona Stodolna, Marian Janicki, Jan Ambroży, Chojnice - Wojciech Zieliński ,Marcin Wozikowski, Stalowa Wola - Adam Warchoł, Środa Wlkp. - Andrzej Brętkowski, Aleksandra Walkowiak, Łódź - Andrzej Sikorski, Bydgoszcz - Fordon - Hanna Rogowska, Andrzej Leonard Bogucki, Sopot - Marian Szatybełko, Jan Jurewicz, Poznań Rataje - Czesław Bernat, Poznań Śródmieście - Bogumiła Maćkowiak, Brodnica - Helena Szczepaniak, Krzysztof Grabiszewski, Leonard Paluszyński, Krotoszyn, - Lechosław Serafiniak, Bydgoszcz III - Henryk Kaczmarczyk, Brwinów - Jan Członkowski, Gdańsk - Elżbieta Rydzkowska, Henryk Gardziewicz, Zbigniew Zabiełło, Alicja Zagromska Liszewska, Bydgoszcz I - Wacław Kocon,J ózef Menczyński, Adam Wolff, Litwa Ejszyszki - Michał Sienkiewicz, Jan Miszkinis, Częstochowa - Wacław Baczyński, Warszawa - Zbigniew Okorski, Zgierz - Władysław Rajski, Zygmunt Cyrek.

Dh Zbigniew Okorski i dh Andrzej Leonard Bogucki wręczyli Brązową Legię Honorową Sokolstwa Polskiego w USA dh Michałowi Sienkiewiczowi z Litwy, która została przyznana przez PFA w 1997 r.

Przed Zjazdem dh Andrzej Bogucki zaprosił do dyskusji programowej przedstawiając tezy, które otrzymały wszystkie gniazda i wszyscy działacze Sokolstwa Polskiego. Nieliczni druhowie przedstawili swoje pisemne stanowiska dotyczące reformy programowej Związku. W Brodnicy w czasie dyskusji nad przyszłością sokolstwa największe emocje budziły składki członkowskie gniazd oraz zorganizowanie zespołu d/s przyznawania i regulaminu odznaczeń związkowych dot. "Zaszczytnej Odznaki Sokolej". Rada nie wypracowała żadnego nowego dokumentu ideowo wychowawczego dla młodzieży. Skończyło się na dyskusji w stosunku do nowych dokumentów, 10 Przykazań Sokolich i nowego Katechizmu Sokolego, które byłyby przystosowane do dzisiejszych zadań stojących przed sokolstwem w pracy wychowawczej nowego pokolenia Polaków, szczególnie dzieci i młodzieży. Na propozycję dh Zbigniewa Okorskiego Rada nie dokonała opracowania nowych rozwojowych dokumentów. Postanowiono pozostać przy starych przedwojennych dokumentach ideowo wychowawczych.

Podczas Zjazdu delegaci zostali podzieleni na komisje przedmiotowe, które z materiałów pisemnych oraz z wniosków z ogólnej dyskusji wypracowały ogólny program ZTG "Sokół" w Polsce na najbliższe planowane 10 lat. Zjazd przyjął jednogłośnie 7 Uchwał dot. m.in.

Uchwała 1 dot. spraw ideowo wychowawczych. W ZTG "Sokół" w Polsce będziemy stosować dalej przedwojenny kanon ideowo wychowawczy. W codziennej pracy sokoli będą stosować społeczną naukę Kościoła katolickiego. Sokolstwo Polskie jest organizacją apolityczną i niezależną od wszelkich ruchów i partii politycznych.

Uchwała 2 dot. zadania TG "Sokół" w kierunku pracy wychowawczej dzieci i młodzieży poprzez sport w duchu takich ideałów jak : honor, uczciwość, prawdomówność, patriotyzm. Związek będzie prowadzić zadania sportowe, rekreacyjne i krajoznawcze. Szczególnie na pierwszym miejscu Sokolstwo Polskie będzie preferować i prowadzić gimnastykę sokolą oraz  przygotowywać układy i szkolenie do zlotów Sokolstwa. Każde gniazdo zobowiązane jest zawsze do 30 września każdego roku podać do Naczelnictwa Związku kalendarz imprez.

Uchwała 3 dotyczy pracy kulturalno oświatowej, szczególnie dot. obowiązku pracy gniazd i Związku w przybliżaniu młodzieży historii i dorobku Sokolstwa Polskiego, przekazywanie patriotycznych sokolich biografii, obchodów polskich świąt narodowych i państwowych. Zaleca się publikację materiałów historycznych, zbieranie materiałów sokolich, organizację wystaw, prelekcji, sesji i wykładów, spotkań z sokołami w szkołach.

Uchwała 4 dot. organizacji szkolenia obronnego w ZTG "Sokół" w obliczu zachodzących zmian sytuacji geopolitycznej w Europie Środkowej, nowych układów sojuszniczych i koncepcji obronnych, a tym samym tworzenia systemu powszechnej obrony. Stosowne stanowisko opracował dh Zbigniew Okorski w dokumencie "Sokół a Powszechny System Obrony".

