Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" na Litwie
Początki działalności nielegalnego na ziemi wileńskiej polskiego „Sokoła” sięgają 1904 roku, kiedy to powstało towarzystwo sportowe w szkole Hermanowicza, tzw. „Szkole Rozwoju Fizycznego” znajdującej się przy ulicy Gubernatorskiej (potem Żeligowskiego). Po wydaniu manifestu październikowego przez cara Mikołaja II w dniu 11 (24) listopada 1905 roku podjęto uchwałę o założeniu Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Wilnie. Grupa młodzieży w składzie: Antoni Żukowski, Bronisław Zagrodzki, Piotr Szyszko, Stanisław Jarocki, Wojciech Szarski, Paweł Odyniec, Władysław Gutowski, Gustaw Piotrowski, Jan Hermanowicz, Józef Noworytto i Stanisław Dawilewicz, zaprosiła do współpracy kilkadziesiąt osób z różnych grup narodowych Wilna. W zebraniu założycielskim Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” 20 listopada (3 grudnia) 1905 roku uczestniczyło 39 założycieli. Dla przypomnienia podaję zachowane w dokumentach nazwiska: dr L. Czarkowski, Stefania Czarkowska, dr Kazimierz Dmochowski, Błażej Gnoiński, Maciej Jamontt, Władysław Jamontt, Jan Klott, L. Kojałłowicz, Józef Lastowski, dr J. Michniewicz, Leon Perkowski, dr W. Węsławski, dr Gustaw Sztolcmann, Leon Sumorek, dr F. Świeżyński, Ksawery Sadowski, Eugeniusz Sadowski, Gabriel Rodziewicz, Władysław Rauba, Leon Perkowski, Leon Rawicki, Stanisław Nowicki, Stanisław Jardowski, dr Moraczewski, Seweryn Hauwalt, L. Paszkowski, Teofil Halenderski i Stanisław Moskiewicz. Na tym zebraniu wybrano zarząd tymczasowy w składzie: dr L. Czarkowski – prezes, dr F. Świeżyński – wiceprezes, L. Paszkowski – sekretarz, dr K. Dmochowski - skarbnik, dr S. Jarecki – naczelnik oraz 9 członków zarządu i 3 zastępców. Podczas posiedzenia opracowano i przetłumaczono na język rosyjski statut. Zawarto też umowę z panem Hermanowiczem – właścicielem szkoły sportowej o odstąpienie „Sokołowi” przyborów gimnastycznych, mebli oraz samego lokalu. Zarząd nawiązał też kontakt z „Sokołem” warszawskim. Na skutek ożywionej propagandy w prasie polskiej w Wilnie zgłosiło się do gniazda sokolego wielu członków. TG „Sokół” w Wilnie w 1905 roku liczyło 170 członków. Złożone w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych podanie o rejestrację “Sokoła” zostało odrzucone. Wobec odmowy zatwierdzenia Towarzystwa postanowiono wstrzymać się z rejestracją aż nadejdą lepsze czasy, a tymczasem zaczęto działać jako “Szkoła Rozwoju Fizycznego” Hermanowicza. Wydział nie przerwał działalności aż do 4 czerwca 1906 roku. W tym dniu został opublikowany ukaz carski „O prawidłach czasowych dla związków i towarzystw”. Wybrani przez Wydział druhowie zarejestrowali gniazdo. Na mocy decyzji gubernatora „Sokół” uzyskał prawne podstawy działalności. Uroczysta inauguracja działalności gniazda sokolego w Wilnie odbyła się 9 września 1906 roku w ogrodzie Bernardyńskim. Do Wilna sprowadzono sokolego nauczyciela gimnastyki Bartłomieja Wydląkę ze Stanisławowa. Zorganizowano 5 plutonów: 4 męskie i żeński, każdy po 24 członków. Jako naczelników plutonów wyznaczono druhów Chojnickiego, Piotrowskiego, Beera, Szarskiego i druhnę Drużyłowską. Naczelnikiem całego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Wilnie był dalej druh Stanisław Jarocki. Organizowano wspólne ćwiczenia gimnastyczne, lekcje fechtunku oraz lekcje boksu. Uprawiano lekkoatletykę i zapasy. Po B. Wydlądce kierownikiem ćwiczeń został druh Roman Czyżniewski, uczeń naczelnika „Sokoła” lwowskiego Antoniego Durskiego. Obok mostu zwierzynieckiego urządzono wzorową szkołę pływania. Należy też przypomnieć, że obok ćwiczeń sportowych organizowano uroczyste obchody wianków i sobótek, wieczornice rodzinne z popisami gimnastycznymi. Towarzystwo „Sokół” w Wilnie było śledzone przez władze rosyjskie i dlatego zarząd i działaczy cechowała daleko posunięta ostrożność. Organizowane przez „Sokoła” zabawy i wieczorki cieszyły się wielką popularnością. W „Sokole” wileńskim powstała sekcja wioślarska, do której należało 30 członków. Posiadała ona 3 łodzie, w tym 1 sześciowiosłową i 1 motorówkę. Wynajęto dla „Sokoła” nowy lokal przy ul. Wileńskiej 10, posiadający wielką salę gimnastyczną. W 1910 roku „Sokół” w Wilnie liczył 200, a w 1910 roku 300 członków ćwiczących. Na wielkim sokolim zlocie grunwaldzkim w Krakowie, 15 lipca 1910 roku, kiedy to odsłonięto pomnik grunwaldzki z inicjatywy Ignacego Jana Paderewskiego, przybyli z Wilna: dh dh R. Czyżewski, J. Januszka i J. Pyliński. Lekkoatletykę grono przodowników uprawiało na łąkach antokolskich. „Sokół” wileński miał też sporą liczbę członków wspierających. Gdy wybuchła wojna część druhów wcielono do wojska rosyjskiego, a w sierpniu 1915 roku, po opuszczeniu Wilna przez Rosjan, miasto zajęli Niemcy i „Sokół” musiał zawiesić działalność. Prezesami gniazda byli: dr Czarkowski (1905 – 1907), dr Świeżyński (1907 – 1910), dr Moraczewski ( 1910 – 1914). Naczelnikami zaś: Jarocki (1905 – 1906), Wydląka (1906 – 1907), Czyżewski (1907 – 1915). Funkcję sekretarza przez cały czas pełnił Gustaw Piotrowski. W 1907 r. z okazji czterdziestolecia pracy twórczej nadano członkostwo honorowe TG „Sokół” Elizie Orzeszkowej. W 1921 roku „Sokół” wileński, z inicjatywy kapitana Bobrowskiego, rozpoczął ćwiczenia w sali gimnastycznej im. Zygmunta Augusta, a potem także w sali im. Joachima Lelewela. Na walnym zebraniu w 1922 roku wybrano zarząd w składzie: dh Świeżyński – prezes, dh Piotrowski – wiceprezes, dh Czyżewski – naczelnik. Zarząd poczynił starania o zwrot starego lokalu sokolego. Gniazdo wileńskie wstąpiło w skład Dzielnicy Mazowieckiej, obejmującej cały były zabór rosyjski. Zarząd dzielnicy polecił zorganizowanie w czerwcu 1924 roku w Wilnie zlotu dzielnicowego sokolstwa pod nazwą „Zlotu Kresowego”. W tym samym roku zorganizowano Okręg Wileński, którego prezesem wybrano lekarza-pułkownika Feliksa Świeżyńskiego, wiceprezesem mianowano przemysłowca – Gustawa Piotrowskiego, członkami zostali: Stanisław Paszkiewicz – dyrektor gimnazjum, Józef Stasiun – nauczyciel seminarium męskiego, Bronisław Umiastowski – kapitalista. Naczelnikiem okręgu powołano Romualda Czyżewskiego – nauczyciela seminarium, zaś jego zastępcą został Romuald Grygiel – nauczyciel gimnazjum. W skład Okręgu Wileńskiego „Sokół” wchodziły m.in. powstałe nowe gniazda sokole: Wilno, Baranowicze, Nowogródek, Oszmiana, Lida, Grodno, Postawy (?), Nowo Święciany, Nowa Wilejka. Warto zaznaczyć, że także z inicjatywy „Sokoła” wileńskiego zorganizowano Towarzystwo Gimnazjalne „Sokół” w Kownie. Należy także przekazać potomnym zachowany skład zarządu „Sokoła” w Wilnie w 1924 roku: dr Ludwik Stolarzewicz – prezes, Walenty Plebańczyk – wiceprezes, właściciel zakładu ogrodniczego, członkowie: Romuald Tomaszewski – sekretarz, Józefa Kapściówna – skarbnik, Władysław Gryłowski – gospodarz, dr Czesław Skarbek, Adam Drzewicki, Wiktor Dawidajti, Janina Daukszanka, Marian Sipniewski, Władysław Lityński, Wacław Olszewski, Adam Stankiewicz. Komisję rewizyjną stanowili: Stanisław Paszkiewicz – dyrektor gimnazjum, Leon Przemieniecki – dyrektor seminarium, Wiktor Naborowski – nauczyciel, Edward Biegański – nauczyciel. Sąd honorowy wybrano w składzie: Stanisław Jarocki – nauczyciel, dr Stanisław Dmochowski – lekarz, dr Witold Węsławski – prezes Polskiej Macierzy Szkolnej, Jan Żelski – dyrektor gimnazjum. Naczelnikiem był Mieczysław Tomaszewski, zastępcą Józef Narkiewicz. „Sokół” wileński liczył w 1924 roku 411 członków, w tym 331 druhów i 80 druhen. Z 1930 roku zachowała się notatka o składzie wybitnych sportowców, którzy biegali w sztafecie jako członkowie „Sokoła” w Wilnie: Kozłowski, Urban, Okatabiński, Zajewski, Jan Balcewicz, Żylewicz, Dziadul, Burzymski, Nowicki. 11 października 1931 roku gniazdo wileńskie obchodziło swoje 25-lecie. Uroczystości rozpoczęły się nabożeństwem w kościele św. Jakuba. Po mszy świętej złożono wieniec na płycie pamiątkowej ku czci powstańców 1863 roku na Placu Łukiskim, gdzie prezes okręgu wileńskiego dh Z. Jasiński wygłosił przemówienie. Następnie starszyzna „Sokoła” przyjęła defiladę oddziałów sokolich na miejscu stracenia bohaterów walk 1863 roku przy ul. Mickiewicza. W południe w sali gniazda odbyła się uroczysta akademia. Po przemówieniach powitalnych i referatach o historii „Sokoła” w Wilnie i w Mińsku Litewskim, odczytano kilkadziesiąt telegramów od całego sokolstwa polskiego. Wieczorem odbyły się pokazowe ćwiczenia wolne i na przyrządach. Uroczystości zakończyła zabawa taneczna. Warto wspomnieć o sekcji lekkoatletycznej „Sokoła” wileńskiego, która miała wiele osiągnięć sportowych. Do najważniejszych sukcesów zaliczyć należy organizowanie tradycyjnych biegów sztafetowych 3 maja w Ogrodzie Bernardyńskim o nagrodę przechodnią AZS. W 1931 roku na dystansie 10 x 1 kilometr na starcie stanęły drużyny AZS, 3. pułku saperów, 1. pułku legionów, Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej i TG „Sokół”, które ostatecznie po 5 latach rywalizacji zwyciężyło. W sztafecie „Sokoła” biegali: Brewiński, Burzyński, Jeliński, Kowalski, Balcewicz, Oktabiński, Bukowski, Kucharski, Zajewski, Żylewicz. W tym samym roku, 17 maja, w tradycyjnym biegu ogrodowym o nagrodę przechodnią redakcji „Słowa”, na trasie 2800 metrów zwyciężyła drużyna „Sokoła” wileńskiego w składzie: Zagajewski, Sieradziukow, Kucharski, Oktabiński, Balcewicz, Żylewicz. W zawodach lekkoatletycznych o eliminacyjne drużynowe mistrzostwa Polski „Sokół” walczył przez 4 dni z 3. pułkiem saperów zwyciężając w ogólnej punktacji 162 – 161. „Sokół”, że jego zespół jest najlepszym zespołem lekkoatletycznym w Wilnie. Gniazdo wileńskie organizowało także liczne zabawy taneczne, urozmaicone pokazowymi ćwiczeniami gimnastycznymi. Licznie zebrana publiczność podziwiała efektowne ćwiczenia druhów na przyrządach, a grupa atletów wzbudzała podziw dla siły i zręczności zapaśników. Jesienią odbywały się biegi w Zakrecie organizowane przez „Sokoła”. Miały też miejsce zawody strzeleckie. Jednymi z najlepszych strzelców byli: Pieczko, Brancewicz, Niepokojczycki. Organizowano również trójboje wojskowo-sportowe. Bardzo dobre wyniki w dziedzinie lekkoatletyki gniazdo wileńskie zawdzięczało w szczególności pracy dh Jana Balcewicza, kierownika sekcji lekkoatletycznej, który później został zastępcą naczelnika gniazda „Sokoła” w Wilnie. W 1932 roku do Pragi wyjechał reprezentant gniazda dh J. Żylewicz, mistrz Wilna w biegu na 1500 metrów, natomiast na zlot pomorski do Gdyni udała się 15-osobowa delegacja sokołów wileńskich ze sztandarem wileńskiego gniazda. Oprócz tego na zlot gdyński wyruszyli z Wilna kajakiem własnej konstrukcji druhowie Brewiński i Głogowski. W 1932 roku w dniu Święta Chrystusa Króla i w 15. rocznicę powstania Armii Polskiej w Ameryce i Francji zorganizowano akademię. W tym samym czasie gniazdo sokole w Wilnie brało udział w odsłonięciu pomnika działacza społecznego Józefa Montwiłła. „Sokół” w Wilnie organizował też dużo wycieczek krajoznawczo-turystycznych. W styczniu 1933 roku „Sokół” w Wilnie zorganizował obchody 70. rocznicy powstania styczniowego. Uroczystość, którą uświetnił chór „Echo” odbyła się w lokalu własnym, przy udziale ponad 250 osób. 12 marca 1933 roku „Sokół” zorganizował w sali miejskiej wiec protestacyjny w sprawie polskości Pomorza. W wiecu wzięły udział liczne organizacje i kilka tysięcy ludzi. W tym samym roku, 26 marca odbył się odczyt prof. J. Bierzyńskiego o Wyspiańskim, a 15 kwietnia zorganizowano rezurekcję sokolą w kaplicy Towarzystwa Dobroczynności. Zgodnie z coroczną tradycją uroczyście obchodzono Święto 3 Maja i Bożego Ciała. W tym samym roku 19 druhów wysłano na zlot do Lwowa. Wspólnie z cechami organizowano pielgrzymki do Kalwarii pod Wilnem. Gniazdo wileńskie brało też udział w obchodach Święta Morza. Na mistrzostwach w Warszawie w 1932 roku dh Leon Wojtkiewicz zdobył I miejsce w rzucie oszczepem. Siedziba Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Wilnie mieściła się przy ul. Wileńskiej 10. Warto przypomnieć jeszcze inne postacie sokolstwa kresowego. Dh Aleksander Korbut – napisał „Marsz Sokoła Wileńskiego”, pracował w Muzeum Towarzystwa Przyjaciół Nauk, oprowadzał wycieczki. Kapelanem był ks. Aleksander Mościcki – późniejszy biskup łomżyński. Naczelniczką gniazda była Kazimiera Kochowa, naczelnikiem zaś dh Mikołaj Kozłowski. Dh Kazimierz Kucharski w 1936 roku brał udział w olimpiadzie w Berlinie, a dh Józef Dziadul był świetnym oszczepnikiem. Dh Józef Żylewicz był wspaniałym sportowcem i obecnie w Gdańsku organizowane są zawody o „Memoriał Żylewicza”. Dh Tekla Putrymówna została mistrzynią okręgu w biegach na 500 i 800 metrów. Funkcję naczelnika „Sokoła” w Oszmianie pełnił dh Narkiewicz. Należy też wspomnieć nazwiska, które się zachowały: dh dh Longin Kowalski, Józef Łatwis, Romuald Tadeusz Grygiel, Mieczysław Nowicki. W czasach pełnienia funkcji prezesa przez dha Piotrowskiego „Sokół” w Wilnie był pod wpływem Stronnictwa Narodowego. Zaś w czasie prezesury Jarockiego gniazdo było apolityczne. W latach 1939 – 1989 sokolstwo w Polsce nie mogło się rozwijać. Działalność „Sokoła” była zabroniona, jednak w wielu ośrodkach w kraju sokolstwo nadal działało w konspiracji, a w 1989 roku zaczęły się ponownie rejestrować gniazda sokole w kraju. W 1990 roku podjął działalność jawną i został zarejestrowany Związek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Polsce. Istnieją też gniazda sokole w USA, Wielkiej Brytanii i Francji. Z upoważnienia ZTG „Sokół” w Polsce powstał w styczniu 1991 roku Komitet Założycielski Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Litwie w składzie: Michał Sienkiewicz (przewodniczący), Andrzej Bogucki, Jan Balcewicz, Mikołaj Kozłowski, Violetta Narywska. Warto tu wspomnieć bliższe fakty wznowienia działalności polskiego "Sokoła" na Litwie. W 1990 roku do Bydgoszczy przybyła z Wilna Polka Violetta Narywska, która była wtedy studentką Akademii Muzycznej w Bydgoszczy i miała kontakt z sokolicą dh Urszulą Bogucką. Violetta Narywska jako wyróżniająca absolwentka średniej szkoły w 1990 r. wybrała i przybyła na studia w Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Na samym początku studiów poznała pedagog lektora Urszulę Bogucką nauczyciela akademickiego tej uczelni. Violetta Narywska została zaproszona na uroczystości Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” II w Bydgoszczy-Fordonie. Wtedy to dh Andrzej Bogucki zaproponował jej wstąpienie do gniazda sokolego w Fordonie. 