2013

Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” II Bydgoszcz-Fordon im. gen. Józefa Hallera w 2013 roku

Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon oraz Centrum Informacji Naukowej Sokolstwa Polskiego  z głębokim żalem i smutkiem przyjęło wiadomość o śmierci  23  stycznia 2013 r. ŚP Wielkiego Prymasa Polski Józefa Kardynała Glempa Członka Honorowego Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce. Wierzymy, że przekroczył Bramę Niebieską i został przyjęty przez Najwyższego Ojca i Boga Jedynego Wszechmogącego. Dziękujemy za miłość i dobroć oraz nauki, którymi nas obdarzył w tak bardzo znaczącym okresie Rzeczpospolitej Polskiej. Sokolstwo Polskie jest wdzięczne za przyjaźń, którą nas otaczał. Pozostała nadzieja w Krzyżu i  Zmartwychwstaniu. Pogrążeni w modlitwie i żałobie sokolej i narodowej w Polsce i na  świecie. Módlmy się za Jego Duszę! Wieczny Odpoczynek Racz Mu Dać Panie A Światłość Wiekuista Niech Mu Świeci Na Wieki Wieków Amen! R.I.P. Prezes Dr Andrzej Bogucki. 

Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera w 150. lecie Powstania Styczniowego 1863 / 1864 złożyło w Łabiszynie Hołd Pamięci - Gloria Victis płk. Kazimierzowi Mielęckiemu 21.01.2013 r. W przed dzień 150. rocznicy rozpoczęcia Powstania Styczniowego 1863 / 1864 Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera złożyło Hołd Pamięci  płk. Kazimierzowi Mielęckiemu przed Jego grobem znajdującym się w rodowej kaplicy na cmentarzu w Łabiszynie . W mroźny i śnieżny dzień 21 stycznia 2013 r. Hołd Pamięci  - Gloria Victis złożony przed grobem płk. Kazimierza Mielęckiego był wyrazem pamięci, czci i chwały oraz uznania przez Sokolstwo Polskie wszystkich powstańców i dowódców Powstania Styczniowego 1863/1864, walczących o Niepodległość Rzeczypospolitej, szczególnie poległym w boju, zakatowanym w carskich kazamatach i zesłanym katorożnikom na Syberię. Przed rodową kaplicą z grobem płk. Kazimierza Mielęckiego zebrały się delegacje patriotycznych organizacji. Swą obecnością uroczystość zaszczycił Jarosław Wenderlich członek honorowy Dzielnicy Kujawsko Pomorskiej ZTG „Sokół” w Polsce, prezes TG „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon gen. Józefa Hallera w swoim przemówieniu zaznaczył zasługi dowódców i powstańców styczniowych i przedstawił  biogram płk. Kazimierza Mielęckiego. Następnie Roman Krężel chorąży i Jerzy Boniecki, oddali sztandarem „Sokoła” Fordońskiego, zgodnie z ceremoniałem Sokolstwa Polskiego, Hołd Pamięci  - Gloria Victis płk. Kazimierzowi Mielęckiemu, wszystkim dowódcom oddziałów powstańczych i powstańcom. Przed kaplicą zapalono znicze i złożono wiązanki kwiatów. Na zakończenie uroczystości zaśpiewano hymn państwowy - Mazurka Dąbrowskiego. Należy przypomnieć, że w 1963 r. w 100 lecie powstania styczniowego umieszczono na kaplicy grobowej pamiątkową białą tablicę marmurową. Na inskrypcji znajduje się następujący napis: "Tu spoczywa płk Kazimierz Mielęcki, naczelnik sił zbrojnych oddziału mazowieckiego, kaliskiego i wszystkich oddziałów z W. K. Poznańskiego przychodzących, dowódca w bitwach Powstania Styczniowego na Kujawach, ur. 1837r. w Karnie pod Wolsztynem, zmarłego w Mamliczu 8.7.1863 r. z ran odniesionych w bitwie pod Olszakiem. Bohaterowi - wieczna chwała". Edmund Callier o Kazimierzu Mielęckim napisał w 1866 r. książce wyd. w Poznaniu pt.:  "Trzy ustępy z powstania polskiego", „(…) nikt mu nie zaprzeczy wielu przymiotów bohaterskich, którym tylko zbywało się na dłuższym szeregu doświadczeń wojennych, aby z nich wyrósł wódz wszechstronnie wyrobiony i bohater na wieczną cześć i wdzięczność gnębionej ojczyzny zasługujący. Obywatel polski, właściciel dóbr w Kongresówce, syn zamożnych rodziców, mąż pięknej i młodej małżonki, ojciec małych dzieci, porzucił on wszystko, aby z letargu budzącą się ojczyznę do życia powołać, aby walczyć (…)." Bohaterowie Sokolstwa Polskiego powstańcy styczniowi 1863 – 1864 włączyli się w organizację polskich Towarzystw Gimnastycznych „Sokół”. Sokoli lwowscy za wzór i prototyp „Sokoła nad Sokołami” stawiali sobie Mieczysława Romanowskiego żołnierza – poetę, który poległ w powstaniu styczniowym na polach Józefowa. Jednym z założycieli TG „Sokół w Lwowie w 1867 r. był powstaniec styczniowy z 1863 r. mjr Jan Żalplachta-Zapałowicz. Dowódcą, oddziału powstańców 1863 r. z Wielkopolski, który wkroczył do Królestwa Polskiego był płk. Edmund Callier (1833-1893), późniejszy członek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Poznaniu. Sokoli poznańscy posiadali jednolite umundurowanie tzw. „callierówki”, tzn. granatową czamarę. Wzorem był mundur popularnego przywódcy powstania styczniowego płk. Edmunda Calliera, aktywnego sokoła poznańskiego.

Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera zwraca się do władz państwowych i samorządowych i ludzi dobrej woli o uporządkowanie grobów, grobowca i dokonanie remontu kaplicy i odnowienie inskrypcji w Jubileuszowym Roku 150. Lecia Powstania Styczniowego.

(alb). Bydgoszcz, dnia 21 stycznia 2013 r. Literatura: Andrzej Bogucki, Przedecz – Olszak – Łabiszyn czyli wspomnienie o pułkowniku Kazimierzu Mielęckim, Kalendarz Bydgoski 1985, s. 75 – 82. Zobacz też link Biblioteka Cyfrowa UMK : http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=26627&from=publication

Pałac Lubostroń. Koncert Nadzwyczajny w150 rocznicę Powstania Styczniowego. Bydgoscy Sokoli. W pięknym dawnym pałacu rodu Skórzewskich w Lubostroniu, obecnie zasłużonej instytucji kultury odbył się w niedzielę 14 lipca 2013 r. : „Koncert Nadzwyczajny z okazji 150 rocznicy wybuchu powstania styczniowego”. Dyrektor Pałacu Lubostroń Andrzej Budziak, zorganizował wraz z pracownikami unikatowy patriotyczny koncert w Sali Rotundowej, udekorowanej ikonografią z Powstania Styczniowego 1863 – 1864, portretem płk. Kazimierza Mielęckiego oraz flagami narodowymi. Po powitaniu przez dyrektora Andrzeja Budziaka, przybyłych zaproszonych licznych gości, przedstawił program uroczystości i zaakcentował niezwykle ważną rolę rodu Skórzewskich z Lubostronia oraz wielki wkład okolicznych patriotów w insurekcję powstańczą 1863 r., szczególnie podkreślił zasługi pułkownika Kazimierza Mielęckiego. Jednocześnie dyrektor zaprezentował specjalnie odkrytą zabytkowa intarsjowaną podłogę w Sali Rotundowej przedstawiającą Orła i Pogoń,  udostępniona została dla zwiedzających pałac do 19 lipca. Patriotyczną uroczystość spotkania ze sztuką w 150 rocznicę Powstania Styczniowego 1863 – 1864 w Pałacu w Lubostroniu