Uchwała 5 dotyczy nowelizacji Statutu Związku uchwalonego w 1990 r. Powołano Komisję Statutową w składzie : dh dh Zbigniew Okorski - przewodniczący, Wacław Kocon, Jan Członkowski oraz konsultant z W-wy p. Sawicki. Do 30.09.1998 r. należy przesłać pisemne uwagi i propozycje zmiany Statutu do dh Z. Okorskiego, który po opracowaniu wniosków przedstawi propozycję zmian na Radzie Związku w Środzie Wlkp.

Obowiązkiem każdego gniazda, jest przesyłanie do Sekretariatu Związku w Bydgoszczy Fordonie ,materiałów z bieżącej działalności gniazd i dzielnic i raz w roku sprawozdań z działalności gniazd. W lutym 1999 r. w Środzie Wlkp. odbędzie się Zjazd Sprawozdawczo Wyborczy ZTG "Sokół" w Polsce, gospodarzem Zjazdu jest dh Andrzej Brętkowski prezes gniazda w Środzie Wlkp. Rada powołała zespół do opracowania regulaminu przyznawania "Zaszczytnej Odznaki Sokolej" w składzie dh dh Artur Blum - przewodniczący, Henryk Kaczmarczyk, Bogumiła Maćkowiak, Czesław Bernat, Wacław Kocon, Andrzej Brętkowski. Wzór odznaczenia zaprojektuje zespół w składzie dh dh Artur Blum i Zbigniew Okorski oraz zaprzyjaźniony plastyk. Zebranie Kapitału, po 200 zł od gniazda na wykonanie matrycy i pierwszych egzemplarzy, zobowiązały się wpłacić  następujące TG "Sokół": Brodnica, Bydgoszcz I, Krotoszyn, Poznań Rataje, Poznań Śródmieście, Gdańsk, Gniewkowo, Łódź, Zbąszyń, Kraków AGH, Częstochowa, Bydgoszcz - Fordon, Sopot, Warszawa.         W związku z niemożliwością zorganizowania w Warszawie etatu dla zawodowego  Kierownika Biura , ZTG "Sokół" przechodzi na ścisłą działalność strukturalną z dniem 18 maja 1998 roku, taką jaka jest w Statucie. Związek jest podzielony na 4 DZIELNICE Sokole /4 minizwiązki/, które muszą zwiększyć aktywność swego działania. Odpowiedzialnym za przepływ informacji na linii Związek - Gniazdo jest prezes Dzielnicy. Wszelkie informacje z Sekretariatu Związku z Bydgoszczy - Fordonu będą jedynie przesyłane do Prezesa Dzielnicy, którego zobowiązuje się o przekazywanie informacji do gniazd. Dzielnice będą prowadzić wszelką dokumentację, prowadzić prace sprawozdawczo wyborcze do władz. W tym zakresie odpowiedzialni są za zorganizowanie Zjazdów Rad Dzielnic Sokolich : dh Andrzej Bogucki - I Dzielnica Pomorska ZTG "Sokół" w Polsce, dh Witold Szary - II Dzielnica Wielkopolsko - Śląska ZTG "Sokół" w Polsce, dh Zbigniew Okorski - III Dzielnica Mazowiecko - Podlaska ZTG "Sokół" w Polsce, dh Artur Blum - IV Dzielnica Małopolska ZTG "Sokół" w Polsce.

Związek Towarzystw Gimnastycznych "Sokół" w Polsce przystępuje do Światowego Związku Sokolstwa z siedzibą w Pradze - Związek reprezentuje dh Andrzej Bogucki. Coroczna składka wynosi 100 dolarów USA, którą pokryje Związek.

Uchwała 6 dot. systemu wyborczego do władz Związku. Każde gniazdo TG "Sokół" deleguje dwóch delegatów  na Radę Walnego Zebrania Sprawozdawczo Wyborczego. Każde gniazdo deleguje do Rady Dzielnicy 2 - 5 osób. W głosowaniach Związku i Dzielnicy , każde gniazdo posiada tylko 1 głos. Uchwała 7 dot. powołania komisji uwłaszczeniowej z przewodniczącym dh Stanisławem Staszewskim, członkami są prezesi i wiceprezesi gniazd.

Rada ZTG "Sokół" przesłała z Brodnicy życzenia do Jego Świątobliwości Jana Pawła II Papieża - Członka Honorowego ZTG "Sokół" w Polsce i Jego Eminencji Ks. Kardynała Józefa Glempa Członka Honorowego ZTG "Sokół" w Polsce.