9 listopada 1990 r. została członkiem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon. W dniach 9-10.11.1990 r. uczestniczyła w ważnych uroczystościach sokolich w Bydgoszczy – Fordonie. Była ona też częstym gościem sokolej rodziny Boguckich w domu przy ul. Bachledy. Następnie uczestniczyła w spotkaniach sokołów fordońskich. Została zapoznana dokładnie z ideą sokolą. Violetta Narywska w 1991 r. została członkiem Komitetu Założycielskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Wileńszczyźnie Litwa – Ejszyszki, który powstał w siedzibie gniazda fordońskiego przy ul. Bachledy w Bydgoszczy – Fordonie. Prezes Andrzej Bogucki powierzył Violecie Narywskiej zadanie poszukania na Litwie prawej i odpowiedniej osoby do prowadzenia Sokolstwa Polskiego na Litwie i jednocześnie powierzył jej funkcję łącznika Sokolstwa w Polsce z Sokolstwem na Litwie, którą przyjęła. Podjęła pracę kurierską i przewoziła konspiracyjnie z Polski na Litwę materiały sokole, „bibułę” wydawnictwa solidarnościowe oraz drugiego obiegu, polskie publikacje opozycji demokratycznej oraz wydawane drukiem w Bydgoszczy „Wileńskie Rozmaitości”. Trzeba pamiętać, że w tamtych czasach nie było łatwym zadaniem przewożenie na Litwę materiałów i publikacji z Polski. Ta praca kurierska była niebezpieczna, którą mogła dokonać osoba ideowa i odważna. Taką była Druhna Violetta Narywska, która z powierzonego zadania wywiązała się znakomicie. Po ustaleniach i opracowaniu planu działań w Bydgoszczy – Fordonie udała się na Litwę, gdzie zapoznała Michała Sienkiewicza z Ejszyszek, znanego działacza sportowego i nauczyciela i bliskiego Przyjaciela Jej rodziców, z ideą sokolską, znanego działacza sportowego i zaproponowała Mu wstąpienie do Komitetu Założycielskiego. Michał Sienkiewicz przyjął tą propozycję i został zatwierdzony przez Komitet Założycielski. Andrzej Bogucki nawiązał z nim bliższy kontakt i przedstawił ideę sokolą, i tradycje sokolstwa na Litwie. Dh Michał Sienkiewicz został zapisany w 1990 roku do Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” II Bydgoszcz-Fordon. Dh Andrzej Bogucki spotkał się ze znanym sokołem wileńskim mieszkającym w Gdańska dh Mikołajem Kozłowskim, którego zaprosił do komitetu oraz w Bydgoszczy z sokołem wileńskim dh Janem Balcewiczem. Wtedy to w konspiracji zorganizowano w Bydgoszczy-Fordonie Komitet Założycielski Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Litwie. Na ten temat w 1991 r. pisano: "Z inicjatywy dh Andrzeja Boguckiego zawiązał się Komitet Założycielski Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" na Ziemi Wileńskiej - Litwa. Komitet wydał „Odezwę do Sokołów” i ich rodzin oraz patriotyczne usposobionych Polaków o poglądach narodowo - katolickich o wstępowanie do gniazda i rozpoczęcie działalności sokolej. W skład Komitetu wchodzą: Jan Balcewicz, Andrzej Bogucki, Mikołaj Kozłowski, Violetta Narywska i Michał Sienkiewicz”. [w:] Sokół - kwartalnik, Organ Związku Towarzystw Gimnastycznych "Sokół" w Polsce, Nr 2(5), kwiecień-maj-czerwiec 1991, s. 11. W tym samym numerze kwartalnika został opublikowany artykuł o polskim „Sokole” na Wileńszczyźnie. Zob. Andrzej Bogucki, „Sokół” Wileński redutą Polskości na Rubieżach Wschodnich Rzeczypospolitej w latach 1904-1939, [w:] Sokół - kwartalnik, Organ Związku Towarzystw Gimnastycznych "Sokół" w Polsce, Nr 2(5), kwiecień-maj-czerwiec 1991, s. 6-7. Następnie przewodnictwo powierzono dh Michałowi Sienkiewiczowi. W powstałym Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół” Litwa – Ejszyszki od samego początku, tj. od 1991 roku do chwili obecnej prezesem tego gniazda jest dh Michał Sienkiewicz. W Bydgoszczy – Fordonie dokonano rekonstrukcji Komitetu Założycielskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Wileńszczyźnie Litwa – Ejszyszki. Funkcję przewodniczącego powierzono Michałowi Sienkiewiczowi. Następnie na Litwie rozpoczęto organizację „Sokoła”. 3.05.1991 r. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” na Wileńszczyźnie zostało zarejestrowane przy Klubie Sportowym Polaków na Litwie „Polonia”. Prezesem został Michał Sienkiewicz, a Violetta Narywska weszła w skład zarządu. Dopiero w 1995 r. władze litewskie pozwoliły na rejestrację sądową. Gniazdo, po wielu trudnościach rejestracyjnych oraz szykanach ze strony młodego państwa litewskiego, prężnie pracuje z młodzieżą promując na rzecz kultury i tożsamości narodowej polskiej oraz sokolstwa i sportu. Niestety, pomimo kilku prób do dnia dzisiejszego nie udało się odrodzić „Sokoła” w Wilnie. Warto przypomnieć jednego z członków Komitetu Założycielskiego – Jana Balcewicza. Urzędnik, ur. 16 stycznia 1905 roku w Rydze. Od 1925 roku członek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Wilnie. Pełnił funkcję zastępcy naczelnika tego gniazda. Doskonały lekkoatleta. Zesłany przez sowietów do łagru 25 w Komii. Potem zaciągnął się do Armii Polskiej w ZSRR. Walczył (25. Kresowa DP) w pierwszej linii pod Monte Cassino. Odznaczony srebrnym Krzyżem Virtutti Militarii V klasy i Krzyżem Walecznych. W 1947 roku zamieszkał w Bydgoszczy. Przez wiele lat współpracował w konspiracji z sokołami bydgoskimi.Trzeba zaznaczyć, że sokolstwo bydgoskie w latach 1939 - 1988 organizowało się w konspiracji. Od 1990 roku dh Jan Balcewicz działał honorowo wśród sokoląt Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” II Bydgoszcz-Fordon. W 1991 roku został zaproszony przez Andrzeja Boguckiego i został współzałożycielem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Wileńszczyźnie Litwa – Ejszyszki. 3 maja 1991 roku Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” na Wileńszczyźnie Litwa – Ejszyszki zostało zarejestrowane przy Klubie Sportowym Polaków na Litwie „Polonia”, gdyż władze nie wyraziły zgody na odrębne zarejestrowanie „Sokoła” jako organizacji samodzielnej, statutowej z osobowością prawną. W 1991 roku z okazji 200. rocznicy Konstytucji 3 Maja odbyła się uroczysta akademia, na której wybrano zarząd Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Wileńszczyźnie, na czele z prezesem Michałem Sienkiewiczem. W skład zarządu weszli: Stanisław Mikonis – I wiceprezes, Czesław Antul – II wiceprezes, Halina Bartoszewicz – sekretarz, członkowie: Stanisław Stańczyk, Zygmunt Sliżewski, Henryk Mażul, Henryk Baranowicz, Ludwik Adamowicz, Ludwik Młyński, Rozalia Juchniewicz, Violetta Narywska. W skład komisji rewizyjnej weszli: Stanisław Bienkiewicz – przewodniczący, Henryk Waluczko i Piotr Więckiewicz – członkowie. Aktualnie działa 6 sekcji sportowych: lekka atletyka, siatkówka, koszykówka, tenis stołowy, piłka ręczna, piłka nożna (minifutbol). Już w 1991 roku odbyły się pierwsze zawody lekkoatletyczne „Sokoła” z okazji 200. rocznicy Konstytucji 3 Maja. Od stycznia 1992 roku regularnie w miesiącach styczeń – kwiecień odbywają się igrzyska parafialne na Wileńszczyźnie Ejszyszki – Litwa w siatkówce, koszykówce, tenisie stołowym, piłce ręcznej i minifutbolu. Igrzyska kończy impreza lekkoatletyczna, poświęcona rocznicy konstytucji 3 Maja. Głównym ich miejscem są: Biała Waka i Ejszyszki. W Białej Wace organizowane są biegi płaskie dla dziesięciu grup wiekowych, natomiast w Ejszyszkach startują grupy chłopców i dziewcząt w biegach sztafetowych dla młodzieży i dorosłych. Oprócz działalności sportowej Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” na Wileńszczyźnie jest organizatorem obchodów rocznicowych narodu polskiego oraz prowadzi działalność patriotyczną wśród młodzieży polskiej na Wileńszczyźnie. W 1993 roku TG „Sokół” Litwa – Ejszyszki rozwinęło swoją działalność poprzez założenie 5 gniazd sokolich w szkołach polskich na Wileńszczyźnie. Sokoli z tych gniazd licznie uczestniczyli w zajęciach na obozach wojskowych w Czerwieńsku organizowanych przez Związek Towarzystw Gimnastycznych "Sokół" w Polsce. Sokół na Litwie zorganizował liczne wyjazdy do Macierzy – Polski na różne międzynarodowe turnieje i zawody sportowe. W okresie międzywojennym sokole gniazdo wileńskie posiadało swój sztandar. Część sztandaru się zachowała. Eugeniusz Siemaszko zaprezentował jeden płat sztandaru kilka lat wstecz w Pomorskim Muzeum Wojskowym w Bydgoszczy. Notatka znajduje się w kwartalniku „Sokół Pomorski” nr 4 z 1999 r., s. 6. 24 czerwca 1994 roku w Podborzu (rej. solecznicki) na VI. Zlocie Polaków na Litwie odbyło się poświęcenie pierwszego nowego po 1989 r. sztandaru Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” Litwa - Ejszyszki na Wileńszczyźnie. Fundatorem i wykonawcą sztandaru była siostra zakonna Maria Zacharzewska, a także Andrzej Bogucki (Bydgoszcz), Jadwiga Witulska (Gdańsk), Zenobia Zaborowska, Gertruda i Jerzy Ziejowie (Białystok), Rozalia Juchniewicz (Ejszyszki). Poświęcenia sztandaru dokonał ksiądz Wojciech Górlicki z parafii Ejszyszki. W ceremonii tej udział wzięli: konsul generalny RP w Wilnie Dobiesław Rzemieniewski, konsul RP Eugeniusz Fedyna, przewodniczący frakcji polskiej w sejmie Republiki Litewskiej Zbigniew Siemienowicz, prezes Klubu Sportowego Polaków na Litwie Stefan Kimso, prezes Związku Polaków na Litwie rejonu solecznickiego Zdzisław Palewicz i inni. W uroczystości tej uczestniczyła również delegacja Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce, Korporacji Akademickiej „Sarmata” i innych organizacji społecznych. Ten pierwszy sztandar został przekazany do Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie. Dopiero 22 listopada 1995 roku Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" na Litwie zostało zarejestrowane oficjalnie przez litewskie władze państwowe. Gniazdo corocznie organizowało Sportowe Igrzyska Parafialne w różnych dyscyplinach sportowych dziewcząt i chłopców oraz z okazji uchwalenia Konstytucji 3 Maja „Biegi Sokoła”. Sokoli polscy na Litwie organizowali też turnieje piłki koszykowej, siatkowej i tenisa stołowego. W 1996 roku gniazdo współorganizowało jubileuszowe V. Igrzyska Parafialne. Michał Sienkiewicz w swojej książce pisał: „Warto w tym miejscu serdecznie podziękować Andrzejowi Boguckiemu, sekretarzowi generalnemu Związku Towarzystw Gimnastycznych «Sokół» w Polsce, który zainicjował powstanie «Sokoła» na Litwie i wszechstronnie go popiera. 14 października 1995 roku prezes Towarzystwa Gimnastycznego «Sokół» na Wileńszczyźnie przebywał na sokolim naukowym sympozjum w Gdańsku w AWF, gdzie też odbyło się spotkanie sokołów z Polski, Czech i Litwy, za co serdeczne podziękowanie składamy prezesowi Towarzystwa Gimnastycznego «Sokół» w Gdańsku. W sierpniu 1996 roku po raz czwarty polskie sokoły z Litwy uczestniczyły w obozie wojskowym organizowanym przez Towarzystwo Gimnastyczne «Sokół» Warszawa-Macierz i ZTG "Sokół" w Polsce w Czerwieńsku, którzy byli zakwaterowani na terenie jednostki wojskowej”. Oprócz działalności sportowej „Sokół” na Litwie prowadzi działalność patriotyczno-narodowo-wychowawczą wśród środowisk polonijnych, polskich szkołach, jak i szkołach, w których uczą się Polacy. Odbywają się również wieczornice, odczyty i inne imprezy.3 maja 1995 r. Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" Litwa - Ejszyszki obchodziło swój jubileusz 5 lecia wznowienia działalności gniazda. 19 czerwca 1998 r. w Katedrze w Wrocławiu odbyła się uroczystość poświęcenia drugiego sztandaru Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Litwie. Sztandar poświęcił Ks. Henryk Kardynał Gulbinowicz. Sokół na Litwie prowadzi wspólnie z księżmi działalność patriotyczno narodową i wychowawczą wśród środowisk polonijnych, w polskich szkołach na Litwie, są organizowane wieczornice, odczyty z okazji rocznic państwowych i jubileuszowych. Kardynał Henryk Gulbinowicz bardzo interesuje się działalności „Sokoła” na Litwie. Sokoli z Litwy prowadzą korespondencję z Kardynałem. Organ Oficjalny Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce, kwartalnik „Sokół Pomorski” na swych łamach w latach 1993 – 2003 zamieszcza artykuły i notki z działalność TG „Sokół” na Litwie. W 2000 roku Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” Litwa Ejszyszki, na czele z prezesem dh Michałem Sienkiewiczem, wraz z drugim nowym sztandarem, uczestniczyło w IX. Zlocie Sokolstwa Polskiego – Bydgoszcz 2000. Dzielnica Kujawsko-Pomorska ZTG „Sokół” w Polsce zorganizowała w 135-lecie Sokolstwa Polskiego Pielgrzymkę Sokolstwa Kujawsko-Pomorskiego na Litwę do Matki Bożej w Ostrej Bramie. W pielgrzymce uczestniczyło 43 sokołów z gniazda TG „Sokół” II Bydgoszcz-Fordon i TG „Sokół” w Brodnicy. Organizatorami byli dh Andrzej Bogucki i dh Hanna Rogowska. Pilotem pielgrzymki był członek „Sokoła” fordońskiego dh Lech Zagłoba-Zygler. 30 kwietnia – 5 maja 2002 roku pielgrzymka przebiegała na dawnych kresach Rzeczypospolitej szlakiem, Adama Mickiewicza i Tadeusza Kościuszki patrona sokolstwa polskiego od 15.10.1898 r., po terenach dzisiejszej Litwy i Białorusi. Wyjazd nastąpił 30 kwietnia 2002 roku z Bydgoszczy-Fordonu. Po drodze sokoli zwiedzili piękny pokamedulski zespół klasztorny w Wigrach, gdzie w 1999 roku Ojciec Święty Jan Paweł II członek honorowy Związku Towarzystw Gimnastycznych "Sokół" w Polsce, przebywał na wypoczynku podczas swojej pielgrzymki do ojczyzny. Noclegi na Litwie były w domach Polaków mieszkających w Starych Trokach. Żyją oni ogólnie skromnie, jednak są bardzo życzliwi, pielęgnują polską tradycję narodową. Następnego dnia zwiedzono Wilno, gdzie na każdym kroku są pozostałości polskiej kultury. Głównym jednak celem pielgrzymki było spotkanie sokołów z Matką Bożą w Ostrej Bramie. Każdy Polak zna inwokację z „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza: „Panno Święta, co Jasnej bronisz Częstochowy i w Ostrej świecisz Bramie...” Poeta wskazał na dwa sanktuaria, które są najbliższe sercom Polaków: na Jasną Górę, gdzie od przeszło 600 lat króluje Polsce Czarna Madonna i na Ostrą Bramę z ponad 300-letnim kultem Matki Bożej Ostrobramskiej. Jasna Góra i Ostra Brama wywołują w każdym Polaku wiele wspomnień religijnych, historycznych i patriotycznych. Błogosławiony o. Honorat Koźmiński powiedział: „Jasna Góra i Ostra Brama to dwie ręce Matki Bożej wyciągnięte w kierunku Polski”. Zgromadzeni sokoli w kaplicy Ostrej Bramy przed cudownym obrazem Matki Boskiej Ostrobramskiej modlili się i złożyli pokłon, cześć i szacunek. Polecili nieustającej opiece wszystkich sokołów i swoje rodziny. Andrzej Bogucki wygłosił w imieniu wszystkich modlących się specjalny poniższy adres do Matki Bożej: „My, sokoli Kujaw i Pomorza przybywamy na Litwę do Ciebie Matko Boża w Ostrej Bramie z okazji 135-lecia sokolstwa polskiego. Składamy Tobie, Wielka Matko, pokłon, cześć i szacunek. Prosimy Cię, Matko, o pomyślność dla naszej ojczyzny oraz o owocną i przyjacielską współpracę narodu polskiego z krajami Europy, a szczególnie z bliskim nam narodem i państwem litewskim. Błagamy Cię o zdrowie dla papieża Jana Pawła II – członka honorowego Związku Towarzystw Gimnastycznych «Sokół» w Polsce. Dziękujemy Tobie serdecznie za opiekę nad rozwojem Sokolstwa Polskiego na całym świecie, a szczególnie na Kujawach i Pomorzu oraz na Litwie. Polecamy Twojej nieustającej opiece wszystkich sokołów, nasze rodziny i nas”. Uczestnicy pielgrzymki: Andrzej Bogucki, Hanna Rogowska, Wiesław Wawrzonkowski, Mirosława Kierzkowska, Teresa Kotzbach-Wróbel, Monika Pacholska, Anna Pacholska, Anna Kopeć, Anna Jaroch, Justyna Jaroch, Helena Sworowska, Alojzy Blomberg, Teresa Boniecka, Jerzy Boniecki, Aleksandra Boniecka, Halina Jurewicz, Krzysztof Jurewicz, Wiesław Downarowicz, Sławomira Downarowicz, Helena Szczepaniak, Tadeusz Żebrowski, Ewa Orlińska, Arleta Homel, Małgorzata Kiec, Teresa Komendzińska, Maciej Komendziński, Urszula Krężel, Barbara Jastrzębska-Rutkowska, Maria Dudek, Maria Jarocka, Katarzyna Kożuchowska, Anna Szumer, Sławomir Szumer, Gracjan Szumer, Irena Śruba, Maria Jędrch, Krystyna Jędrych, Zuzanna Pieczara, Romuald Klim, Marta Pieczara, Eleonora Ostrzechowska, Krystyna Bykwińska, Janusz Hebenstreit. Następnie dh Maryla Dudek zaśpiewała piękną pieśń maryjną, którą wszystkich wzruszyła. Później zwiedzano m.in. cerkiew św. Trójcy i klasztor bazylianów przy Ostrej Bramie, kościoły pw. św. Ducha, św. Anny, pw. Michała i św. Franciszka i Bernarda św. św. Piotra i Pawła, Antokol, cmentarz na Rossie, gdzie przed grobem Matki i sercem marszałka Polski Józefa Piłsudskiego sokoli oddali hołd patronom walczącym o niepodległość Polski. Zwiedzano też Uniwersytet Wileński (dawny Uniwersytet Stefana Batorego), Górę Trzech Krzyży. Zapoznano się z pamiątkami zgromadzonymi w Muzeum im. Adama Mickiewicza przy Uniwersytecie Wileńskim. Szczegółowo zwiedzano katedrę wzniesioną z fundacji Władysława Jagiełły w 1387 roku. Sokoli modlili się w kaplicy św. Kazimierza – patrona Litwy. Sokoli zwiedzili też kryptę katedry. Spacerowano również pośród obiektów siedziby prezydenta i parlamentu Litwy. 2 maja dalej zwiedzano Wilno, a po południu zamek w Trokach – zbudowany przez wielkich książąt litewskich nad jeziorem Galve. Wieczorem w Starych Trokach, pierwszej stolicy Litwy, w starym klasztorze obok kościoła, zbudowanym na rozległym grodzisku ziemskim, powiał proporzec Towarzystwa Gimnastycznego “Sokół” II Bydgoszcz-Fordon. Odbyła się uroczystość spotkania sokołów z Polski i Litwy. Młodzież polska z Litwy, chór polski, śpiewały polskie pieśni patriotyczne. Dh Andrzej Bogucki – prezes ZTG "Sokół" w Polsce i dh Michał Sienkiewicz – prezes Towarzystwa Gimnastycznego “Sokół” na Litwie wygłosili okolicznościowe przemowy, wymieniono listy i dyplomy. Sokoli litewscy podarowali przybyłym z Polski sokołom pamiątkowy drewniany puchar. Po tych uroczystościach w szkole polskiej odbyły się nocne Polaków rozmowy, przy polskim śpiewie. Następnego dnia, 3 maja 2002 roku nastąpił przejazd na Białoruś. Po drodze sokoli z Polski spotkali się z sokołami w Ejszyszkach i Solecznikach, po których oprowadzał dh Michał Sienkiewicz. W Solecznikach, w ratuszu, odbyło się spotkanie delegacji władz sokolstwa z Polski z wicemerem Zdzisławem Palewiczem, także prezesem Solecznickiego Oddziału Związku Polaków na Litwie. Warto zaznaczyć, że w Solecznikach stoi pomnik Adama Mickiewicza, który tu przebywał w młodości. Władze Litwy nie pozwoliły wykonać napisu “Adam Mickiewicz” po polsku. Napis miał być po litewsku, na co nie zgodzili się Polacy. Pomnik posiada więc tylko podpis – faksymile (polskimi literami) naszego narodowego wieszcza. Z Solecznik sokoli pojechali na Białoruś poprzez Suchekonie do Nowogródka. Zwiedzono m.in. farę – miejsce ślubu Władysława Jagiełły z Zofią Holszańską, a także chrztu Adama Mickiewicza, Muzeum Adama Mickiewicza, miejsce stracenia 11 sióstr nazaretanek, ruiny zamku, pomnik i kopiec Adama Mickiewicza. W turze objazdowej odwiedzono także Zaosie – miejsce urodzin Adama Mickiewicza, spacerowano również nad jeziorem Świteź, nad brzegiem którego dh Lech Zagłoba-Zygler recytował stosowną poezję. 4 maja sokoli udali się do Grodna. Po drodze odwiedzono kościół w Łunnie i Bohatyrowicze nad Niemnem – zaścianek znany z powieści “Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej. Sokoli spotkali tam przedstawicielkę rodu Bohatyrowiczów, odwiedzono mogiłę Jana i Cecylii, a w pobliskim Korczynie mogiłę powstańców styczniowych. W Grodnie zwiedzono katedrę, zamek grodzieński, klasztor nazaretański, Muzeum Elizy Orzeszkowej i sobór prawosławny. Na zakończenie należ dodać, że pielgrzymka była doskonale przygotowana organizacyjnie. Sokoli otrzymali dużą dawkę wzruszeń i przeżyć duchowych. Była też to podróż sentymentalna na kresy wschodnie Rzeczypospolitej, gdzie sokoli poznali ścieżki związane z wielkimi Polakami. Odkryto miejsca związane z polskimi patriotami opisane przez znanych pisarzy. Sokoli oddali cześć tym, którzy poświęcili swoje życie za Polskę, za naszą wolność. W ich intencjach sokoli modlili się, składali kwiaty i zapalali znicze. O druhu Michale Sienkiewiczu, prezesie Towarzystwa Gimnastycznego “Sokół” na Litwie tak pisał Piotr Ryngiewicz: „Dh Michał Sienkiewicz, z inicjatywy Andrzeja Boguckiego, w 1990 roku ożywił działalność Towarzystwa Gimnastycznego «Sokół» Litwa – Ejszyszki. Od tego czasu jest prezesem tego bardzo aktywnego gniazda, które jest członkiem ZTG «Sokół» w Polsce. Na Wileńszczyźnie nazywają go «patriotą solecznickiego sportu». Ludzie uważają, że jeśli ktoś kocha sport, na długo zachowuje młodość. Jeżeli spojrzymy na weterana sportu Michała Sienkiewicza, to przyznamy im rację. Gdy się patrzy na tego skromnego człowieka nie chce się wierzyć, że w tych dniach ukończy 70 lat. Nawet pod brzemieniem wieloletnich obowiązków i tytułów nadal ma wyprostowane ramiona i godnie pełni swoje obowiązki człowieka z wielkiego sportu. Michał od 1988 roku jest członkiem Narodowego Komitetu Olimpijskiego, przewodniczącym komisji rewizyjnej towarzystwa sportowego «Žalgiris», członkiem Komitetu Federacji Lekkiej Atletyki, sędzią kategorii międzynarodowej w lekkiej atletyce, prezydentem Federacji Ringo Litwy, prezesem kilku klubów sportowych. W młodości towarzyszyła mu jedna wielka pasja sportu, która zbliżyła go z wieloma znanymi dziś ludźmi. W przededniu jubileuszu zatelefonował do niego premier Algirdas Brazauskas, z którym wspólnie rozpoczynał karierę sportową. Czegoś takiego nie da się zapomnieć i obecny premier szczerze i serdecznie pozdrowił skromnego jubilata z Ejszyszek. Należy tu jeszcze dodać, że na sportowej niwie w młodości spotkał się również z Aleksandrem Kwaśniewskim, co prezydent Polski podkreślił wręczając Michałowi Sienkiewiczowi dyplom «Zasłużony dla Poloni». Kulminacja uhonorowania jubilata miała jednak miejsce w Solecznikach, w gabinecie mera rejonu. Leonard Talmond, inaugurując uroczystość jako pierwszy pozdrowił weterana sportu i wręczył mu dziękczynne pismo. Potem było wiele nagród i prezentów, których nie da się policzyć. Należy zaznaczyć, że przedstawiciel Departamentu Kultury Fizycznej i Sportu przy rządzie Litwy Ludvikas Skrobockis wręczył Michałowi Sienkiewiczowi złoty medal «Za zasługi w sporcie». Najwyższe odznaczenie jubilatowi wręczył również przedstawiciel Narodowego Komitetu Olimpijskiego Petras Staluta. Jubilata serdecznie pozdrowił również prezes Związku Klubów Sportowych «Polonia» Janusz Łopuć. Michał Sienkiewicz, wspominając przeżyte lata, mówił, że swą młodość dzielił między sportem a kościołem. W katolickiej rodzinie został wychowany dla służby Bogu i pierwszą mszę świętą jako ministrant miał w roku 1939. Spotykał się z ludźmi wszechstronnie wykształconymi, którzy pomogli mu lepiej poznać życie Może dlatego wstąpił na wydział historyczny Uniwersytetu Wileńskiego. Sport, który ukochał na całe życie, przyniósł mu wiele radosnych przeżyć. Największym z nich, jak przyznaje Michał Sienkiewicz, był udział w XX Igrzyskach Olimpijskich w Moskwie, gdzie wystąpił jako arbiter lekkiej atletyki”. W 2005 roku na Litwie w Wilnie odchodzono "100 - lecie sokolstwa i sportu polskiego na Litwie. Organizatorami jubileuszu był Klub Sportowy "Polonia" na czele z prezesem Stefanem Kismą i Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" Litwa - Ejszyszki na Wileńszczyźnie z prezesem Michałem Sienkiewiczem oraz kapelanem gniazda ks. Szymonem Wikło oraz wielu zacnych działaczy polskich na Litwie. 