prowadziła z wielką klasą Karolina Malak specjalista ds. kultury. To właśnie w Sali Rotundowej, pałacu Skórzewskich w Lubostroniu w 1863 r., gdzie odbywała się uroczystość upamiętniająca wydarzenia sprzed 150 lat, „w rzęsiście oświetlonym pałacu” stała wystawiona na katafalku trumna płk. Kazimierza Mielęckiego ubranego w mundur powstańczy z ryngrafem na piersi, który zmarł 8.07.1863 r. w lazarecie w Mamliczu z odniesionych ran w bitwie pod Olszakiem 22.03.1863 r. Przy trumnie stały warty i oddawano zmarłemu pułkownikowi honory. Z Mamlicza wyruszył kondukt żałobny do Lubostronia, potem  do Łabiszyna, gdzie został odprawiony uroczysty pogrzeb i zostały złożenie do grobowca rodzinnego doczesne szczątki  przywódcy powstańców. Pogrzeb 12.07.1863 r.  stał się manifestacją narodową Polaków na Kujawach. Następnie odbył się wykład historyka dr. Andrzeja Boguckiego pt. „Pułkownik Kazimierz Mielęcki - przywódca powstania styczniowego 1863 - 1864 na Kujawach”. Autor opracował sylwetką tego bohatera narodowego, którą przedstawił na uroczystości w formie wykładu. Wykaz publikacji: Andrzej Bogucki, Powstanie  styczniowe i powstańczy dowódca Kazimierz Mielęcki, Wolne Związki NSZZ Solidarność Bydgoszcz dnia 15.05.1981/6/13/. Andrzej Bogucki, Przedecz- Olszak- Łabiszyn czyli wspomnienie o pułkowniku Kazimierzu Mielęckim, Kalendarz Bydgoski 1985, s.75-82. W Sali Rotundowej, posiadającej świetną akustykę,  przy fortepianie zasiadła Agata Nowakowska – Gumiela i wykonała koncert fortepianowy. Jak zapisano w programie: „Agata Nowakowska-Gumiela jest cenioną pianistką i kameralistką. […] Ukończyła z wyróżnieniem Akademię Muzyczną w Bydgoszczy w klasie fortepianu Prof. Katarzyny Popowej-Zydroń, a następnie Universität für Musik und darstellende Kunst w Wiedniu w klasie fortepianu Prof. Noela Floresa oraz klasie kameralistyki prof. Teresy Leopold”. Program koncertu przedstawiał się następująco: Nokturn H - dur op. 32 nr 1, Mazurek B - dur op. 7 nr 1, Mazurek g - moll op. 24 nr 1, Ballada g - moll op. 23, Grande Valse brillante op. 34 nr 1, Fantasie - Impromptus cis – moll, Polonez - Fantazja op. 61. Dla całkowitego zapisu kronikarskiego należy dodać informację, że po uroczystościach część gości udała się na cmentarz w Łabiszynie i przed pięknie wyremontowanym grobowcem, gdzie pochowany został płk Kazimierz Mielęcki złożono kwiaty i zapalono znicze. 21.01.2013 r. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera w 150. lecie Powstania Styczniowego 1863 / 1864 złożyło w Łabiszynie Hołd Pamięci- Gloria Victis płk. Kazimierzowi Mielęckiemu. Podczas tej uroczystości  Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera zwróciło się z apelem do władz państwowych i samorządowych i ludzi dobrej woli o uporządkowanie grobów, grobowca i dokonanie remontu kaplicy i odnowienie inskrypcji w Jubileuszowym Roku 150. Lecia Powstania Styczniowego.Ten apel sokołów fordońskich został opublikowany : Hołd sokołów – Mija 150 lat od wybuchu powstania styczniowego, (Ł/D), Express Bydgoski z 23.01.2013 r. Rozalia Bera i Adam Gajewski, Gloria Vctis! W Łabiszynie znajduje się grób powstańczego bohatera, Przewodnik Katolicki – Diecezja Bydgoska, nr 5 z 3 lutego 2013 r., Andrzej Bogucki, Hołd pamięci dla płk. Kazimierza