W niedzielę 17 maja do południa obradowały oddzielnie Rady 4 Dzielnic Sokolich. Potem odbyły się uroczystości poświęcenia sztandaru TG "Sokół" w Brodnicy z udziałem władz, mieszkańców Brodnicy i Rady Związku oraz 10 przybyłych pocztów sztandarowych gniazd sokolich : Zbąszyń, Poznań I, Bukownica, Bydgoszcz - Fordon, Brodnica, Krotoszyn, Gdańsk, Litwa, Zgierz, Łódź. Uczestniczyły też sztandary brodnickich organizacji ZWZ AK, PSZ na Zachodzie, ZHP, Straży Pożarnej, Związku Więźniów Stalinowskich, PCK i in. Po uroczystej Mszy Św. i poświęceniu sztandaru przez Kapelana Dzielnicy Pomorskiej ks. dr. hab. Jerzego Buxakowskiego z Pelplina, odbyły się na Rynku uroczystości przekazania sztandaru i wbijania pamiątkowych gwoździ. Zostały zorganizowane popisy gimnastyczne w wykonaniu brodnickich sokoląt. Na zakończenie należy się serdeczne sokole podziękowanie Gniazdu TG "Sokół" w Brodnicy, a szczególnie dh Helenie Szczepaniak, za wzorowe przygotowanie dwudniowych wspaniałych uroczystości sokolich. W dniach 27 - 28 grudnia 1998 roku w Poznaniu Odbędzie się Zjazd Sokolstwa Polskiego, ze sztandarami i w czamarach, z okazji 80 Rocznicy Powstania Wielkopolskiego 1918 - 1998 oraz śmierci sokoła Franciszka Ratajczaka, który pierwszy zginął w powstaniu. Odpowiedzialnym za zorganizowanie tego Zjazdu jest dh Czesław Bernat. (alb). Zgodnie z  Uchwałą Zjazdu Rady ZTG „Sokół” w Polsce z dnia 10.01.1998 r. podjętą w Krakowie, dotyczącą stroju sokolego wprowadzono nowy strój galowy dla sokołów i sokolic.  Wprowadzono dodatkowe oznaki sokolstwa, granatowe furażerki oraz emblematy związkowe dla młodzieży sokolej oraz druhów i druhen, którzy nie posiadają czamar sokolich, mogą nosić furażerki. Furażerki są granatowe ze srebrnym paskiem z haftowanym srebrnym znakiem sokoła z hantlą i haftem z napisem Sokół. Zaznaczono, że czamara sokola jest świętością i zawsze pozostanie galowym strojem sokolim, który jako historyczny strój może nosić każdy dorosły członek Sokolstwa Polskiego. Wprowadzając nowy strój galowy jako granatowy zaznaczono, że jest on bardziej przystępny finansowo i jest bardziej praktyczny. Strój granatowy składa się z granatowej marynarki i spodni sokoła i granatowego żakietu i spódnic dla sokolic. Sokoli noszą białe koszule, a sokolice białe bluzki. Jako dodatki stanowią krawaty, sokoli granatowy, prezes czarny z wyhaftowanym sokołem w locie. Haftowany na krawacie srebrny w locie z hantlami noszą członkowie, złoty prezesi. Uzupełnieniem do stroju wprowadzono granatowe furażerki dla sokołów i sokolic oraz sokoląt. Wprowadzono też plakietki ZTG „Sokół” w Polsce, z dokładnego wzoru przedwojennej odznaki Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce. Furażerki i plakietki związkowe wykonywała na liczne zamówienia Centrala Zaopatrzenia Mundurowego „Intermag” w Bydgoszczy. (Zob. bliżej kwartalnik „Sokół Pomorski”, 2(19)1998). Czamara i strój granatowy jako galowe obowiązują do noszenia każdego sokoła. Można przejrzeć wydawnictwa sokole i zaobserwować ewolucję ubioru sokolego.

(alb)