3 grudnia 2005 r. w Nowj Wilejce uroczyście odprawiono Mszę św., w kościele Matki Bożej Królowej Pokoju, którą celebrował zacny litewski biskup Juozas Tunnaitis wraz z prob. ks. Wojciechem Górlickim i ks. Szymonem Wikło - kapelanem TG "Sokół" na Litwie. Następnie w Domu Kultury Polskiej w Wilnie odbyła się jubileuszowa uroczystość i sesja naukowa. Na uroczystości m.in. przybył konsul generalny RP Stanisław Cygnarowski, przedstawiciel PKOL Andrzej Szalewicz, delegaci ZTG "Sokół" w Polsce Andrzej Bogucki - prezes, wiceprezesi Zbigniew Okorski i Robert Szamałek oraz Robert Ratajczak z Bydgoszczy. Z USA przybył Ryszard Ciskowski reprezentant KPA i PFA, z Warszawy przybyła córka Romualda Tateusza Grygiela przedwojennego działacza "Sokoła" na wileńszczyźnie - Danuta Brodowska, przedstawiciele samorządu Polaków na Litwie, Związku Polaków na Litwie i wielu innych zacnych gości. Bardzo merytoryczną i ciekawą sesję naukową prowadzili Stefan Kismo i Henryk Mażul. Zasłużeni sokoli i działacze sportu polskiego na Litwie zostali wyróżnieni odznaczeniami i dyplomami. Szerzej uroczystości 100 lecia zostały opisane i opublikowane w "Kurierze Wileńskim" z 6.12.2005 r. i "Magazynie Wileńskim" z grudnia 2005 r. W 2005 r. „Sokół” Polski na Wileńszczyźnie po raz szósty brał udział w Marszu I Kompanii Kadrowej Kraków – Kielce, gdzie zdobywał sukcesy zajmując piąte i szóste miejsce. Organizatorem był Związek Piłsudczyków z którym „Sokół” na Litwie też współpracuje. Sokoli z Litwy uprawiają m. in. grę w ringo. Prezes Michał Sienkiewicz poczynił starania w 2008 r. i napisał pismo do Litewskiej Federacji Ringo w sprawie włączenia ringo jako dyscypliny w Światowych Igrzyskach Polonijnych. Warto dodać, ze Michał Sienkiewicz reprezentował Sokoła na Litwie jako członek Zarządu Międzynarodowej Federacji Ringo kadencji 2004-2008. Sokoli polscy na Litwie uczestniczyli w dniach 30-31.08.2008 w VII. Memoriale im. red. mgr Włodzimierza Strzyżewskiego w Ringo. Sokół Polski na Litwie aktywnie uczestniczył w 2008 r. w XX Międzynarodowej Parafiadzie Dzieci i Młodzieży oraz w XX Międzynarodowym Biegu z okazji Konstytucji 3 Maja. Drużyna sokoląt – chłopców z TG „Sokół” z Litwy zajęła drugie miejsce na XVII Międzynarodowym Turnieju Halowym w Piłce Nożnej, które odbyły się w dniach 28.01. – 2.02.2008 r. w Warszawie. Sokoli na Litwie uczestniczyły z lotach turystycznych. W 2008 r. odbył się już 20 taki zlot. Działaczką TG „Sokół” w Gimnazjum im. Jana Śniadeckiego w Solecznikach jest dh Elwina Obłoczyńska. Przez wszystkie lata (1990 – 2013) działalności „Sokoła” na Litwie była prowadzona bardzo bliska i przyjacielska współpraca z TG „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera, Centrum Informacji Naukowej Sokolstwa Polskiego i ZTG „Sokół” w Polsce. Stan członków Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" na Litwie : rok, razem, druhów, druhen, sokoląt. W 1993: 333, 44, 19, 270. W 1997: 186, 44, 9, 133. W 2000: 673, do lat 18 – 442, powyżej 18 lat – 442. W 2003: 458, 43, 14, 229 + 172 uczniów objętych działalnością. W 2007: 693, 30, 24, 306 + 333 uczniów objętych działalnością. Dnia 12.11.2011 r. w Solecznikach Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” na Litwie obchodziło 20-lecie odrodzenia. Została odprawiona Msza św. w kościele pw. św. Piotra Apostoła w Solecznikach. Zorganizowano sztafetę lekkoatletyczną oraz turniej piłki nożnej o puchar TG „Sokół” na Litwie. W biegu na 20 km wzięło udział 25 sportowców. 8 drużyn walczyło o puchar „Sokoła” w piłce nożnej. Pierwsze miejsce zajęła drużyna z Turgiel, drugie z Białej Waki, trzecie z Jaszun. Gienadij Baranowicz wiceprezes TG „Sokół” zaznaczył o dużym zaangażowaniu członków sokolstwa. Później w auli Gimnazjum im. Jana Śniadeckiego w Solecznikach odbyło się spotkanie jubileuszowe i konferencja, w którym wzięli udział mer rejonu solecznickiego Zdzisław Palewicz, kierownik Wydziału Konsularnego Ambasady RP w Wilnie Stanisław Kargul, poseł na Sejm RL Leonard Talmont, wicemer rejonu solecznickiego Andrzej Andruszkiewicz, zastępca dyrektora administracji samorządu rejonu solecznickiego Józef Rybak, wicemarszałek województwa podlaskiego Mieczysław Baszko, wiceprezes TG „Sokół” w Krakowie Andrzej Łopata, wiceprezes TG „Sokół” w Bukówcu Górnym Ryszard Grzesiecki, przedstawiciele gniazd sokolich rejonu, inni goście. Od 20 lat prezesem „Sokoła” na Litwie jest Michał Sienkiewicz, który powitał wszystkich gości i przypomniał historię Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Litwie. Podczas uroczystości zostały wręczone medale z okazji 20-lecia odrodzenia TG „Sokół”: Zdzisławowi Palewiczowi, Józefowi Rybakowi, Janowi Świglińskiemu, Antoniemu Andruszkiewiczowi, Annie Biersztańskiej, Walerijowi Koczanowi. Natomiast okolicznościowe dyplomy za wieloletni aktywny udział w życiu Towarzystwa kierownik Wydziału Konsularnego RP w Wilnie Stanisław Kargul wręczył Zdzisławowi Palewiczowi, Gienadijowi Baranowiczowi, Walerijowi Koczanowi, Edgarowi Obłoczyńskiemu, Andrzejowi Więckiewiczowi, Janowi Świglińskiemu, Antoniemu Andruszkiewiczowi, Henrykowi Mażulowi. Dyplomy za zasługi na rzecz rozwoju ruchu sokolskiego na Litwie otrzymali Paweł Andruszkiewicz, Renata Siluk, Andrzej Ratkiewicz, Jan Kowalewski, Alvydas Balko, Romas Urvikis, Dariusz Górecki, Rajmond Matujzo, Jan Girdijewski, Andrzej Antul, Waldemar Nowicki, Dmitrij Bizujewskij, Jurij Rimpo, Tadeusz Bogdziun, Vytautas Tolstovas. Obchody jubileuszowe uświetnił występ zespołu pieśni i tańca „Solczanka” kierowany przez Elwirę Uczkuronis. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera przekazało uroczysty Adres do Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” na Litwie 1904 - 2011: "Z okazji uroczystości 20. Lecia Odrodzenia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Litwie składamy wszystkim członkom Gniazda Ejszyszki najserdeczniejsze gratulacje. Aktywna działalność TG „Sokół” Litwa – Ejszyszki na niwie narodowej, sportowej i patriotycznej zasługuje na wielkie uznanie i szacunek. Wasze Gniazdo pielęgnuje przeszłość, pracuje dzisiaj z młodzieżą dla przyszłości sokolstwa polskiego, samorządu mieszkańców oraz Kościoła katolickiego i współpracy państwa polskiego i litewskiego. Służcie sokolstwu w imię haseł „Bóg – Honor – Ojczyzna” oraz „W Zdrowym Ciele Zdrowy Duch”. Czołem! Prezes Dr Andrzej Bogucki - Polska Bydgoszcz – Litwa Ejszyszki, dn. 11 listopada 2011 r.”. W 2011 r. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” na Litwie podczas swoich obchodów „20 Lecia Odrodzenia Sokolstwa na Litwie” – 1991 – 2011 wydało drukiem okolicznościowy folderek. Zarząd Główny Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w na Litwie w 2011 r. przedstawiał się następująco: Michał Sienkiewicz – prezes (Ejszyszki), Gienadiusz Baranowicz – wiceprezes (Biała Waka), Krystyna Sławińska – sekretarz (Rudniki), Edgar Obłaczyński – członek (Soleczniki), Antoni Andruszkiewicz – członek (Ejszyszki), Walery Koczan – członek (Soleczniki), Jan Miszkinis – członek (Soleczniki). Wieloletnim kapelanem TG „Sokół” na Litwie jest ks. Szymon Wikło. Członkowie Honorowi Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Litwie. W 1907 r. z okazji czterdziestolecia pracy twórczej nadano członkowstwo honorowe TG „Sokół” Elizie Orzeszkowej. Po 1991 r. członkowstwo honorowe Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Litwie zostało nadano następującym osobom: Jego Eminencja Ks. Henryk Kardynał Gulbinowicz – Arcybiskup, Metropolita Wrocławski. Ks. Aleksander Kaszkiewicz – Biskup Grodzieński, Ks. Prałat Józef Obremski, Andrzej Bogucki – prezes Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce, Zbigniew Okorski – wiceprezes Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce, Ryszard Ciskowski – wiceprezes Światowej Rady Badań nad Polonią, Irena Szewińska – Prezes Polskiego Związku Lekkiej Atletyki, członek MKOL, O. Ks. Józef Joniec – dyrektor Stowarzyszenia Parafiada im. Św. Józefa Kalasancjusza, Elżbieta Kwiatkowska – Polski Komitet Olimpijski, Leonard Talmont – Poseł na Sejm RL, Zdzisław Palewicz – mer rejonu solecznikowskiego, Józef Rybak – zastępca dyrektora administracji samorządu rejonu solecznikowskiego, Maria Kujel – prezes Zespołu ds. Reprezentacji Zagranicznych Stowarzyszenia Parafiada, Henryk Mażul – wiceprezes KS „Polonia”, Wilno. W 2012 r. TG „Sokół” uczestniczy w lidze koszykarskiej „TOP-8” Drużyna Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” pokonała BC „Chf” i trafiła do Niedzielnej Ligi Koszykarskiej „Top-8”. Koszykarze z Ejszyszek spełnili oczekiwania kibiców, mimo że w 1/8 finału z wynikiem 39:50 przegrali ekipie „Chf”. Tym niemniej solidny zapas punktów, zebrany podczas pierwszego spotkania (62:44) otworzył „Sokołowi” drogę do Niedzielnej Ligi Koszykarskiej. W auli samorządu rejonu solecznickiego 10 września 2013 r. władze i przedstawiciele różnych środowisk uczcili Jubileusz 80 lecia urodzin zasłużonego i wieloletniego prezesa TG „Sokół” na Litwie dh Michała Sienkiewicza, który zdobył wielki szacunek i uznanie pośród społeczności polskiej na Litwie. Bogate życie dh Michała jest trudno ująć w kilkunastu zdaniach. Jak napisała Irena Kołosowska: „Michał Sienkiewicz jest patriotą Ziemi Ojczystej, Ziemi Ejszyskiej i Solecznickiej, to patriota Litwy i patriota Polski, i cały ten ogromny patriotyzm zawsze potrafił w sobie połączyć. […] i Jego wielkie zamiłowanie do sportu. Michał Sienkiewicz – prezes Towarzystwa Sportowego „Sokół“ na Litwie, członek honorowy Litewskiego Narodowego Komitetu Olimpijskiego, prezydent Litewskiej Federacji Ringo, ex-przewodniczący Komitetu Olimpijskiego LSRR, posiadacz wielu odznak i odznaczeń, współautor wydanej w 2002 roku monografii „Eišiškės“. Życzenia Michałowi Sienkiewiczowi m.in. złożyli: poseł na Sejm RL Leonard Talmont, radca – minister, konsul generalny RP w Wilnie Stanisław Cygnarowski, prezes Towarzystwa Sportowego Litwy Vytas Nėnius z delegacją, prezes Solecznickiej Lokalnej Grupy Działania Józef Rybak, przedstawiciele klubów sportowych rejonu solecznickiego, księża, członkowie zespołu „Solczanie“, przyjaciele”. Telegram wysłano z CINSP Bydgoszcz – Fordon. W książce znajduje się osobno opublikowany Jego biogram. - Dla mnie ogromny zaszczyt być na tej sali wśród bliskich mi ludzi. Jestem bardzo wzruszony pozdrowieniami i brak mi słów, żeby wam wszystkim podziękować. Powiem prosto – dziękuję i nisko się kłaniam – powiedział Michał Sienkiewicz, jak zawsze skromnie, cicho i bardzo ciepło. — Oddałem się kiedyś w opiekę Matce Boskiej Nieustającej Pomocy, ona mnie prowadzi — mówi skromnie Michał Sienkiewicz o swym bogatym treściwym życiu. Nie przypisując sobie żadnych zasług ani chwaląc się z osiągnięć, których starczyłoby na kilka biografii. Bibliografia: Akta Centrum Informacji Naukowej Sokolstwa, Gniazdo wileńskie Sokolstwu Polskiemu, oprac. L. Stolarzewicz, Wilno 1924, Bogucki Andrzej, "Sokół" wileński redutą polskości na rubieżach wschodnich Rzeczypospolitej w latach 1904 - 1939, /w:/kwartalnik Sokół, nr 2/5/1991, Bogucki Andrzej, Na rubieżach wschodnich Rzeczypospolitej w latach 1904 - 1939 - "Sokół" wileński redutą polskości, /w:/ Magazyn Wileński 1991, nr 15 - 16, s.33 -34, Bogucki Andrzej, Sokół wileński redutą polskości na wschodnich rubieżach Rzeczypospolitej, /w:/Wileńskie Rozmaitości, cz.1 1992/4, s.8-10, cz 2 1992/5, s.3, cz. 3 1992/6, Bogucki Andrzej, Towarzystwo Gimnastyczne “Sokół” na Pomorzu 1893 – 1939, Bydgoszcz 1997, ss. 432 (tam obszerna bibliografia dot. sokolstwa polskiego), Bogucki Andrzej, Związek Towarzystw Gimnastycznych “Sokół” w Polsce 1989 – 1993, Bydgoszcz 1993, Bogucki Andrzej, ZTG “Sokół” w Polsce 1997 – 2002, Bydgoszcz 1997, Bogucki Andrzej, Sokoli na Pomorzu Nadwiślańskim w latach 1939-1988, Bydgoszcz 1996, Bogucki Andrzej, ZTG “Sokół” w Polsce 1997 – 2002, Bydgoszcz 2005, Bogucki Andrzej, ZTG “Sokół” w Polsce 2002 – 2004, Bydgoszcz 2004 (tam Bibliografia Główna Sokolstwa Polskiego), Bogucki Andrzej, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” na Litwie 1904-2008, /w:/ Świat Inflant, nr 6(58) Rok 5, 2008, s. 9-13, Senkevicius Mykolas, Mikonis Stanislavas, Ejsiskes, Vilnius 2002, ss.64, Pamiętnik IX Zlotu Sokolstwa Polskiego Bydgoszcz 2000, Bydgoszcz 2000, Do mety Wilią znaczonej.Sport polski na Litwie historia i teraźniejszość, pod. red. Henryka Mażula, Wilno 2005, ss.216, Żdanowicz Zygmunt, Świecki zakon rycerski - Uroczysta akademia z okazji 100-lecia sportu polskiego na Litwie, /w:/ Kurier Wileński nr 234 z dn. 06.12.2005, s. 1 i 9, Mażul Henryk, Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" w Wilnie liczy sto lat !, /w:/ Magazyn Wileński, grudzień 2005, s.30 – 31, Bogucki Andrzej, 130 lecie Sokolstwa Polskiego 1867-1997 – Przyczynek do dziejów za lata 1939-1997, Bydgoszcz 1998, 130 lat Sokolstwa Polskiego, Międzynarodowa Konferencja Naukowa, red. Andrzej Łopata, Kraków 1997, 140 lat Sokolstwa Polskiego, opr. Andrzej Bogucki, Bydgoszcz 2007, Sokół (kwartalnik), nr 2/5/1991, Sokół Pomorski (kwartalnik), 2/35/2002, Świat Inflant, 3/2007. Artykuł został opublikowany: Andrzej Bogucki, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” na Litwie 1904-2008, /w:/ Świat Inflant, nr 6(58) Rok 5, 2008.