Mielęckiego, Weteran, Luty – February 2013, Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w USA – N.Y. Andrzej Bogucki (alb), Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera w 150. lecie Powstania Styczniowego 1863 / 1864 złożyło w Łabiszynie Hołd Pamięci- Gloria Victis płk. Kazimierzowi Mielęckiemu 21.01.2013 r., Wolne Związki – Region NSZZ „Solidarność”, nr 2, luty 2013. Także, Kronika Związku Szlachty Polskiej Oddział Bydgoszcz nr 1/2013. Adam Gajewski, Gloria Victis, panie pułkowniku! Ta postać mi imponowała, W 1981 roku do grobu Mielęckiego wyruszyło ponad 300 osób, mówi dr Andrzej Bogucki, Bydgoski Informator Kulturalny kwiecień 2013. Tamże, Adam Gajewski, Portret Powstania nowy, radosny i cyfrowy. Należą się słowa uznania wszystkim, którzy nie zostali obojętni i przyczynili się do upamiętnienia, przypomnienia i odnowienia grobowca i postaci płk. Kazimierza Mielęckiego w Łabiszynie. Szczególne słowa uznania należą się mieszkańcom Łabiszyna, ks. prob. ks. Krzysztofowi Sobieralskiemu, władzom gminy. Grobowiec otrzymał kapitalny remont, otynkowano, wymieniono dach, dokonano konserwacji wszystkich części, na nowo pomalowano, uporządkowano otoczenie. Rozalia Bera.

W roku 2013 Dh Jarosław Wenderlich uczestniczył w Łabiszynie w uroczystościach sokolich, obchodów 150 rocznicy powstania styczniowego. Jego poniższa sylwetka została zaprezentowana podczas spotkania sokolstwa w Restauracji „Ogniem i Mieczem”. Dh Jarosław Edward Wenderlich, ur. 14.10.1948 r.  w Bydgoszczy, prawnik, prokurator, dziennikarz, działacz NSZZ „Solidarność, członek opozycji demokratycznej antykomunistycznej. Ukończył UMK w Toruniu. Związał się z konspiracyjnym Sokolstwem Polskim w czasie stanu wojennego, wspierał sokołów. Współpracował w latach 1980 – 1989 w konspiracji Sokolstwa Polskiego w Bydgoszczy z przedwojennymi sokołami m. in. z dr Wacławem Koconem sędzią, który był w przedwojennym zarządzie Sokolstwa w Bydgoszcz Gniazdo I, z rodziną sokolską Czesławem Boguckim i jego bratem Janem Boguckim, Andrzejem Boguckim, Marianem Dolińskim, Alfonsem Zielińskim. Dh Jarosław Wenderlich umożliwiał sokołom publikowanie tekstów w podziemnych wydawnictwach. Współorganizował z Andrzejem Boguckim różne spotkania konspiracyjne Sokołów. Współpracował ze środowiskiem powstańców Wielkopolskich w Bydgoszczy. Członek Honorowy Dzielnicy Kujawsko – Pomorskiej ZTG „Sokół” w Polsce. Pracował w Wydziale Finansowym Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy, a następnie jako dziennikarz w różnych redakcjach,  „Ilustrowanym Kurierem Polskim”, „Dzienniku Wieczornym”, „Echu ZNTK”, red. naczelny „Naszej Trybuny”. Współzałożyciel miesięcznika „Promocje Pomorskie”. W latach 1974-1981 pracował jako aplikant, asesor i podprokurator w Prokuraturze Wojewódzkiej, a w latach 1982-1990 radca prawny w Zrzeszeniu Właścicieli i Zarządców Domów. Od 1990 r. pracuje na stanowisku dyrektora w  Delegaturze Najwyższej Izby Kontroli w Bydgoszczy.  