Sokoli a Honorowy Prymas Józef Kardynał Glemp

Na wniosek Henryka Łady Towarzystwo Gimnastycznego „Sokół” w Inowrocławiu w 1990 r. podjęło uchwałę o nadaniu członka honorowego tego gniazda. 1 lipca 1990 r. podczas uroczystości 25 – lecia koronacji figurki Matki Boskiej w Sanktuarium w Markowicach, uczestniczący w tych uroczystościach Prymas Polski ks. Józef kard. Glemp otrzymał dyplom honorowego członka Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Inowrocławiu, który wręczył prezes Henryk Łada. Dnia 10 listopada 1990 r. odbył się w Bydgoszczy – Fordonie pierwsze po zarejestrowaniu zjazd Rady Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce. W spotkaniu uczestniczyło 58 delegatów z 15 gniazd sokolich z całego kraju, wybrano władze Związku. Na wniosek Andrzeja Boguckiego podjęto jednomyślnie uchwałę o przyznaniu członkostwa honorowego Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce – Prymasowi Polski kardynałowi Józefowi Glempowi. Natomiast 23 lutego 1991 r. w rezydencji Prymasów Polski - pałacu arcybiskupów warszawskich przy ul. Miodowej 17 / 19 w Warszawie odbyła się uroczystość wręczenia pamiątkowego dyplomu honorowego członka Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce Prymasowi Polski Józefowi Kardynałowi Glempowi z udziałem 33 sokołów. Dyplom wręczył prezes Zbigniew Okorski wspólnie z wiceprezesami Henrykiem Ładą, Adamem Grabiasem sekretarzem generalnym Andrzejem Boguckim - ubranym w oryginalną przedwojenną czamarę sokolą, oraz naczelniczką Wisławą Kaczmarczyk Noskiewicz. Po raz pierwszy w historii siedzibie arcybiskupów warszawskich w jej murach zabrzmiał hymn Sokoli - Ospały i gnuśny ten świat, odśpiewanych przez uczestników uroczystości. Po uroczystości Prymas oprowadził swoich gości po pałacu i ogrodzie, gdzie wykonano pamiątkowe zdjęcia. Sokolstwo Polskie w Ameryce – Polish Falcon of America też później nadało członkostwo honorowe Prymasowi Polski Józefowi Glempowi. Sokoli uczestniczyli w licznych w kraju spotkaniach sportowych z Prymasem Józefem Kardynałem Glempem. Wymieniano korespondencję. Prymas Józef Kardynał Glemp objął Patronat Honorowy nad IX. Zlotem Sokolstwa Polskiego Bydgoszcz – 2000. Prymas Polski Józef Kardynał Glemp, Członek Honorowy Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce podarował książkę z dedykacją: „Dziękując za pamięć podczas pielgrzymki na Jasną Górę 25 maja 2002 przesyłam całemu Związkowi Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” z Bydgoszczy – Fordonu – serdeczne pozdrowienia i błogosławieństwo +Józef kard. Glemp Prymas Polski Członek Honorowy ZTG Sokół Warszawa 31, maja 2002” (W tym wpisie należy zwrócić uwagę, że sam Prymas osobiście wpisał w podpisie „Członek Honorowy ZTG Sokół” not. A. Bogucki). Dedykacja w książce: Prymas Polski Kardynał Józef Glemp Doktor Honoris Causa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie 8 X 2001 r., red.: ks. Stanisław Urbański, Henryk Cz. Podolski, Warszawa 2002. Książka została przekazana w darze do Biblioteki Wojewódzkiej i Miejskiej w Bydgoszczy.Opis załączonego zdjęcia grupowego ze spotkania z Prymasem Polski Józefem Kardynałem Glempem. Warszawa 23 lutego 1991 r. rezydencja Prymasów Polski, pałac arcybiskupów warszawskich przy ul. Miodowej 17 / 19. Uroczystość wręczenia pamiątkowego dyplomu honorowego członka Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce Prymasowi Polski Józefowi Kardynałowi Glempowi z udziałem 33 sokołów. Stoją od lewej: Ryszard Skowroński – prezes Gniewkowo, Sławomir Drozdowski – Poznań, Jan Młotkowski – prezes Poznań, Aleksander Monarcha – prezes Kostrzyn Wlkp., Wacław Kocon – prezes Bydgoszcz I, Józef Rajski – prezes Zgierz, Mieczysław Tobys – prezes Zbąszyń, Bolesława Rogatka (w białym berecie) - wiceprezes Gdańsk, Alicja Okorska – Warszawa, Adam Grabias – prezes Środa Wlkp., Józef Menczyński – wiceprezes Bydgoszcz I,  z tyłu głowa w okularach ?, Jolanta Rakoczy – Wilk – Łódź, Marian Doliński – naczelnik Związku – Bydgoszcz I, Prymas Polski Józef Kardynał Glemp, Włodzimierz Żychowicz (z tyłu) – Kraków, Adam Wolff – Bydgoszcz I, Zbigniew Okorski – prezes Związku – Warszawa, Henryk Łada – wiceprezes Związku – Inowrocław, Andrzej Bogucki (w czamarze sokolej) – sekretarz Generalny Związku – Bydgoszcz II – Fordon, Aleksandra Nikonowicz – Toruń, Jerzy Stanny – Inowrocław, Izabella Stern (w ciemnym berecie) – Gdańsk, Bogumiła Maćkowiak,  z tyłu stoją 3 osoby ? Z przodu klęczą: 1 – wszy Wilk ? – Łódź, 2 – gi ?, 3-ci Krzysztof Lewandowski – Inowrocław. Z prawej stoją: Wisława Karczmarczyk Noskiewicz (w zielonym swetrze) – naczelniczka sokolic Związku – Warszawa, Barbara Dębicka, 3 – cia ?