Początki działalności nielegalnego na ziemi wileńskiej polskiego „Sokoła” sięgają 1904 roku, kiedy to powstało towarzystwo sportowe w szkole Hermanowicza, tzw. „Szkole Rozwoju Fizycznego” znajdującej się przy ulicy Gubernatorskiej (potem Żeligowskiego). Po wydaniu manifestu październikowego przez cara Mikołaja II w dniu 11 (24) listopada 1905 roku podjęto uchwałę o założeniu Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Wilnie. Grupa młodzieży w składzie: Antoni Żukowski, Bronisław Zagrodzki, Piotr Szyszko, Stanisław Jarocki, Wojciech Szarski, Paweł Odyniec, Władysław Gutowski, Gustaw Piotrowski, Jan Hermanowicz, Józef Noworytto i Stanisław Dawilewicz, zaprosiła do współpracy kilkadziesiąt osób z różnych grup narodowych Wilna. W zebraniu założycielskim Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” 20 listopada (3 grudnia) 1905 roku uczestniczyło 39 założycieli. Dla przypomnienia podaję zachowane w dokumentach nazwiska: dr L. Czarkowski, Stefania Czarkowska, dr Kazimierz Dmochowski, Błażej Gnoiński, Maciej Jamontt, Władysław Jamontt, Jan Klott, L. Kojałłowicz, Józef Lastowski, dr J. Michniewicz, Leon Perkowski, dr W. Węsławski, dr Gustaw Sztolcmann, Leon Sumorek, dr F. Świeżyński, Ksawery Sadowski, Eugeniusz Sadowski, Gabriel Rodziewicz, Władysław Rauba, Leon Perkowski, Leon Rawicki, Stanisław Nowicki, Stanisław Jardowski, dr Moraczewski, Seweryn Hauwalt, L. Paszkowski, Teofil Halenderski i Stanisław Moskiewicz. Na tym zebraniu wybrano zarząd tymczasowy w składzie: dr L. Czarkowski – prezes, dr F. Świeżyński – wiceprezes, L. Paszkowski – sekretarz, dr K. Dmochowski - skarbnik, dr S. Jarecki – naczelnik oraz 9 członków zarządu i 3 zastępców. Podczas posiedzenia opracowano i przetłumaczono na język rosyjski statut. Zawarto też umowę z panem Hermanowiczem – właścicielem szkoły sportowej o odstąpienie „Sokołowi” przyborów gimnastycznych, mebli oraz samego lokalu. Zarząd nawiązał też kontakt z „Sokołem” warszawskim. Na skutek ożywionej propagandy w prasie polskiej w Wilnie zgłosiło się do gniazda sokolego wielu członków. TG „Sokół” w Wilnie w 1905 roku liczyło 170 członków. Złożone w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych podanie o rejestrację “Sokoła” zostało odrzucone. Wobec odmowy zatwierdzenia Towarzystwa postanowiono wstrzymać się z rejestracją aż nadejdą lepsze czasy, a tymczasem zaczęto działać jako “Szkoła Rozwoju Fizycznego” Hermanowicza. Wydział nie przerwał działalności aż do 4 czerwca 1906 roku. W tym dniu został opublikowany ukaz carski „O prawidłach czasowych dla związków i towarzystw”. Wybrani przez Wydział druhowie zarejestrowali gniazdo. Na mocy decyzji gubernatora „Sokół” uzyskał prawne podstawy działalności. Uroczysta inauguracja działalności gniazda sokolego w Wilnie odbyła się 9 września 1906 roku w ogrodzie Bernardyńskim. Do Wilna sprowadzono sokolego nauczyciela gimnastyki Bartłomieja Wydląkę ze Stanisławowa. Zorganizowano 5 plutonów: 4 męskie i żeński, każdy po 24 członków. Jako naczelników plutonów wyznaczono druhów Chojnickiego, Piotrowskiego, Beera, Szarskiego i druhnę Drużyłowską. Naczelnikiem całego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Wilnie był dalej druh Stanisław Jarocki. Organizowano wspólne ćwiczenia gimnastyczne, lekcje fechtunku oraz lekcje boksu. Uprawiano lekkoatletykę i zapasy. Po B. Wydlądce kierownikiem ćwiczeń został druh Roman Czyżniewski, uczeń naczelnika „Sokoła” lwowskiego Antoniego Durskiego. Obok mostu zwierzynieckiego urządzono wzorową szkołę pływania. Należy też przypomnieć, że obok ćwiczeń sportowych organizowano uroczyste obchody wianków i sobótek, wieczornice rodzinne z popisami gimnastycznymi. Towarzystwo „Sokół” w Wilnie było śledzone przez władze rosyjskie i dlatego zarząd i działaczy cechowała daleko posunięta ostrożność. Organizowane przez „Sokoła” zabawy i wieczorki cieszyły się wielką popularnością. W „Sokole” wileńskim powstała sekcja wioślarska, do której należało 30 członków. Posiadała ona 3 łodzie, w tym 1 sześciowiosłową i 1 motorówkę. Wynajęto dla „Sokoła” nowy lokal przy ul. Wileńskiej 10, posiadający wielką salę gimnastyczną. W 1910 roku „Sokół” w Wilnie liczył 200, a w 1910 roku 300 członków ćwiczących. Na wielkim sokolim zlocie grunwaldzkim w Krakowie, 15 lipca 1910 roku, kiedy to odsłonięto pomnik grunwaldzki z inicjatywy Ignacego Jana Paderewskiego, przybyli z Wilna: dh dh R. Czyżewski, J. Januszka i J. Pyliński. Lekkoatletykę grono przodowników uprawiało na łąkach antokolskich. „Sokół” wileński miał też sporą liczbę członków wspierających. Gdy wybuchła wojna część druhów wcielono do wojska rosyjskiego, a w sierpniu 1915 roku, po opuszczeniu Wilna przez Rosjan, miasto zajęli Niemcy i „Sokół” musiał zawiesić działalność. Prezesami gniazda byli: dr Czarkowski (1905 – 1907), dr Świeżyński (1907 – 1910), dr Moraczewski ( 1910 – 1914). Naczelnikami zaś: Jarocki (1905 – 1906), Wydląka (1906 – 1907), Czyżewski (1907 – 1915). Funkcję sekretarza przez cały czas pełnił Gustaw Piotrowski. W 1907 r. z okazji czterdziestolecia pracy twórczej nadano członkostwo honorowe TG „Sokół” Elizie Orzeszkowej. W 1921 roku „Sokół” wileński, z inicjatywy kapitana Bobrowskiego, rozpoczął ćwiczenia w sali gimnastycznej im. Zygmunta Augusta, a potem także w sali im. Joachima Lelewela. Na walnym zebraniu w 1922 roku wybrano zarząd w składzie: dh Świeżyński – prezes, dh Piotrowski – wiceprezes, dh Czyżewski – naczelnik. Zarząd poczynił starania o zwrot starego lokalu sokolego. Gniazdo wileńskie wstąpiło w skład Dzielnicy Mazowieckiej, obejmującej cały były zabór rosyjski. Zarząd dzielnicy polecił zorganizowanie w czerwcu 1924 roku w Wilnie zlotu dzielnicowego sokolstwa pod nazwą „Zlotu Kresowego”. W tym samym roku zorganizowano Okręg Wileński, którego prezesem wybrano lekarza-pułkownika Feliksa Świeżyńskiego, wiceprezesem mianowano przemysłowca – Gustawa Piotrowskiego, członkami zostali: Stanisław Paszkiewicz – dyrektor gimnazjum, Józef Stasiun – nauczyciel seminarium męskiego, Bronisław Umiastowski – kapitalista. Naczelnikiem okręgu powołano Romualda Czyżewskiego – nauczyciela seminarium, zaś jego zastępcą został Romuald Grygiel – nauczyciel gimnazjum. W skład Okręgu Wileńskiego „Sokół” wchodziły m.in. powstałe nowe gniazda sokole: Wilno, Baranowicze, Nowogródek, Oszmiana, Lida, Grodno, Postawy (?), Nowo Święciany, Nowa Wilejka. Warto zaznaczyć, że także z inicjatywy „Sokoła” wileńskiego zorganizowano Towarzystwo Gimnazjalne „Sokół” w Kownie. Należy także przekazać potomnym zachowany skład zarządu „Sokoła” w Wilnie w 1924 roku: dr Ludwik Stolarzewicz – prezes, Walenty Plebańczyk – wiceprezes, właściciel zakładu ogrodniczego, członkowie: Romuald Tomaszewski – sekretarz, Józefa Kapściówna – skarbnik, Władysław Gryłowski – gospodarz, dr Czesław Skarbek, Adam Drzewicki, Wiktor Dawidajti, Janina Daukszanka, Marian Sipniewski, Władysław Lityński, Wacław Olszewski, Adam Stankiewicz. Komisję rewizyjną stanowili: Stanisław Paszkiewicz – dyrektor gimnazjum, Leon Przemieniecki – dyrektor seminarium, Wiktor Naborowski – nauczyciel, Edward Biegański – nauczyciel. Sąd honorowy wybrano w składzie: Stanisław Jarocki – nauczyciel, dr Stanisław Dmochowski – lekarz, dr Witold Węsławski – prezes Polskiej Macierzy Szkolnej, Jan Żelski – dyrektor gimnazjum. Naczelnikiem był Mieczysław Tomaszewski, zastępcą Józef Narkiewicz. „Sokół” wileński liczył w 1924 roku 411 członków, w tym 331 druhów i 80 druhen. Z 1930 roku zachowała się notatka o składzie wybitnych sportowców, którzy biegali w sztafecie jako członkowie „Sokoła” w Wilnie: Kozłowski, Urban, Okatabiński, Zajewski, Jan Balcewicz, Żylewicz, Dziadul, Burzymski, Nowicki. 11 października 1931 roku gniazdo wileńskie obchodziło swoje 25-lecie. Uroczystości rozpoczęły się nabożeństwem w kościele św. Jakuba. Po mszy świętej złożono wieniec na płycie pamiątkowej ku czci powstańców 1863 roku na Placu Łukiskim, gdzie prezes okręgu wileńskiego dh Z. Jasiński wygłosił przemówienie. Następnie starszyzna „Sokoła” przyjęła defiladę oddziałów sokolich na miejscu stracenia bohaterów walk 1863 roku przy ul. Mickiewicza. W południe w sali gniazda odbyła się uroczysta akademia. Po przemówieniach powitalnych i referatach o historii „Sokoła” w Wilnie i w Mińsku Litewskim, odczytano kilkadziesiąt telegramów od całego sokolstwa polskiego. Wieczorem odbyły się pokazowe ćwiczenia wolne i na przyrządach. Uroczystości zakończyła zabawa taneczna. Warto wspomnieć o sekcji lekkoatletycznej „Sokoła” wileńskiego, która miała wiele osiągnięć sportowych. Do najważniejszych sukcesów zaliczyć należy organizowanie tradycyjnych biegów sztafetowych 3 maja w Ogrodzie Bernardyńskim o nagrodę przechodnią AZS. W 1931 roku na dystansie 10 x 1 kilometr na starcie stanęły drużyny AZS, 3. pułku saperów, 1. pułku legionów, Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej i TG „Sokół”, które ostatecznie po 5 latach rywalizacji zwyciężyło. W sztafecie „Sokoła” biegali: Brewiński, Burzyński, Jeliński, Kowalski, Balcewicz, Oktabiński, Bukowski, Kucharski, Zajewski, Żylewicz. W tym samym roku, 17 maja, w tradycyjnym biegu ogrodowym o nagrodę przechodnią redakcji „Słowa”, na trasie 2800 metrów zwyciężyła drużyna „Sokoła” wileńskiego w składzie: Zagajewski, Sieradziukow, Kucharski, Oktabiński, Balcewicz, Żylewicz. W zawodach lekkoatletycznych o eliminacyjne drużynowe mistrzostwa Polski „Sokół” walczył przez 4 dni z 3. pułkiem saperów zwyciężając w ogólnej punktacji 162 – 161. „Sokół”, że jego zespół jest najlepszym zespołem lekkoatletycznym w Wilnie. Gniazdo wileńskie organizowało także liczne zabawy taneczne, urozmaicone pokazowymi ćwiczeniami gimnastycznymi. Licznie zebrana publiczność podziwiała efektowne ćwiczenia druhów na przyrządach, a grupa atletów wzbudzała podziw dla siły i zręczności zapaśników. Jesienią odbywały się biegi w Zakrecie organizowane przez „Sokoła”. Miały też miejsce zawody strzeleckie. Jednymi z najlepszych strzelców byli: Pieczko, Brancewicz, Niepokojczycki. Organizowano również trójboje wojskowo-sportowe. Bardzo dobre wyniki w dziedzinie lekkoatletyki gniazdo wileńskie zawdzięczało w szczególności pracy dh Jana Balcewicza, kierownika sekcji lekkoatletycznej, który później został zastępcą naczelnika gniazda „Sokoła” w Wilnie. W 1932 roku do Pragi wyjechał reprezentant gniazda dh J. Żylewicz, mistrz Wilna w biegu na 1500 metrów, natomiast na zlot pomorski do Gdyni udała się 15-osobowa delegacja sokołów wileńskich ze sztandarem wileńskiego gniazda. Oprócz tego na zlot gdyński wyruszyli z Wilna kajakiem własnej konstrukcji druhowie Brewiński i Głogowski. W 1932 roku w dniu Święta Chrystusa Króla i w 15. rocznicę powstania Armii Polskiej w Ameryce i Francji zorganizowano akademię. W tym samym czasie gniazdo sokole w Wilnie brało udział w odsłonięciu pomnika działacza społecznego Józefa Montwiłła. „Sokół” w Wilnie organizował też dużo wycieczek krajoznawczo-turystycznych. W styczniu 1933 roku „Sokół” w Wilnie zorganizował obchody 70. rocznicy powstania styczniowego. Uroczystość, którą uświetnił chór „Echo” odbyła się w lokalu własnym, przy udziale ponad 250 osób. 12 marca 1933 roku „Sokół” zorganizował w sali miejskiej wiec protestacyjny w sprawie polskości Pomorza. W wiecu wzięły udział liczne organizacje i kilka tysięcy ludzi. W tym samym roku, 26 marca odbył się odczyt prof. J. Bierzyńskiego o Wyspiańskim, a 15 kwietnia zorganizowano rezurekcję sokolą w kaplicy Towarzystwa Dobroczynności. Zgodnie z coroczną tradycją uroczyście obchodzono Święto 3 Maja i Bożego Ciała. W tym samym roku 19 druhów wysłano na zlot do Lwowa. Wspólnie z cechami organizowano pielgrzymki do Kalwarii pod Wilnem. Gniazdo wileńskie brało też udział w obchodach Święta Morza. Na mistrzostwach w Warszawie w 1932 roku dh Leon Wojtkiewicz zdobył I miejsce w rzucie oszczepem. Siedziba Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Wilnie mieściła się przy ul. Wileńskiej 10. Warto przypomnieć jeszcze inne postacie sokolstwa kresowego. Dh Aleksander Korbut – napisał „Marsz Sokoła Wileńskiego”, pracował w Muzeum Towarzystwa Przyjaciół Nauk, oprowadzał wycieczki. Kapelanem był ks. Aleksander Mościcki – późniejszy biskup łomżyński. Naczelniczką gniazda była Kazimiera Kochowa, naczelnikiem zaś dh Mikołaj Kozłowski. Dh Kazimierz Kucharski w 1936 roku brał udział w olimpiadzie w Berlinie, a dh Józef Dziadul był świetnym oszczepnikiem. Dh Józef Żylewicz był wspaniałym sportowcem i obecnie w Gdańsku organizowane są zawody o „Memoriał Żylewicza”. Dh Tekla Putrymówna została mistrzynią okręgu w biegach na 500 i 800 metrów. Funkcję naczelnika „Sokoła” w Oszmianie pełnił dh Narkiewicz. Należy też wspomnieć nazwiska, które się zachowały: dh dh Longin Kowalski, Józef Łatwis, Romuald Tadeusz Grygiel, Mieczysław Nowicki. W czasach pełnienia funkcji prezesa przez dha Piotrowskiego „Sokół” w Wilnie był pod wpływem Stronnictwa Narodowego. Zaś w czasie prezesury Jarockiego gniazdo było apolityczne. W latach 1939 – 1989 sokolstwo w Polsce nie mogło się rozwijać. Działalność „Sokoła” była zabroniona, jednak w wielu ośrodkach w kraju sokolstwo nadal działało w konspiracji, a w 1989 roku zaczęły się ponownie rejestrować gniazda sokole w kraju. W 1990 roku podjął działalność jawną i został zarejestrowany Związek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Polsce. Istnieją też gniazda sokole w USA, Wielkiej Brytanii i Francji. Z upoważnienia ZTG „Sokół” w Polsce powstał w styczniu 1991 roku Komitet Założycielski Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Litwie w składzie: Michał Sienkiewicz (przewodniczący), Andrzej Bogucki, Jan Balcewicz, Mikołaj Kozłowski, Violetta Narywska. Warto tu wspomnieć bliższe fakty wznowienia działalności polskiego "Sokoła" na Litwie. W 1990 roku do Bydgoszczy przybyła z Wilna Polka Violetta Narywska, która była wtedy studentką Akademii Muzycznej w Bydgoszczy i miała kontakt z sokolicą dh Urszulą Bogucką. Violetta Narywska jako wyróżniająca absolwentka średniej szkoły w 1990 r. wybrała i przybyła na studia w Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Na samym początku studiów poznała pedagog lektora Urszulę Bogucką nauczyciela akademickiego tej uczelni. Violetta Narywska została zaproszona na uroczystości Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” II w Bydgoszczy-Fordonie. Wtedy to dh Andrzej Bogucki zaproponował jej wstąpienie do gniazda sokolego w Fordonie. 