W 1980 współzałożyciel pisma MKZ Regionu Bydgoskiego „Wolne Związki”, autor artykułów, 1981 współredaktor i red. naczelny, członek zespołu redakcyjnego „Serwisu Informacyjnego” MKZ. Od 1981 współzałożyciel, redaktor nacz. i autor artykułów w „Chłopskiej Sprawie” i etatowy rzecznik prasowy i doradca prawny oraz członek MKZ Regionu Bydgoskiego NSZZ „Solidarność”,  w marcu 1981 uczestnik porozumień z władzami w zw. z kryzysem bydgoskim; obecny na sesji WRN. Po wprowadzeniu stanu wojennego w 1981 działacz podziemia. W 1982 członek założyciel Prymasowskiego Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i Ich Rodzinom w Bydgoszczy; współorganizator i uczestnik Mszy za Ojczyznę oraz Tygodni Kultury Chrześcijańskiej. Jak pisze Tomasz Rabant w Encyklopedii Solidarności, Jarosław Wenderlich, - w 1982-1989 autor artykułów w „Informatorze Bydgoskim” i „Bydgoskim Podziemnym Serwisie Informacyjnym NSZZ „Solidarność” Regionu Bydgoskiego”. Kolporter książek niezależnych (Rewolucja bez rewolucji, Polska zgwałcona, Katyń), znaczków z podobizną Lecha Wałęsy (1985), kalendarzy (1983-1989). W 1987 współzałożyciel pism podziemnych: „Chrześcijańskiego Informatora Kulturalnego” i „Świadectwa”, autor artykułów, 1989-1990 redaktor nacz. „Świadectwa”. Zatrzymywany na 48 godz. (przed manifestacjami 1 i 3 V 1983 w Bydgoszczy), przesłuchiwany (w spr. KOS i w zw. z nielegalną działalnością wydawniczą), poddawany przeszukaniom, wzywany na rozmowy ostrzegawcze, utrudniano mu pracę radcy prawnego. W 1989 założyciel Stowarzyszenia Politycznego Prawda i Sprawiedliwość. Współzałożyciel i aktywny działacz Stronnictwa Pracy – Władysława Siły Nowickiego.   Współpracuje z Prawem i Sprawiedliwością. Bliski współpracownik ŚP Lecha Kaczyńskiego – Prezydenta RP, z czasów zawodowej pracy w Naczelnej Izbie Kontroli. Wieloletni działacz Polskiego Towarzystwa Turystyczno Krajoznawczego Oddział w Bydgoszczy, Oddział „Szlak Brdy”. Członek Klubu Turystów Pieszych „Piętaszki”. W latach 1986-1987 redaktor naczelny pisma „Trakt” ZW PTTK, występował pod nazwiskiem „Urszula Sierzputowska”. W tym piśmie pisali tez inni sokoli pod pseudonimami. Jest też wieloletnim działaczem Towarzystwa Miłośników Miasta Bydgoszczy. Działa w Sekcji Wydawniczej TMMB, w redakcji Kalendarza Bydgoskiego, pisywał do Promocji Pomorskich. Współautor z Elżbietą Lubiewską książki „Nasza wolność. Bydgoski marzec”. Druhowi Jarosławowi Wenderlichowi zasłużonemu wieloletniemu działaczowi publicznemu wspierającemu i popularyzującemu sokolstwo polskie Uchwałą z dnia 9.03.2002 r. nadano godność Członka Honorowego Dzielnicy Kujawsko – Pomorskiej Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce. Członek rycerskiego Bractwa Inflanckiego – przydomek Lapsa, Stowarzyszenia „Klub Bydgoski”, Konfraterni Sierpeckiej. Lubi podróżować, uprawia turystykę pieszą, górską i kajakową. Odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi (1997), Odznaką Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej „Zasłużony Działacz Kultury” (2000), Krzyżem Semper Fidelis (2006), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2007), Przewodniczący kapituły Medali Za Zasługi dla Regionu Bydgoskiego „Solidarności”, Medalem za Nieprzerwaną Działalność w Solidarności. Ponadto odznaczony Złotą Honorową Odznaką PTTK, Złotą Odznaką Za Pracę Wśród Młodzieży PTTK, Srebrnym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej. Zob. Tomasz Rabant, Encyklopedia Solidarności. Who is Who 2002, 2003. Kwartalniki „Sokół Pomorski”: 1(34)2002, s. 6, 1(36)2002, s. 12. 

Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych 2013. Dzień Pamięci "Żołnierzy Wyklętych”. W bydgoskich uroczystościach w 2013 r. uczestniczyły delegacje Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera i Związek Szlachty Polskiej Oddział Bydgoszcz. Klub Historyczny im. gen. Stefana Roweckiego "Grota" w Bydgoszczy, w przeddzień Narodowego Dnia Pamięci "Żołnierzy Wyklętych", zorganizował w Domu Polskim 28.02.2013 r. spotkanie z p. Pawłem Sztama, młody historykiem z UMK w Toruniu, który przedstawił temat: „Gen. August Fieldorf "Nil". Szef Kedywu KG AK i jego powojenne losy”. Temat nie był przypadkowy. 24 lutego przypadła 60-ta rocznica zamordowania Generała przez komunistów. Sokoli uczestniczyli w tym spotkaniu pośród środowisk patriotycznych. Narodowy Dzień Żołnierzy Wyklętych 1.03.2013 został zorganizowany w Wieży Ciśnień przez IPN i Klub „Grota” w Bydgoszczy, w którym uczestniczyła grupa sokołów fordońskich. Prezes Andrzej Bogucki został zaproszony do pracy w Radzie Programowej Klubu „Grota” w Bydgoszczy. Przewodniczący bydgoskiego Okręgu ŚZŻ AK Alojzy Gładykowski jest weteranem ZWZ AK w Bydgoszczy, z którym podczas wojny żołnierzami AK byli bydgoscy Sokoli. Została zaprezentowana wystawa szerszemu odbiorcy tragicznej, ale i bohaterskiej zarazem historii 5. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej, która działała na Pomorzu w latach 1945–1946. Podczas spotkania wyświetlono film dokumentalny prezentujący m.in. poszczególne sylwetki dowódców (samego „Łupaszki” oraz jego podkomendnych, w tym sanitariuszek i łączniczek). Osobne miejsce poświęcono również działalności komunistycznego aparatu bezpieczeństwa oraz próbom upamiętnienia poległych, przez dziesięciolecia zapomnianych lub oczernianych, Żołnierzy Wyklętych 5. Wileńskiej Brygady AK. Ponad 700 osób uczestniczyło w II Bydgoskim Marszu Żołnierzy Wyklętych, który odbył się 2 III 2013 r. Uroczystości rozpoczęła Msza Św. w rycie łacińskim, ze wspaniałą homilią ks. Prałata Romana Kneblewskiego. W tym II Marszu uczestniczyła delegacja TG "Sokół" II B-F. W wypełnionej po brzegi Sali Sesyjnej Ratusza - Urzędu Miasta w Bydgoszczy, z udziałem delegacji sokolej, odbyło się 9.04.2013 r. spotkanie z Leszkiem Żebrowskim, autorem książek poświęconych historii najnowszej, pasjonującym się przede wszystkim dziejami Polskiego Państwa Podziemnego. Organizatorem spotkania był Klub Historyczny im. gen. Stefana Roweckiego-Grota i bydgoski IPN. Obowiązki moderatora pełnił pracownik IPN dr Marek Szymaniak. Sokoli zostali zaproszeni na promocję książki „Śladami Zbrodni. Przewodnik po miejscach represji komunistycznych lat 1944 – 1956, która odbyła się 13.03.2013 r. w Domu Polskim w Bydgoszczy z udziałem Pana dr. Łukasza Kamińskiego – prezesa Instytutu Pamięci Narodowej. Jest monumentalny przewodnik, w którym można znaleźć fakty jak męczono w UB Stanisława Henne (s. 51) i Edwarda Foryckiego (s. 45). Oboje byli sokołami żołnierzami AK. Stanisław Henne w 1989 r. był współzałożycielem komitetu wznowienia działalności Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” – Macierz w Bydgoszczy.