(alb)
Sprostowanie. W związku z pozyskiwaniem informacji elektronicznych coraz więcej pojawia się błędów celowych, zamierzonych lub nie zamierzonych. Jednocześnie błędy są powielane. Powstają nierzetelne publikacje. Do tego stosowany wobec Sokolstwa Polskiego wprowadzany jest zamęt i szum informacyjny. Centrum Informacji Naukowej Sokolstwa Polskiego pragnie uwrażliwić osoby badające dzieje Sokolstwa o sięganie tylko do źródeł historycznych, czyli akt Sokolstwa Polskiego, które są zgromadzone w Archiwach Państwowych. Jednocześnie informujemy, że publikacje książkowe, pisma sokole są dostępne w głównych bibliotekach w Polsce. Wszelkie publikacje sygnowane przez Sokolstwo Polskie, a wydane drukiem są oparte i opracowane bezpośrednio ze źródeł sokolskich. Dla przykładu podajemy poniższy błąd w formie sprostowania. W mediach elektronicznych, w tym w Wikipedii pojawia się nazwisko - Jan Młotkowski -  jakoby założyciela reaktywującego Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w dniu 6 listopada1989 r. Jan Młotkowski wznowił działalność Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” ale tylko w Poznaniu. Został prezesem tego gniazda. W 1989-1990 Jan Młotkowski nie uczestniczył w zorganizowaniu Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce i nie był wybierany i nie pełnił żadnych funkcji w zarządzie Związku. W latach 1990-1997 pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Rewizyjnej Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce. Po 1997 r. nie uczestniczył w żadnych pracach Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce. (alb) 

Rejestracja Prawna Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce 1989 – 2007

Rok 1988 - 1989

Walka Sokołów Polskich o swoją legalizację, o niepodległość Polski i prowadzona w latach 1939 – 1989, była częścią składową walki o tożsamość narodową Polaków, budujących od 1989 roku wolną i niepodległą III Rzeczpospolitą. Po 50 latach poniewierki, prześladowań, szykan oraz eliminacji biologicznej sokołów przez reżymy hitlerowski i bolszewicki, zaczęły ożywać i wychodzić z konspiracji Towarzystwa Gimnastyczne „Sokół” w Polsce, których korzenie ruchu sokolego sięgają 1867 roku, kiedy to powstało pierwsze gniazda sokole we Lwowie. Pomimo, że w latach 1939 – 1989 sokoli nie mogli się jawnie w Polsce organizować i rozwijać w Towarzystwach, to jednak przez 50 lat nić tradycji i ciągłości nie została zerwana. Sokoli w Polsce działali w konspiracyjnych strukturach organizacyjnych i kadrowych. Działali też oni jawnie jako krzewiciele sportu i polskości w różnych Towarzystwach, urzędach, szkołach, i klubach sportowych. Jest faktem niezaprzeczalnym, że w latach 1939 – 1989 prężnie działało Sokolstwo Polskie w USA, Francji, Wielkiej Brytanii i w innych krajach wolnego świata. Kadry konspiracji sokolej w Polsce utrzymywały kontakty z tymi środowiskami. Zakazy działalności, rozwiązywanie Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce, dzielnic, okręgów i gniazd sokolich po 1945 było bezprawiem komunistów. Często nie ma dokumentów rozwiązujących czy likwidujących, bardzo często zakazywano działalności, majątek zagrabiano a sokołów prześladowano, więziono i rozpędzano. Ten temat jeszcze nie jest dokładnie opracowany. Sokoli w Polsce w latach 1945 – 1989 dokonywali kilkakrotnie prób legalizacji Towarzystw sokolich. Niestety polskie władze komunistyczne nie wyraziły zgody na rejestrację sokolstwa. Prześladowano działaczy, okradziono sokolstwo z majątku, szczególnie z budynków sokolni. Lata 1939 – 1989 to osobny temat zamieszczony na naszym blogu. Ukazały się też o tym okresie publikacje, które są wyszczególnione w Bibliografii Głównej Sokolstwa Polskiego. Po odwilży politycznej pod koniec 1988 r. zaczęto w wielu miejscowościach tworzyć prace organizacyjne nad wznowieniem działalności gniazd w celu ich zarejestrowania. Pod koniec 1988 roku sokoli w niektórych miastach w Polsce rozpoczynają cykle oficjalnych zebrań, powołują komitety założycielskie gniazd sokolich, przygotowują statuty i dokumenty, które przekazują do rejestracji w Urzędach Wojewódzkich lub Sądach. Zaczęła się też rodzić koncepcja powstania Związku. Przetrwanie przez 50 lat sokołów i ich idei jest wielkim zwycięstwem Sokolstwa Polskiego.