9 listopada 1990 r. została członkiem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon. W dniach 9-10.11.1990 r. uczestniczyła w ważnych uroczystościach sokolich w Bydgoszczy – Fordonie. Była ona też częstym gościem sokolej rodziny Boguckich w domu przy ul. Bachledy. Następnie uczestniczyła w spotkaniach sokołów fordońskich. Została zapoznana dokładnie z ideą sokolą. Violetta Narywska w 1991 r. została członkiem Komitetu Założycielskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Wileńszczyźnie Litwa – Ejszyszki, który powstał w siedzibie gniazda fordońskiego przy ul. Bachledy w Bydgoszczy – Fordonie. Prezes Andrzej Bogucki powierzył Violecie Narywskiej zadanie poszukania na Litwie prawej i odpowiedniej osoby do prowadzenia Sokolstwa Polskiego na Litwie i jednocześnie powierzył jej funkcję łącznika Sokolstwa w Polsce z Sokolstwem na Litwie, którą przyjęła. Podjęła pracę kurierską i przewoziła konspiracyjnie z Polski na Litwę materiały sokole, „bibułę” wydawnictwa solidarnościowe oraz drugiego obiegu, polskie publikacje opozycji demokratycznej oraz wydawane drukiem w Bydgoszczy „Wileńskie Rozmaitości”. Trzeba pamiętać, że w tamtych czasach nie było łatwym zadaniem przewożenie na Litwę materiałów i publikacji z Polski. Ta praca kurierska była niebezpieczna, którą mogła dokonać osoba ideowa i odważna. Taką była Druhna Violetta Narywska, która z powierzonego zadania wywiązała się znakomicie. Po ustaleniach i opracowaniu planu działań w Bydgoszczy – Fordonie udała się na Litwę, gdzie zapoznała Michała Sienkiewicza z Ejszyszek, znanego działacza sportowego i nauczyciela i bliskiego Przyjaciela Jej rodziców, z ideą sokolską, znanego działacza sportowego i zaproponowała Mu wstąpienie do Komitetu Założycielskiego. Michał Sienkiewicz przyjął tą propozycję i został zatwierdzony przez Komitet Założycielski. Andrzej Bogucki nawiązał z nim bliższy kontakt i przedstawił ideę sokolą, i tradycje sokolstwa na Litwie. Dh Michał Sienkiewicz został zapisany w 1990 roku do Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” II Bydgoszcz-Fordon. Dh Andrzej Bogucki spotkał się ze znanym sokołem wileńskim mieszkającym w Gdańska dh Mikołajem Kozłowskim, którego zaprosił do komitetu oraz w Bydgoszczy z sokołem wileńskim dh Janem Balcewiczem. Wtedy to w konspiracji zorganizowano w Bydgoszczy-Fordonie Komitet Założycielski Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Litwie. Na ten temat w 1991 r. pisano: "Z inicjatywy dh Andrzeja Boguckiego zawiązał się Komitet Założycielski Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" na Ziemi Wileńskiej - Litwa. Komitet wydał „Odezwę do Sokołów” i ich rodzin oraz patriotyczne usposobionych Polaków o poglądach narodowo - katolickich o wstępowanie do gniazda i rozpoczęcie działalności sokolej. W skład Komitetu wchodzą: Jan Balcewicz, Andrzej Bogucki, Mikołaj Kozłowski, Violetta Narywska i Michał Sienkiewicz”. [w:] Sokół - kwartalnik, Organ Związku Towarzystw Gimnastycznych "Sokół" w Polsce, Nr 2(5), kwiecień-maj-czerwiec 1991, s. 11. W tym samym numerze kwartalnika został opublikowany artykuł o polskim „Sokole” na Wileńszczyźnie. Zob. Andrzej Bogucki, „Sokół” Wileński redutą Polskości na Rubieżach Wschodnich Rzeczypospolitej w latach 1904-1939, [w:] Sokół - kwartalnik, Organ Związku Towarzystw Gimnastycznych "Sokół" w Polsce, Nr 2(5), kwiecień-maj-czerwiec 1991, s. 6-7. Następnie przewodnictwo powierzono dh Michałowi Sienkiewiczowi. W powstałym Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół” Litwa – Ejszyszki od samego początku, tj. od 1991 roku do chwili obecnej prezesem tego gniazda jest dh Michał Sienkiewicz. W Bydgoszczy – Fordonie dokonano rekonstrukcji Komitetu Założycielskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Wileńszczyźnie Litwa – Ejszyszki. Funkcję przewodniczącego powierzono Michałowi Sienkiewiczowi. Następnie na Litwie rozpoczęto organizację „Sokoła”. 3.05.1991 r. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” na Wileńszczyźnie zostało zarejestrowane przy Klubie Sportowym Polaków na Litwie „Polonia”. Prezesem został Michał Sienkiewicz, a Violetta Narywska weszła w skład zarządu. Dopiero w 1995 r. władze litewskie pozwoliły na rejestrację sądową. Gniazdo, po wielu trudnościach rejestracyjnych oraz szykanach ze strony młodego państwa litewskiego, prężnie pracuje z młodzieżą promując na rzecz kultury i tożsamości narodowej polskiej oraz sokolstwa i sportu. Niestety, pomimo kilku prób do dnia dzisiejszego nie udało się odrodzić „Sokoła” w Wilnie. Warto przypomnieć jednego z członków Komitetu Założycielskiego – Jana Balcewicza. Urzędnik, ur. 16 stycznia 1905 roku w Rydze. Od 1925 roku członek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Wilnie. Pełnił funkcję zastępcy naczelnika tego gniazda. Doskonały lekkoatleta. Zesłany przez sowietów do łagru 25 w Komii. Potem zaciągnął się do Armii Polskiej w ZSRR. Walczył (25. Kresowa DP) w pierwszej linii pod Monte Cassino. Odznaczony srebrnym Krzyżem Virtutti Militarii V klasy i Krzyżem Walecznych. W 1947 roku zamieszkał w Bydgoszczy. Przez wiele lat współpracował w konspiracji z sokołami bydgoskimi.Trzeba zaznaczyć, że sokolstwo bydgoskie w latach 1939 - 1988 organizowało się w konspiracji. Od 1990 roku dh Jan Balcewicz działał honorowo wśród sokoląt Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” II Bydgoszcz-Fordon. W 1991 roku został zaproszony przez Andrzeja Boguckiego i został współzałożycielem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Wileńszczyźnie Litwa – Ejszyszki. 3 maja 1991 roku Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” na Wileńszczyźnie Litwa – Ejszyszki zostało zarejestrowane przy Klubie Sportowym Polaków na Litwie „Polonia”, gdyż władze nie wyraziły zgody na odrębne zarejestrowanie „Sokoła” jako organizacji samodzielnej, statutowej z osobowością prawną. W 1991 roku z okazji 200. rocznicy Konstytucji 3 Maja odbyła się uroczysta akademia, na której wybrano zarząd Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Wileńszczyźnie, na czele z prezesem Michałem Sienkiewiczem. W skład zarządu weszli: Stanisław Mikonis – I wiceprezes, Czesław Antul – II wiceprezes, Halina Bartoszewicz – sekretarz, członkowie: Stanisław Stańczyk, Zygmunt Sliżewski, Henryk Mażul, Henryk Baranowicz, Ludwik Adamowicz, Ludwik Młyński, Rozalia Juchniewicz, Violetta Narywska. W skład komisji rewizyjnej weszli: Stanisław Bienkiewicz – przewodniczący, Henryk Waluczko i Piotr Więckiewicz – członkowie. Aktualnie działa 6 sekcji sportowych: lekka atletyka, siatkówka, koszykówka, tenis stołowy, piłka ręczna, piłka nożna (minifutbol). Już w 1991 roku odbyły się pierwsze zawody lekkoatletyczne „Sokoła” z okazji 200. rocznicy Konstytucji 3 Maja. Od stycznia 1992 roku regularnie w miesiącach styczeń – kwiecień odbywają się igrzyska parafialne na Wileńszczyźnie Ejszyszki – Litwa w siatkówce, koszykówce, tenisie stołowym, piłce ręcznej i minifutbolu. Igrzyska kończy impreza lekkoatletyczna, poświęcona rocznicy konstytucji 3 Maja. Głównym ich miejscem są: Biała Waka i Ejszyszki. W Białej Wace organizowane są biegi płaskie dla dziesięciu grup wiekowych, natomiast w Ejszyszkach startują grupy chłopców i dziewcząt w biegach sztafetowych dla młodzieży i dorosłych. Oprócz działalności sportowej Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” na Wileńszczyźnie jest organizatorem obchodów rocznicowych narodu polskiego oraz prowadzi działalność patriotyczną wśród młodzieży polskiej na Wileńszczyźnie. W 1993 roku TG „Sokół” Litwa – Ejszyszki rozwinęło swoją działalność poprzez założenie 5 gniazd sokolich w szkołach polskich na Wileńszczyźnie. Sokoli z tych gniazd licznie uczestniczyli w zajęciach na obozach wojskowych w Czerwieńsku organizowanych przez Związek Towarzystw Gimnastycznych "Sokół" w Polsce. Sokół na Litwie zorganizował liczne wyjazdy do Macierzy – Polski na różne międzynarodowe turnieje i zawody sportowe. W okresie międzywojennym sokole gniazdo wileńskie posiadało swój sztandar. Część sztandaru się zachowała. Eugeniusz Siemaszko zaprezentował jeden płat sztandaru kilka lat wstecz w Pomorskim Muzeum Wojskowym w Bydgoszczy. Notatka znajduje się w kwartalniku „Sokół Pomorski” nr 4 z 1999 r., s. 6. 24 czerwca 1994 roku w Podborzu (rej. solecznicki) na VI. Zlocie Polaków na Litwie odbyło się poświęcenie pierwszego nowego po 1989 r. sztandaru Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” Litwa - Ejszyszki na Wileńszczyźnie. Fundatorem i wykonawcą sztandaru była siostra zakonna Maria Zacharzewska, a także Andrzej Bogucki (Bydgoszcz), Jadwiga Witulska (Gdańsk), Zenobia Zaborowska, Gertruda i Jerzy Ziejowie (Białystok), Rozalia Juchniewicz (Ejszyszki). Poświęcenia sztandaru dokonał ksiądz Wojciech Górlicki z parafii Ejszyszki. W ceremonii tej udział wzięli: konsul generalny RP w Wilnie Dobiesław Rzemieniewski, konsul RP Eugeniusz Fedyna, przewodniczący frakcji polskiej w sejmie Republiki Litewskiej Zbigniew Siemienowicz, prezes Klubu Sportowego Polaków na Litwie Stefan Kimso, prezes Związku Polaków na Litwie rejonu solecznickiego Zdzisław Palewicz i inni. W uroczystości tej uczestniczyła również delegacja Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce, Korporacji Akademickiej „Sarmata” i innych organizacji społecznych. Ten pierwszy sztandar został przekazany do Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie. Dopiero 22 listopada 1995 roku Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" na Litwie zostało zarejestrowane oficjalnie przez litewskie władze państwowe. Gniazdo corocznie organizowało Sportowe Igrzyska Parafialne w różnych dyscyplinach sportowych dziewcząt i chłopców oraz z okazji uchwalenia Konstytucji 3 Maja „Biegi Sokoła”. Sokoli polscy na Litwie organizowali też turnieje piłki koszykowej, siatkowej i tenisa stołowego. W 1996 roku gniazdo współorganizowało jubileuszowe V. Igrzyska Parafialne. Michał Sienkiewicz w swojej książce pisał: „Warto w tym miejscu serdecznie podziękować Andrzejowi Boguckiemu, sekretarzowi generalnemu Związku Towarzystw Gimnastycznych «Sokół» w Polsce, który zainicjował powstanie «Sokoła» na Litwie i wszechstronnie go popiera. 14 października 1995 roku prezes Towarzystwa Gimnastycznego «Sokół» na Wileńszczyźnie przebywał na sokolim naukowym sympozjum w Gdańsku w AWF, gdzie też odbyło się spotkanie sokołów z Polski, Czech i Litwy, za co serdeczne podziękowanie składamy prezesowi Towarzystwa Gimnastycznego «Sokół» w Gdańsku. W sierpniu 1996 roku po raz czwarty polskie sokoły z Litwy uczestniczyły w obozie wojskowym organizowanym przez Towarzystwo Gimnastyczne «Sokół» Warszawa-Macierz i ZTG "Sokół" w Polsce w Czerwieńsku, którzy byli zakwaterowani na terenie jednostki wojskowej”. Oprócz działalności sportowej „Sokół” na Litwie prowadzi działalność patriotyczno-narodowo-wychowawczą wśród środowisk polonijnych, polskich szkołach, jak i szkołach, w których uczą się Polacy. Odbywają się również wieczornice, odczyty i inne imprezy.3 maja 1995 r. Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" Litwa - Ejszyszki obchodziło swój jubileusz 5 lecia wznowienia działalności gniazda. 19 czerwca 1998 r. w Katedrze w Wrocławiu odbyła się uroczystość poświęcenia drugiego sztandaru Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Litwie. Sztandar poświęcił Ks. Henryk Kardynał Gulbinowicz. Sokół na Litwie prowadzi wspólnie z księżmi działalność patriotyczno narodową i wychowawczą wśród środowisk polonijnych, w polskich szkołach na Litwie, są organizowane wieczornice, odczyty z okazji rocznic państwowych i jubileuszowych. Kardynał Henryk Gulbinowicz bardzo interesuje się działalności „Sokoła” na Litwie. Sokoli z Litwy prowadzą korespondencję z Kardynałem. Organ Oficjalny Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce, kwartalnik „Sokół Pomorski” na swych łamach w latach 1993 – 2003 zamieszcza artykuły i notki z działalność TG „Sokół” na Litwie. W 2000 roku Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” Litwa Ejszyszki, na czele z prezesem dh Michałem Sienkiewiczem, wraz z drugim nowym sztandarem, uczestniczyło w IX. Zlocie Sokolstwa Polskiego – Bydgoszcz 2000. Dzielnica Kujawsko-Pomorska ZTG „Sokół” w Polsce zorganizowała w 135-lecie Sokolstwa Polskiego Pielgrzymkę Sokolstwa Kujawsko-Pomorskiego na Litwę do Matki Bożej w Ostrej Bramie. W pielgrzymce uczestniczyło 43 sokołów z gniazda TG „Sokół” II Bydgoszcz-Fordon i TG „Sokół” w Brodnicy. Organizatorami byli dh Andrzej Bogucki i dh Hanna Rogowska. Pilotem pielgrzymki był członek „Sokoła” fordońskiego dh Lech Zagłoba-Zygler. 