(AS)

Obchody Bydgoskiego Marca 1981 - 2013. Sokoli historycy z CINSP uczestniczyli w obchodach Bydgoskiego Marca 1981. W sali koncertowej Filharmonii Pomorskiej odbyły się 16.03.2013 r. obchody Bydgoskiego Marca 1981. Przypomniano wydarzenia sprzed 32 laty, wystąpili ich główni bohaterowie, a w wydarzeniu udział wzięły najważniejsze osoby w województwie i mieście. Na pół godziny przed oficjalnymi uroczystościami przed Filharmonią Pomorską odbył się protest środowisk prawicowych, patriotycznych i kombatanckich. Zebrani dawni działacze opozycji demokratycznej, protestowali przeciw coraz bardziej licznym ograniczeniom swobód demokratycznych, ograniczaniu wolności słowa i kryzysowi, dotykającemu polskie rodziny.  Niezwykle ważnym faktem jest to, że zostało opracowane przez oddział IPN w Gdańsku, Delegatura w Bydgoszczy oraz Ośrodek Karta monumentalne 3-tomowe wydawnictwo multimedialne  „Kryzys Bydgoski 1981 roku". Dwa tomy są dziełem historyków z bydgoskiej Delegatury IPN, a tom trzeci opracowali pracownicy Ośrodka Karta. Autorami dwóch tomach „Kryzysu Bydgoskiego 1981 roku” są Krzysztof Osiński i Piotr Rybarczyk. Współautorem dwutomowego dzieła jest także Robert Gajos. 12 marca 2013 r. odbyła się w Miejskim Centrum Kultury prezentacja „Kryzysu Bydgoskiego 1981”. (alb)

Zmarła Zofia Suligowska. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera oraz Centrum Informacji Naukowej Sokolstwa Polskiego  z głębokim żalem i smutkiem składa kondolencje oraz  wyrazy współczucia. + Z głębokim smutkiem przyjęliśmy wiadomość o śmierci 10.04.2013 r. ŚP Zofii  z Suligowskich Rogowskiej Córki Feliksa Suligowskiego oficera Armii Generała Józefa Hallera i Ireny z Lewkowiczów, właścicieli rodowego majątku ziemskiego Bukrabowszczyzna powiat Prużana, jednego z bastionów polskości na Polesiu. Była Człowiekiem wielkiego serca, patriotką oddaną Bogu Kościołowi i Ojczyźnie. Jej śmierć napełniła smutkiem wszystkich, którzy Ją znali i cenili. Wieczny odpoczynek racz Jej dać Panie! Córce Druhnie Hannie Rogowskiej Rodzinie i Wszystkim Bliskim Zmarłej Wyrazy głębokiego współczucia składa Zarząd Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera. Ceremonia pogrzebowa rozpocznie się 15 kwietnia 2013 r. o godz. 12.00 na cmentarzu Nowofarnym przy ul. Artyleryjskiej w Bydgoszczy. R.I.P. Zarząd.