W 1989 r. zostały zarejestrowane kolejno Gniazda sokole : 10.01.1989 Warszawa – Macierz, 28.02.1989 Inowrocław, 14.03.1989 Gniewkowo, 22.06.1989 Bydgoszcz – Macierz, 6.11.1989 Poznań. Są to wszystkie gniazda związkowe, powstałe w 1989 jako prawnie zrejestrowane w Urzędach Wojewódzkich bo takie było wtedy prawo. To były samorzutne inicjatywy gniazd. Są to wszystkie gniazda związkowe powstałe w 1989 roku. W Krakowie zarejestrowało się 5 lipca 1989 roku Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, ze statutem działalności obejmującą całą Polskę. Było to niezgodne z przedwojenną działalnością Związku. Tak jak podczas zaborów i przed drugą wojną tak i po 1989 r. zawsze Związek był federacją gniazd sokolich. Tym bardziej, że już w Polsce oficjalnie działały zarejestrowane 4 gniazda sokole, które miały swoje statuty. Natomiast do PTG „Sokół” w Krakowie włączyli się działacze z komunistycznego  Towarzystwa Kultury Fizycznej (TKKF ). Zawsze gniazda sokole od dolnie tworzyły Związki, nigdy odwrotnie. Na tym tle powstał wieloletni konflikt sokoli. Przedwojenni sokoli, którzy byli w 1989 r. liderami w organizacji gniazd i Związku uznali postępowanie PTG „Sokół” w Krakowie za niezgodne z ideą sokolą. Tym bardziej, że Deklaracja Ideowa PTG „Sokół” w Krakowie uchwalona jeszcze przed rejestracją tej organizacji 3.05.1989 r. w ogóle nie nawiązywała do tradycji Sokolstwa Polskiego założonego we Lwowie w 1867 r.  i Krakowie w 1885 r., nawiązywała do tradycji „chrześcijańskiej”, a nie katolickiej zgodnej z ideą sokolstwa. Przedwojenni działacze sokolstwa polskiego jednoznacznie odcinali się od PTG „Sokół” w Krakowie uznając, że Sokolstwo Polskie musi nawiązywać do tradycji swej organizacji od 1867 roku i tak jak przed drugą wojną musi być tylko jeden Związek Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce podobnie jak w innych krajach np. w Czechach.

Sokoli w Polsce rozpoczęli tworzenie Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce. 3.09.1989 Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” Bydgoszcz – Macierz, z inicjatywy Wacława Kocona, przedwojennego członka zarządu w Bydgoszczy, zorganizowało w Bydgoszczy z udziałem 108 sokołów z Polski Zjazd Sokolstwa, na którym jednogłośnie postanowiono powołać Związek Sokołów Polskich.

8 – 10.09.1989 r. w Drzonkowie odbył się „Światowy Zlot Sokoła”, na który przybyło 39 uczestników z Polski i 6 z Francji. Bez porozumienia z istniejącymi i zarejestrowanymi już gniazdami Towarzystwami Gimnastycznymi „Sokół” i bez upoważnienia zlot ten zorganizowało, Stowarzyszenie Turystyczno Sportowe „Sokół” w Drzonkowie k/ Zielonej Góry, które powstało w czasach komunistycznych w 1984 r. Widząc niebezpieczne poczynania nomenklatury postkomunistycznej niektórzy sokoli z zarejestrowanych gniazd udali się na ten zlot. Jednak na zlot nie przybyli jedynie sami sokoli, którzy stanowili jedynie grupę kilkunastu osób. Natomiast na zlot przybyli działacze klubów sportowych, turystycznych „Sokół”. Kluby olimpijczyka „Sokół”, LZS-y i inni.

8 – 10.09.1989 z udziałem 39 osób w tym części sokołów, powołano 21 osobową Tymczasową Radę Odrodzenia Sokoła (TROS) na czele z Konradem Firlejem, w skład której weszli m. in. sokoli z Bydgoszczy, Warszawy, Krakowa. Do TROS wszedł z Warszawy Robert Ziembiński, z Bydgoszczy Marian Doliński i Andrzej Bogucki.

10.09.1989 odbył się w Częstochowie Akt Hołdowniczy z udziałem przedwojennych sokołów z Tarnopola, którzy na Jasnej Górze złożyli swoje sztandary.

18.11.1989 w Inowrocławiu, z inicjatywy i na zaproszenie Henryka Łady, z udziałem 19 sokołów odbyło się zebranie założycielskie Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce. Wybrano tymczasowy komitet i zarząd założycielski na czele z prezesem Zbigniewem Okorskim. Ustalono, że siedzibą będzie Warszawa. Jak mówią fakty w 1989 r. nie było ani jednego zebrania Związkowego w Warszawie.

Rok 1990

Rejestracja Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce w 1990 roku

Dopiero 21.02.1990 r. w Warszawie odbył się z udziałem przedstawicieli 5 gniazd (Gniewkowo, Inowrocław, Gdańsk, Warszawa, Bydgoszcz) Zjazd Założycielski Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce. 21 lutego 1990 r. w Warszawie odbył się Zjazd Założycielski Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce. W zjeździe wzięli udział delegaci 5 gniazd sokolich: Kunegunda Drzewucka, Stefania Klimczak (TG „Sokół” Gniewkowo), Stanisław Janiak, Krzysztof Lewandowski (TG „Sokół” Inowrocław), Bolesława Rogatka, Izabella Stern (TG „Sokół” Gdańsk), Zbigniew Okorski, Robert Ziembiński (TG „Sokół” Warszawa, Marian Doliński, Andrzej Leonard Bogucki (TG „Sokół” Bydgoszcz).