30 kwietnia – 5 maja 2002 roku pielgrzymka przebiegała na dawnych kresach Rzeczypospolitej szlakiem, Adama Mickiewicza i Tadeusza Kościuszki patrona sokolstwa polskiego od 15.10.1898 r., po terenach dzisiejszej Litwy i Białorusi. Wyjazd nastąpił 30 kwietnia 2002 roku z Bydgoszczy-Fordonu. Po drodze sokoli zwiedzili piękny pokamedulski zespół klasztorny w Wigrach, gdzie w 1999 roku Ojciec Święty Jan Paweł II członek honorowy Związku Towarzystw Gimnastycznych "Sokół" w Polsce, przebywał na wypoczynku podczas swojej pielgrzymki do ojczyzny. Noclegi na Litwie były w domach Polaków mieszkających w Starych Trokach. Żyją oni ogólnie skromnie, jednak są bardzo życzliwi, pielęgnują polską tradycję narodową. Następnego dnia zwiedzono Wilno, gdzie na każdym kroku są pozostałości polskiej kultury. Głównym jednak celem pielgrzymki było spotkanie sokołów z Matką Bożą w Ostrej Bramie. Każdy Polak zna inwokację z „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza: „Panno Święta, co Jasnej bronisz Częstochowy i w Ostrej świecisz Bramie...” Poeta wskazał na dwa sanktuaria, które są najbliższe sercom Polaków: na Jasną Górę, gdzie od przeszło 600 lat króluje Polsce Czarna Madonna i na Ostrą Bramę z ponad 300-letnim kultem Matki Bożej Ostrobramskiej. Jasna Góra i Ostra Brama wywołują w każdym Polaku wiele wspomnień religijnych, historycznych i patriotycznych. Błogosławiony o. Honorat Koźmiński powiedział: „Jasna Góra i Ostra Brama to dwie ręce Matki Bożej wyciągnięte w kierunku Polski”. Zgromadzeni sokoli w kaplicy Ostrej Bramy przed cudownym obrazem Matki Boskiej Ostrobramskiej modlili się i złożyli pokłon, cześć i szacunek. Polecili nieustającej opiece wszystkich sokołów i swoje rodziny. Andrzej Bogucki wygłosił w imieniu wszystkich modlących się specjalny poniższy adres do Matki Bożej: „My, sokoli Kujaw i Pomorza przybywamy na Litwę do Ciebie Matko Boża w Ostrej Bramie z okazji 135-lecia sokolstwa polskiego. Składamy Tobie, Wielka Matko, pokłon, cześć i szacunek. Prosimy Cię, Matko, o pomyślność dla naszej ojczyzny oraz o owocną i przyjacielską współpracę narodu polskiego z krajami Europy, a szczególnie z bliskim nam narodem i państwem litewskim. Błagamy Cię o zdrowie dla papieża Jana Pawła II – członka honorowego Związku Towarzystw Gimnastycznych «Sokół» w Polsce. Dziękujemy Tobie serdecznie za opiekę nad rozwojem Sokolstwa Polskiego na całym świecie, a szczególnie na Kujawach i Pomorzu oraz na Litwie. Polecamy Twojej nieustającej opiece wszystkich sokołów, nasze rodziny i nas”. Uczestnicy pielgrzymki: Andrzej Bogucki, Hanna Rogowska, Wiesław Wawrzonkowski, Mirosława Kierzkowska, Teresa Kotzbach-Wróbel, Monika Pacholska, Anna Pacholska, Anna Kopeć, Anna Jaroch, Justyna Jaroch, Helena Sworowska, Alojzy Blomberg, Teresa Boniecka, Jerzy Boniecki, Aleksandra Boniecka, Halina Jurewicz, Krzysztof Jurewicz, Wiesław Downarowicz, Sławomira Downarowicz, Helena Szczepaniak, Tadeusz Żebrowski, Ewa Orlińska, Arleta Homel, Małgorzata Kiec, Teresa Komendzińska, Maciej Komendziński, Urszula Krężel, Barbara Jastrzębska-Rutkowska, Maria Dudek, Maria Jarocka, Katarzyna Kożuchowska, Anna Szumer, Sławomir Szumer, Gracjan Szumer, Irena Śruba, Maria Jędrch, Krystyna Jędrych, Zuzanna Pieczara, Romuald Klim, Marta Pieczara, Eleonora Ostrzechowska, Krystyna Bykwińska, Janusz Hebenstreit. Następnie dh Maryla Dudek zaśpiewała piękną pieśń maryjną, którą wszystkich wzruszyła. Później zwiedzano m.in. cerkiew św. Trójcy i klasztor bazylianów przy Ostrej Bramie, kościoły pw. św. Ducha, św. Anny, pw. Michała i św. Franciszka i Bernarda św. św. Piotra i Pawła, Antokol, cmentarz na Rossie, gdzie przed grobem Matki i sercem marszałka Polski Józefa Piłsudskiego sokoli oddali hołd patronom walczącym o niepodległość Polski. Zwiedzano też Uniwersytet Wileński (dawny Uniwersytet Stefana Batorego), Górę Trzech Krzyży. Zapoznano się z pamiątkami zgromadzonymi w Muzeum im. Adama Mickiewicza przy Uniwersytecie Wileńskim. Szczegółowo zwiedzano katedrę wzniesioną z fundacji Władysława Jagiełły w 1387 roku. Sokoli modlili się w kaplicy św. Kazimierza – patrona Litwy. Sokoli zwiedzili też kryptę katedry. Spacerowano również pośród obiektów siedziby prezydenta i parlamentu Litwy. 2 maja dalej zwiedzano Wilno, a po południu zamek w Trokach – zbudowany przez wielkich książąt litewskich nad jeziorem Galve. Wieczorem w Starych Trokach, pierwszej stolicy Litwy, w starym klasztorze obok kościoła, zbudowanym na rozległym grodzisku ziemskim, powiał proporzec Towarzystwa Gimnastycznego “Sokół” II Bydgoszcz-Fordon. Odbyła się uroczystość spotkania sokołów z Polski i Litwy. Młodzież polska z Litwy, chór polski, śpiewały polskie pieśni patriotyczne. Dh Andrzej Bogucki – prezes ZTG "Sokół" w Polsce i dh Michał Sienkiewicz – prezes Towarzystwa Gimnastycznego “Sokół” na Litwie wygłosili okolicznościowe przemowy, wymieniono listy i dyplomy. Sokoli litewscy podarowali przybyłym z Polski sokołom pamiątkowy drewniany puchar. Po tych uroczystościach w szkole polskiej odbyły się nocne Polaków rozmowy, przy polskim śpiewie. Następnego dnia, 3 maja 2002 roku nastąpił przejazd na Białoruś. Po drodze sokoli z Polski spotkali się z sokołami w Ejszyszkach i Solecznikach, po których oprowadzał dh Michał Sienkiewicz. W Solecznikach, w ratuszu, odbyło się spotkanie delegacji władz sokolstwa z Polski z wicemerem Zdzisławem Palewiczem, także prezesem Solecznickiego Oddziału Związku Polaków na Litwie. Warto zaznaczyć, że w Solecznikach stoi pomnik Adama Mickiewicza, który tu przebywał w młodości. Władze Litwy nie pozwoliły wykonać napisu “Adam Mickiewicz” po polsku. Napis miał być po litewsku, na co nie zgodzili się Polacy. Pomnik posiada więc tylko podpis – faksymile (polskimi literami) naszego narodowego wieszcza. Z Solecznik sokoli pojechali na Białoruś poprzez Suchekonie do Nowogródka. Zwiedzono m.in. farę – miejsce ślubu Władysława Jagiełły z Zofią Holszańską, a także chrztu Adama Mickiewicza, Muzeum Adama Mickiewicza, miejsce stracenia 11 sióstr nazaretanek, ruiny zamku, pomnik i kopiec Adama Mickiewicza. W turze objazdowej odwiedzono także Zaosie – miejsce urodzin Adama Mickiewicza, spacerowano również nad jeziorem Świteź, nad brzegiem którego dh Lech Zagłoba-Zygler recytował stosowną poezję. 4 maja sokoli udali się do Grodna. Po drodze odwiedzono kościół w Łunnie i Bohatyrowicze nad Niemnem – zaścianek znany z powieści “Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej. Sokoli spotkali tam przedstawicielkę rodu Bohatyrowiczów, odwiedzono mogiłę Jana i Cecylii, a w pobliskim Korczynie mogiłę powstańców styczniowych. W Grodnie zwiedzono katedrę, zamek grodzieński, klasztor nazaretański, Muzeum Elizy Orzeszkowej i sobór prawosławny. Na zakończenie należ dodać, że pielgrzymka była doskonale przygotowana organizacyjnie. Sokoli otrzymali dużą dawkę wzruszeń i przeżyć duchowych. Była też to podróż sentymentalna na kresy wschodnie Rzeczypospolitej, gdzie sokoli poznali ścieżki związane z wielkimi Polakami. Odkryto miejsca związane z polskimi patriotami opisane przez znanych pisarzy. Sokoli oddali cześć tym, którzy poświęcili swoje życie za Polskę, za naszą wolność. W ich intencjach sokoli modlili się, składali kwiaty i zapalali znicze. O druhu Michale Sienkiewiczu, prezesie Towarzystwa Gimnastycznego “Sokół” na Litwie tak pisał Piotr Ryngiewicz: „Dh Michał Sienkiewicz, z inicjatywy Andrzeja Boguckiego, w 1990 roku ożywił działalność Towarzystwa Gimnastycznego «Sokół» Litwa – Ejszyszki. Od tego czasu jest prezesem tego bardzo aktywnego gniazda, które jest członkiem ZTG «Sokół» w Polsce. Na Wileńszczyźnie nazywają go «patriotą solecznickiego sportu». Ludzie uważają, że jeśli ktoś kocha sport, na długo zachowuje młodość. Jeżeli spojrzymy na weterana sportu Michała Sienkiewicza, to przyznamy im rację. Gdy się patrzy na tego skromnego człowieka nie chce się wierzyć, że w tych dniach ukończy 70 lat. Nawet pod brzemieniem wieloletnich obowiązków i tytułów nadal ma wyprostowane ramiona i godnie pełni swoje obowiązki człowieka z wielkiego sportu. Michał od 1988 roku jest członkiem Narodowego Komitetu Olimpijskiego, przewodniczącym komisji rewizyjnej towarzystwa sportowego «Žalgiris», członkiem Komitetu Federacji Lekkiej Atletyki, sędzią kategorii międzynarodowej w lekkiej atletyce, prezydentem Federacji Ringo Litwy, prezesem kilku klubów sportowych. W młodości towarzyszyła mu jedna wielka pasja sportu, która zbliżyła go z wieloma znanymi dziś ludźmi. W przededniu jubileuszu zatelefonował do niego premier Algirdas Brazauskas, z którym wspólnie rozpoczynał karierę sportową. Czegoś takiego nie da się zapomnieć i obecny premier szczerze i serdecznie pozdrowił skromnego jubilata z Ejszyszek. Należy tu jeszcze dodać, że na sportowej niwie w młodości spotkał się również z Aleksandrem Kwaśniewskim, co prezydent Polski podkreślił wręczając Michałowi Sienkiewiczowi dyplom «Zasłużony dla Poloni». Kulminacja uhonorowania jubilata miała jednak miejsce w Solecznikach, w gabinecie mera rejonu. Leonard Talmond, inaugurując uroczystość jako pierwszy pozdrowił weterana sportu i wręczył mu dziękczynne pismo. Potem było wiele nagród i prezentów, których nie da się policzyć. Należy zaznaczyć, że przedstawiciel Departamentu Kultury Fizycznej i Sportu przy rządzie Litwy Ludvikas Skrobockis wręczył Michałowi Sienkiewiczowi złoty medal «Za zasługi w sporcie». Najwyższe odznaczenie jubilatowi wręczył również przedstawiciel Narodowego Komitetu Olimpijskiego Petras Staluta. Jubilata serdecznie pozdrowił również prezes Związku Klubów Sportowych «Polonia» Janusz Łopuć. Michał Sienkiewicz, wspominając przeżyte lata, mówił, że swą młodość dzielił między sportem a kościołem. W katolickiej rodzinie został wychowany dla służby Bogu i pierwszą mszę świętą jako ministrant miał w roku 1939. Spotykał się z ludźmi wszechstronnie wykształconymi, którzy pomogli mu lepiej poznać życie Może dlatego wstąpił na wydział historyczny Uniwersytetu Wileńskiego. Sport, który ukochał na całe życie, przyniósł mu wiele radosnych przeżyć. Największym z nich, jak przyznaje Michał Sienkiewicz, był udział w XX Igrzyskach Olimpijskich w Moskwie, gdzie wystąpił jako arbiter lekkiej atletyki”. W 2005 roku na Litwie w Wilnie odchodzono "100 - lecie sokolstwa i sportu polskiego na Litwie. Organizatorami jubileuszu był Klub Sportowy "Polonia" na czele z prezesem Stefanem Kismą i Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" Litwa - Ejszyszki na Wileńszczyźnie z prezesem Michałem Sienkiewiczem oraz kapelanem gniazda ks. Szymonem Wikło oraz wielu zacnych działaczy polskich na Litwie. 3 grudnia 2005 r. w Nowj Wilejce uroczyście odprawiono Mszę św., w kościele Matki Bożej Królowej Pokoju, którą celebrował zacny litewski biskup Juozas Tunnaitis wraz z prob. ks. Wojciechem Górlickim i ks. Szymonem Wikło - kapelanem TG "Sokół" na Litwie. Następnie w Domu Kultury Polskiej w Wilnie odbyła się jubileuszowa uroczystość i sesja naukowa. Na uroczystości m.in. przybył konsul generalny RP Stanisław Cygnarowski, przedstawiciel PKOL Andrzej Szalewicz, delegaci ZTG "Sokół" w Polsce Andrzej Bogucki - prezes, wiceprezesi Zbigniew Okorski i Robert Szamałek oraz Robert Ratajczak z Bydgoszczy. Z USA przybył Ryszard Ciskowski reprezentant KPA i PFA, z Warszawy przybyła córka Romualda Tateusza Grygiela przedwojennego działacza "Sokoła" na wileńszczyźnie - Danuta Brodowska, przedstawiciele samorządu Polaków na Litwie, Związku Polaków na Litwie i wielu innych zacnych gości. Bardzo merytoryczną i ciekawą sesję naukową prowadzili Stefan Kismo i Henryk Mażul. Zasłużeni sokoli i działacze sportu polskiego na Litwie zostali wyróżnieni odznaczeniami i dyplomami. Szerzej uroczystości 100 lecia zostały opisane i opublikowane w "Kurierze Wileńskim" z 6.12.2005 r. i "Magazynie Wileńskim" z grudnia 2005 r. W 2005 r. „Sokół” Polski na Wileńszczyźnie po raz szósty brał udział w Marszu I Kompanii Kadrowej Kraków – Kielce, gdzie zdobywał sukcesy zajmując piąte i szóste miejsce. Organizatorem był Związek Piłsudczyków z którym „Sokół” na Litwie też współpracuje. Sokoli z Litwy uprawiają m. in. grę w ringo. Prezes Michał Sienkiewicz poczynił starania w 2008 r. i napisał pismo do Litewskiej Federacji Ringo w sprawie włączenia ringo jako dyscypliny w Światowych Igrzyskach Polonijnych. Warto dodać, ze Michał Sienkiewicz reprezentował Sokoła na Litwie jako członek Zarządu Międzynarodowej Federacji Ringo kadencji 2004-2008. Sokoli polscy na Litwie uczestniczyli w dniach 30-31.08.2008 w VII. Memoriale im. red. mgr Włodzimierza Strzyżewskiego w Ringo. Sokół Polski na Litwie aktywnie uczestniczył w 2008 r. w XX Międzynarodowej Parafiadzie Dzieci i Młodzieży oraz w XX Międzynarodowym Biegu z okazji Konstytucji 3 Maja. Drużyna sokoląt – chłopców z TG „Sokół” z Litwy zajęła drugie miejsce na XVII Międzynarodowym Turnieju Halowym w Piłce Nożnej, które odbyły się w dniach 28.01. – 2.02.2008 r. w Warszawie. Sokoli na Litwie uczestniczyły z lotach turystycznych. W 2008 r. odbył się już 20 taki zlot. Działaczką TG „Sokół” w Gimnazjum im. Jana Śniadeckiego w Solecznikach jest dh Elwina Obłoczyńska. Przez wszystkie lata (1990 – 2013) działalności „Sokoła” na Litwie była prowadzona bardzo bliska i przyjacielska współpraca z TG „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera, Centrum Informacji Naukowej Sokolstwa Polskiego i ZTG „Sokół” w Polsce. Stan członków Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" na Litwie : rok, razem, druhów, druhen, sokoląt. W 1993: 333, 44, 19, 270. W 1997: 186, 44, 9, 133. W 2000: 673, do lat 18 – 442, powyżej 18 lat – 442. W 2003: 458, 43, 14, 229 + 172 uczniów objętych działalnością. W 2007: 693, 30, 24, 306 + 333 uczniów objętych działalnością. Dnia 12.11.2011 r. w Solecznikach Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” na Litwie obchodziło 20-lecie odrodzenia. Została odprawiona Msza św. w kościele pw. św. Piotra Apostoła w Solecznikach. Zorganizowano sztafetę lekkoatletyczną oraz turniej piłki nożnej o puchar TG „Sokół” na Litwie. W biegu na 20 km wzięło udział 25 sportowców. 