1.03.1990 Związek Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce decyzją Komitetu ds. Młodzieży Kultury Fizycznej w Warszawie został pod pozycją 91 wpisany do rejestru. Od tego momentu Związek prawnie istnieje. 10.03.1990 r.

Związek Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce został w 1990 roku zarejestrowany w Komitecie do Spraw Młodzieży i Kultury Fizycznej w Warszawie w dniu 1 marca 1990 roku, ul. Świętokrzyska 12, Biuro Prawne BP-2-Rej.20/90, według obowiązującego wówczas prawa. (Można też było rejestrować się w sądach). Decyzja: Na podstawie art. 61 ust. 2 pkt.2 w związku z art. 69 ustawy z dnia 3 lipca 1984 r. o kulturze fizycznej /Dz. U. nr 34, poz. 181 ze zmianami: r. 1988 nr 19 poz. 132 i nr 41 poz. 324, r. 1989 nr 6 poz. 33, nr 34 poz. 18 i nr 35 poz. 192 postanawiam na wniosek Komitetu Założycielskiego Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce wpisać do rejestru stowarzyszeń kultury fizycznej i ich związków Komitetu do Spraw Młodzieży i Kultury Fizycznej pod pozycją 91 związek stowarzyszeń kultury fizycznej pod nazwą Związek Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce. Jednocześnie zatwierdzam statut Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w brzmieniu, stanowiącym załącznik do niniejszej decyzji. Decyzja niniejsza jest ostateczna. Z up. Przewodniczącego Komitetu Do Spraw Młodzieży i Kultury Fizycznej Andrzej Jóźwik.

Statut zarejestrowany w 1990 r. przygotowało TG „Sokół” w Warszawie. Prace rejestracyjne prowadził Robert Ziembiński z Zbigniewem Okorskim. Ten Statut i rejestracja obowiązywała w latach 1990 – 1999 w czasie prezesury Zbigniewa Okorskiego. Siedziba, jedynie prezesa ZTG „Sokół” w Polsce była w latach  1990 – 1999 w Warszawie, natomiast Biuro Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce mieściło się w latach 1990 – 2007 w Bydgoszczy – Fordonie. Statut został upubliczniony w: „Raport Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce za lata 1989 – 1991”, Warszawa – Bydgoszcz 1991, oprac. Andrzej Leonard Bogucki.

Dalej wznawiają w 1990 r. działalność gniazda sokole, które zostają zarejestrowane m.in. Gdańsk 23.01.1990, Toruń 5.06.1990, Kostrzyn Wlkp. 12.04.1990, Zbąszyń 15.05.1990, Chrośnica 9.07.1990, Zgierz 7.02.1990, Bydgoszcz – Fordon 30.07.1990,  Łódź 22.10.1990, Zakopane 15.11.1990

Komitet Założycielski Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce zadecydował, że do Związku mogą należeć tylko te gniazda sokole, które posiadają rzeczywisty Statut sokoli, znaki, nazwę tradycyjną i nawiązującą do całości dorobku ideologii i tradycji sokolstwa w Polsce z lat 1867 – 1939, bez żadnych zmian. Chcąc dać czas komitetom założycielskim gniazd sokolich na swoją rejestrację oraz poinformowanie sokołów o sytuacji w sokolstwie w kraju 10 marca 1990 r. Andrzej Bogucki napisał „List Otwarty” Do Członków Tymczasowej Rady Odrodzenia Sokoła, Działaczy i Sympatyków Sokoła”. List został wysłany do wszystkich adresatów i działaczy „Sokoła” w Polsce i poza Polską. List wskazywał, że wszystkie gniazda w tym związane z TROS, mogą wstąpić do ZTG ”Sokół” w Polsce. Warunek był jeden. Musiały być to zarejestrowane Towarzystwa Gimnastyczne „Sokół” i nawiązywać do tradycji i idei przedwojennego „Sokoła”. Sokoli przedwojenni nie godzili  się aby do Związku wstępowały różne nie sokole organizacje m.in. TKKF , Kluby Olimpijczyka, czy inne towarzystwa turystyczno sokole. Bo takie były zrzeszone w Tymczasowej Radzie Odrodzenia Sokoła. Treść listu opublikowało „Słowo Narodowe” 1990 nr 7-8. List ten też został jako dokument „Z Kart Historii” opublikowany w „Sokół Pomorski”, kwartalniku organie ZTG „Sokół” w Polsce.

Należy zauważyć, że nie ma jeszcze Związek Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce wybranych legalnie po zarejestrowaniu wybranych władz. Też nie ma żadnej inicjatywy z Warszawy o zwołanie Rady. Dopiero z inicjatywy Andrzeja Boguckiego w uzgodnieniu z  Zbigniewem Okorskim, Henrykiem Ładą zorganizowano Wyborczy Zjazd w Bydgoszczy – Fordonie.

10.11.1990 r. w Bydgoszczy Fordonie z udziałem 58 delegatów gniazd odbył się Pierwszy w Polsce Wyborczy Zjazd Rady Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce. Wybrano władze Związku na czele z Zbigniewem Okorskim jako prezesem, sekretarzem generalnym wybrano Andrzeja Leonarda Boguckiego. Na wniosek Andrzeja Boguckiego nadano członkostwo honorowe Prymasowi  Polski Józefowi Kardynałowi Glempowi. Od 10.11.1990 r. siedziba Związku jest w Warszawie, de facto prezesa, ponieważ nieprzerwanie od 10.11.1990 r. do 10.02.2007 r. BIURO ZTG „Sokół” w Polsce mieściło się w Bydgoszczy – Fordonie przy ul. Bachledy. Także siedziba Związku w latach 1999 – 2007 mieściła się w Bydgoszczy. Całość dokumentacji i jej rejestracja przechodziła w latach 1990 – 2007 przez Biuro Związku w Bydgoszczy - Fordonie.

Rok 1991

W Poznaniu 9 października 1991 r. odbył się „Światowy Zjazd Związków Sokołów Polskich” z udziałem Związków Sokolich: Związek Sokołów Polskich w Ameryce (Polish Falcons og America, Związku Sokołów Polskich w Wielkiej Brytanii, Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce, Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Litwie, Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Niemczech. Na tym historycznym Zjeździe został uznany Związek Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce jako główna oficjalna organizacja sokola spadkobierca Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce sprzed 1939 r. Związek Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce został odznaczony „The Official Falcon Seal” (Oficjalną pieczęcią Sokoła USA), a działacze sokoli w Polsce zostali odznaczeni Krzyżami Legii Honorowej Sokolstwa Polskiego USA i Wielkiej Brytanii oraz Gwiazdami Zasługi.

Rok 1999

Rejestracja Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce w 1999 roku

Zjazd Rady Sprawozdawczo Wyborczej odbył się 20.03.1999 r. w Bydgoszczy, który uchwalił nowy Statut. Prezesem wybrano Andrzeja Leonarda Boguckiego, a sekretarzem Generalnym Hannę Rogowską. Siedzibą ZTG „Sokół” w Polsce w 1999 – 2007 było miasto Bydgoszcz. Biuro Bydgoszcz – Fordon. Statut ZTG „Sokół” w Polsce uchwalony w dniu 20.03.1999 r. jest zgodny z zarejestrowaniem w Sądzie Okręgowym w Warszawie VII Wydział Cywilny i Rejestrowy pod poz. SKF „B” 66. Ten Statut obowiązywał do 2007 r. Posiadał preambułę: § 1 „Założone w 1867 roku Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” dla skuteczniejszego osiągnięcia swych celów i wypełniania zadań założyło na ziemiach Rzeczypospolitej sieć Towarzystw Gimnastycznych „Sokół”, które tworzą Związek Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce zwany dalej „Związkiem” (w skrócie ZTG „Sokół”), który jest ogólnokrajowym związkiem sportowym w zrozumieniu ustawy o kulturze fizycznej i ustawy prawa o stowarzyszeniach. Związek tworzą Towarzystwa Gimnastyczne „Sokół”, zwane dalej „Towarzystwem”.

Rok 2003

Zjazd Rady Sprawozdawczo Wyborczej ZTG „Sokół” w Polsce, który się odbył 29.03.2003 r. w Bydgoszczy – Fordonie nie zmieniał Statutu.

Rok 2007

Rejestracja Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce w 2007 roku

Zjazd Rady Sprawozdawczo-Wyborczej Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce za lata 2003-2007 odbył się w Poznaniu w dniu 10 lutego 2007 roku. Zjazd Rady wybrał nowe władze ZTG „Sokół” w Polsce na lata 2007-2011. Prezesem wybrano Antoniego Belinę Brzozowskiego. 3 lipca 2007 r. Sąd Rejonowy XIII. Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego w Bydgoszczy wpisał do rejestru – KRS numer 0000113593 Związek Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce wydając Zaświadczenie o dokonaniu wpisu. Jednocześnie Sąd Rejonowy XIII Wydział Gospodarczy w Bydgoszczy – Sygnatura Sprawy: BY. XIII NS-REJ. KRS/003653/07/648 z dnia 3 lipca 2007r. wydał Postanowienie i wpisał do rejestru KRS 0000113593 adres nowej siedziby Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce ul. Władysława Broniewskiego 11/46, 01-780 Warszawa. Jednocześnie Sąd zatwierdził zmiany Statutu dot. siedziby ZTG „Sokół” w Polsce na Warszawę. Od 2007 r. siedzibą ZTG „Sokół” w Polsce jest m. Warszawa, toteż KRS Bydgoszcz przesłał dokumentację do KRS w Warszawie. Statut ten miał tylko jedną zmianę dot. siedziby: nazwy miasta.

Oprac. Andrzej Bogucki