8 drużyn walczyło o puchar „Sokoła” w piłce nożnej. Pierwsze miejsce zajęła drużyna z Turgiel, drugie z Białej Waki, trzecie z Jaszun. Gienadij Baranowicz wiceprezes TG „Sokół” zaznaczył o dużym zaangażowaniu członków sokolstwa. Później w auli Gimnazjum im. Jana Śniadeckiego w Solecznikach odbyło się spotkanie jubileuszowe i konferencja, w którym wzięli udział mer rejonu solecznickiego Zdzisław Palewicz, kierownik Wydziału Konsularnego Ambasady RP w Wilnie Stanisław Kargul, poseł na Sejm RL Leonard Talmont, wicemer rejonu solecznickiego Andrzej Andruszkiewicz, zastępca dyrektora administracji samorządu rejonu solecznickiego Józef Rybak, wicemarszałek województwa podlaskiego Mieczysław Baszko, wiceprezes TG „Sokół” w Krakowie Andrzej Łopata, wiceprezes TG „Sokół” w Bukówcu Górnym Ryszard Grzesiecki, przedstawiciele gniazd sokolich rejonu, inni goście. Od 20 lat prezesem „Sokoła” na Litwie jest Michał Sienkiewicz, który powitał wszystkich gości i przypomniał historię Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Litwie. Podczas uroczystości zostały wręczone medale z okazji 20-lecia odrodzenia TG „Sokół”: Zdzisławowi Palewiczowi, Józefowi Rybakowi, Janowi Świglińskiemu, Antoniemu Andruszkiewiczowi, Annie Biersztańskiej, Walerijowi Koczanowi. Natomiast okolicznościowe dyplomy za wieloletni aktywny udział w życiu Towarzystwa kierownik Wydziału Konsularnego RP w Wilnie Stanisław Kargul wręczył Zdzisławowi Palewiczowi, Gienadijowi Baranowiczowi, Walerijowi Koczanowi, Edgarowi Obłoczyńskiemu, Andrzejowi Więckiewiczowi, Janowi Świglińskiemu, Antoniemu Andruszkiewiczowi, Henrykowi Mażulowi. Dyplomy za zasługi na rzecz rozwoju ruchu sokolskiego na Litwie otrzymali Paweł Andruszkiewicz, Renata Siluk, Andrzej Ratkiewicz, Jan Kowalewski, Alvydas Balko, Romas Urvikis, Dariusz Górecki, Rajmond Matujzo, Jan Girdijewski, Andrzej Antul, Waldemar Nowicki, Dmitrij Bizujewskij, Jurij Rimpo, Tadeusz Bogdziun, Vytautas Tolstovas. Obchody jubileuszowe uświetnił występ zespołu pieśni i tańca „Solczanka” kierowany przez Elwirę Uczkuronis. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera przekazało uroczysty Adres do Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” na Litwie 1904 - 2011: "Z okazji uroczystości 20. Lecia Odrodzenia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Litwie składamy wszystkim członkom Gniazda Ejszyszki najserdeczniejsze gratulacje. Aktywna działalność TG „Sokół” Litwa – Ejszyszki na niwie narodowej, sportowej i patriotycznej zasługuje na wielkie uznanie i szacunek. Wasze Gniazdo pielęgnuje przeszłość, pracuje dzisiaj z młodzieżą dla przyszłości sokolstwa polskiego, samorządu mieszkańców oraz Kościoła katolickiego i współpracy państwa polskiego i litewskiego. Służcie sokolstwu w imię haseł „Bóg – Honor – Ojczyzna” oraz „W Zdrowym Ciele Zdrowy Duch”. Czołem! Prezes Dr Andrzej Bogucki - Polska Bydgoszcz – Litwa Ejszyszki, dn. 11 listopada 2011 r.”. W 2011 r. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” na Litwie podczas swoich obchodów „20 Lecia Odrodzenia Sokolstwa na Litwie” – 1991 – 2011 wydało drukiem okolicznościowy folderek. Zarząd Główny Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w na Litwie w 2011 r. przedstawiał się następująco: Michał Sienkiewicz – prezes (Ejszyszki), Gienadiusz Baranowicz – wiceprezes (Biała Waka), Krystyna Sławińska – sekretarz (Rudniki), Edgar Obłaczyński – członek (Soleczniki), Antoni Andruszkiewicz – członek (Ejszyszki), Walery Koczan – członek (Soleczniki), Jan Miszkinis – członek (Soleczniki). Wieloletnim kapelanem TG „Sokół” na Litwie jest ks. Szymon Wikło. Członkowie Honorowi Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Litwie. W 1907 r. z okazji czterdziestolecia pracy twórczej nadano członkowstwo honorowe TG „Sokół” Elizie Orzeszkowej. Po 1991 r. członkowstwo honorowe Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Litwie zostało nadano następującym osobom: Jego Eminencja Ks. Henryk Kardynał Gulbinowicz – Arcybiskup, Metropolita Wrocławski. Ks. Aleksander Kaszkiewicz – Biskup Grodzieński, Ks. Prałat Józef Obremski, Andrzej Bogucki – prezes Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce, Zbigniew Okorski – wiceprezes Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce, Ryszard Ciskowski – wiceprezes Światowej Rady Badań nad Polonią, Irena Szewińska – Prezes Polskiego Związku Lekkiej Atletyki, członek MKOL, O. Ks. Józef Joniec – dyrektor Stowarzyszenia Parafiada im. Św. Józefa Kalasancjusza, Elżbieta Kwiatkowska – Polski Komitet Olimpijski, Leonard Talmont – Poseł na Sejm RL, Zdzisław Palewicz – mer rejonu solecznikowskiego, Józef Rybak – zastępca dyrektora administracji samorządu rejonu solecznikowskiego, Maria Kujel – prezes Zespołu ds. Reprezentacji Zagranicznych Stowarzyszenia Parafiada, Henryk Mażul – wiceprezes KS „Polonia”, Wilno. W 2012 r. TG „Sokół” uczestniczy w lidze koszykarskiej „TOP-8” Drużyna Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” pokonała BC „Chf” i trafiła do Niedzielnej Ligi Koszykarskiej „Top-8”. Koszykarze z Ejszyszek spełnili oczekiwania kibiców, mimo że w 1/8 finału z wynikiem 39:50 przegrali ekipie „Chf”. Tym niemniej solidny zapas punktów, zebrany podczas pierwszego spotkania (62:44) otworzył „Sokołowi” drogę do Niedzielnej Ligi Koszykarskiej. W auli samorządu rejonu solecznickiego 10 września 2013 r. władze i przedstawiciele różnych środowisk uczcili Jubileusz 80 lecia urodzin zasłużonego i wieloletniego prezesa TG „Sokół” na Litwie dh Michała Sienkiewicza, który zdobył wielki szacunek i uznanie pośród społeczności polskiej na Litwie. Bogate życie dh Michała jest trudno ująć w kilkunastu zdaniach. Jak napisała Irena Kołosowska: „Michał Sienkiewicz jest patriotą Ziemi Ojczystej, Ziemi Ejszyskiej i Solecznickiej, to patriota Litwy i patriota Polski, i cały ten ogromny patriotyzm zawsze potrafił w sobie połączyć. […] i Jego wielkie zamiłowanie do sportu. Michał Sienkiewicz – prezes Towarzystwa Sportowego „Sokół“ na Litwie, członek honorowy Litewskiego Narodowego Komitetu Olimpijskiego, prezydent Litewskiej Federacji Ringo, ex-przewodniczący Komitetu Olimpijskiego LSRR, posiadacz wielu odznak i odznaczeń, współautor wydanej w 2002 roku monografii „Eišiškės“. Życzenia Michałowi Sienkiewiczowi m.in. złożyli: poseł na Sejm RL Leonard Talmont, radca – minister, konsul generalny RP w Wilnie Stanisław Cygnarowski, prezes Towarzystwa Sportowego Litwy Vytas Nėnius z delegacją, prezes Solecznickiej Lokalnej Grupy Działania Józef Rybak, przedstawiciele klubów sportowych rejonu solecznickiego, księża, członkowie zespołu „Solczanie“, przyjaciele”. Telegram wysłano z CINSP Bydgoszcz – Fordon. W książce znajduje się osobno opublikowany Jego biogram. - Dla mnie ogromny zaszczyt być na tej sali wśród bliskich mi ludzi. Jestem bardzo wzruszony pozdrowieniami i brak mi słów, żeby wam wszystkim podziękować. Powiem prosto – dziękuję i nisko się kłaniam – powiedział Michał Sienkiewicz, jak zawsze skromnie, cicho i bardzo ciepło. — Oddałem się kiedyś w opiekę Matce Boskiej Nieustającej Pomocy, ona mnie prowadzi — mówi skromnie Michał Sienkiewicz o swym bogatym treściwym życiu. Nie przypisując sobie żadnych zasług ani chwaląc się z osiągnięć, których starczyłoby na kilka biografii. Bibliografia: Akta Centrum Informacji Naukowej Sokolstwa, Gniazdo wileńskie Sokolstwu Polskiemu, oprac. L. Stolarzewicz, Wilno 1924, Bogucki Andrzej, "Sokół" wileński redutą polskości na rubieżach wschodnich Rzeczypospolitej w latach 1904 - 1939, /w:/kwartalnik Sokół, nr 2/5/1991, Bogucki Andrzej, Na rubieżach wschodnich Rzeczypospolitej w latach 1904 - 1939 - "Sokół" wileński redutą polskości, /w:/ Magazyn Wileński 1991, nr 15 - 16, s.33 -34, Bogucki Andrzej, Sokół wileński redutą polskości na wschodnich rubieżach Rzeczypospolitej, /w:/Wileńskie Rozmaitości, cz.1 1992/4, s.8-10, cz 2 1992/5, s.3, cz. 3 1992/6, Bogucki Andrzej, Towarzystwo Gimnastyczne “Sokół” na Pomorzu 1893 – 1939, Bydgoszcz 1997, ss. 432 (tam obszerna bibliografia dot. sokolstwa polskiego), Bogucki Andrzej, Związek Towarzystw Gimnastycznych “Sokół” w Polsce 1989 – 1993, Bydgoszcz 1993, Bogucki Andrzej, ZTG “Sokół” w Polsce 1997 – 2002, Bydgoszcz 1997, Bogucki Andrzej, Sokoli na Pomorzu Nadwiślańskim w latach 1939-1988, Bydgoszcz 1996, Bogucki Andrzej, ZTG “Sokół” w Polsce 1997 – 2002, Bydgoszcz 2005, Bogucki Andrzej, ZTG “Sokół” w Polsce 2002 – 2004, Bydgoszcz 2004 (tam Bibliografia Główna Sokolstwa Polskiego), Bogucki Andrzej, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” na Litwie 1904-2008, /w:/ Świat Inflant, nr 6(58) Rok 5, 2008, s. 9-13, Senkevicius Mykolas, Mikonis Stanislavas, Ejsiskes, Vilnius 2002, ss.64, Pamiętnik IX Zlotu Sokolstwa Polskiego Bydgoszcz 2000, Bydgoszcz 2000, Do mety Wilią znaczonej.Sport polski na Litwie historia i teraźniejszość, pod. red. Henryka Mażula, Wilno 2005, ss.216, Żdanowicz Zygmunt, Świecki zakon rycerski - Uroczysta akademia z okazji 100-lecia sportu polskiego na Litwie, /w:/ Kurier Wileński nr 234 z dn. 06.12.2005, s. 1 i 9, Mażul Henryk, Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" w Wilnie liczy sto lat !, /w:/ Magazyn Wileński, grudzień 2005, s.30 – 31, Bogucki Andrzej, 130 lecie Sokolstwa Polskiego 1867-1997 – Przyczynek do dziejów za lata 1939-1997, Bydgoszcz 1998, 130 lat Sokolstwa Polskiego, Międzynarodowa Konferencja Naukowa, red. Andrzej Łopata, Kraków 1997, 140 lat Sokolstwa Polskiego, opr. Andrzej Bogucki, Bydgoszcz 2007, Sokół (kwartalnik), nr 2/5/1991, Sokół Pomorski (kwartalnik), 2/35/2002, Świat Inflant, 3/2007. Artykuł został opublikowany: Andrzej Bogucki, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” na Litwie 1904-2008, /w:/ Świat Inflant, nr 6(58) Rok 5, 2008.
Andrzej Bogucki
Monografia "Sokoła" na Litwie
Ukazał się kolejny tekst na temat historii Sokolstwa Polskiego na Litwie. Zobacz bliżej: Mażul Henryk, Wierni Bogu, Honorowi, Ojczyźnie. Dzieje Sokolstwa Polskiego nad Wilią, Niemnem i Solczą, Magazyn Wileński 10/2016, s. 26-30.
Monografia "Sokoła" na Litwie
Z okazji 25-lecia wznowienia działalności Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" na Litwie została opublikowana monografia gniazda. Warto dodać, że wszystko rozpoczęło się w siedzibie Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" II w Bydgoszczy - Fordonie. Monografia jest starannie wydana z doborem historycznych fotografii. Zapis bibliograficzny: Mażul Henryk, Wierni Bogu,
Honorowi, Ojczyźnie. Bądź, zdrowe ciało i takiż w nim duchu! Dzieje sokolstwa
polskiego nad Wilią, Niemnem i Solczą. Wydawnictwo (monografia) poświęcone
25-leciu odrodzenia TG „Sokół” na Litwie, Wilno 2016, ss. 64.
Ukazał się kolejny tekst na temat historii Sokolstwa Polskiego na Litwie. Zobacz bliżej: Mażul Henryk, Wierni Bogu, Honorowi, Ojczyźnie. Dzieje Sokolstwa Polskiego nad Wilią, Niemnem i Solczą, Magazyn Wileński 10/2016, s. 26-30.
Nowe
władze Sokolstwa Polskiego na Litwie
Dnia 15 grudnia 2016 roku w
gimnazjum Jana Śniadeckiego w Solecznikach odbyło się walne sprawozdawczo-wyborcze
zebranie TG ,,Sokół“ na Litwie. Na prezesa został wybrany dh Genadiusz
Baranowicz, który dotychczas pełnił funkcje wice prezesa. Jak piszą (Potral -
zw.lt/wilno-wilenszczyzna): „Gienadij Baranowicz jest znany w rejonie solecznickim
jako uczestnik i organizator i zawodów sportowych. Jest on popularyzatorem
dyscypliny sportowej ringo oraz prezesem Litewskiej Federacji Ringo. Baranowicz
jest organizatorem m. in. biegu Biała Waka – Rudniki – Biała Waka, w którym
biorą udział uczestnicy z całej Litwy. Na swoim koncie ma medal „Zasłużony dla
sportu Litwy”. Dh Gienadij Baranowicz zastąpił dh Michała Sienkiewicza, który
kierował gniazdem przez 25 lat. Dh Michałowi Sienkiewiczowi z kolei nadano
tytuł honorowego prezesa TG „Sokół”. W tym miejscu serdecznie gratuluję i dziękujemy
zacnemu wiarusowi Polskiego Sokolstwa na Litwie. Nowemu prezesowi i Zarządowi serdecznie
gratuluję wyboru. Prowadźcie TG "Sokół" na Litwie ku chwale Polskiego
Sokolstwa, które obchodzi w 2017 roku 150 Lat. Czołem !!! Dh Andrzej Bogucki,
Bydgoszcz, 12.01.2017 r.