Zmarła Siostra Gordana Rajnovic Wiceprezydent Światowego Związku Sokolstwa Prezydent Sokoła w Serbii. Drogie Siostry i Bracia Sokoli w Serbii! Ze smutkiem i żalem przyjęliśmy wiadomość o śmierci 10.06.2013 r. Siostry Gordany Rajnovic Wiceprezydenta Światowego Związku Sokolstwa - World Sokol Federation, Prezes Sokoła w Serbii. Pozostanie w naszej pamięci Jako wybitna Sokolica pracująca dla naszej kochanej organizacji Sokolej na szczeblu światowym. Przyjmijcie nasze kondolencje. Niech Bóg ma Ją w swojej opiece. Módlmy się za Nią. Wieczny Odpoczynek Racz Jej Dać Panie a Światłość Wiekuista Niech Jej Świeci Na Wieki Wieków AMEN. R.I.P. Brat Andrzej Bogucki.

XXII Rajd Imieninowy Sokoła Druha Pawła Bogdana Gąsiorowskiego. To już się odbył kolejny XXII Rajd Imieninowy naszego Druha Sokoła Pawła Gąsiorowskiego. Rajd zawsze organizowany w sobotę w okolicach Jego imienin Piotra i Pawła, ten się odbył 6 lipca 2013 r. na trasie: Bydgoszcz - Nowe Smolno - miejsce przecięcia 18 południka i 53 równoleżnika, Kanał Nadnotecki i łąki - Mochyłek - pałacyk myśliwski Rodu Skórzewskich z Lubostronia,  wędrówka pośród łąk, północne peryferia Prądocina - szkoła, dawny cmentarz, Chmielniki Bydgoskie, Bydgoszcz. Po drodze nad strumieniem przy ognisku odbyło się wspólne spotkanie towarzyskie. Druh Paweł Bogdan Gąsiorowski, historyk, specjalizuje się genealogii. Mazowszanin z Sierpca z wyboru Bydgoszczanin, wieloletni działacz PTTK, w latach 1982 – 1989 został członkiem podziemnych i konspiracyjnych struktur sokolstwa bydgoskiego. W 1990 r. współuczestniczył w wznowieniu działalności Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera, którego jest aktywnym członkiem już 23 lata. Od początku członek Centrum Informacji Naukowej Sokolstwa Polskiego. Pracował jako wieloletni nauczyciel w Liceum Ogólnokształcącym Nr IV im. Króla Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Prezes Bydgoskiego Towarzystwa Heraldyczno Genealogicznego, członek Bractwa Inflanckiego.  W 2010 roku był nominowany pośród sześciu osób na „Sierpczanina Roku”. Jest autorem książek i publikacji m.in. : Dzieje Fordonu i okolic, Bydgoszcz 1997 (współautorstwo), Nekropolie Ziemi Sierpeckiej – przewodnik, Sierpc 2005, ss. 224, Sanktuarium i klasztor w Skępem jako nekropolia, „Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu”, z. 8, Bydgoszcz 2003, s. 183 – 213, Ziemia Sierpecka znana i nieznana, Informator historyczno – krajoznawczy, Sierpc 2007, ss.411 (współautorstwo). Opublikował ponadto około 100 artykułów popularno-naukowych i popularnych drukowanych między innymi w wydawnictwach ciągłych: „Kalendarz Bydgoski”, „Wiadomości, Głosy, Rozmowy o Szkole”, „Sierpeckie Rozmaitości”, „Benedictus”, „Akant – miesięczni literacko naukowy”, „Świat Inflant” i in. (alb)

70. rocznica rzezi dokonanej na Polakach na Wołyniu i w Małopolsce wschodniej. W kościele Św. Trójcy w Bydgoszczy 7.07.2013 r. z licznie zgromadzonymi mieszkańcami miasta, odbyły się uroczystości pamięci w 70. rocznicę rzezi dokonanej na Polakach na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej. W uroczystej Mszy Św., z pocztami sztandarowymi Związku Sybiraków i Stronnictwa Pracy, modlili się bydgoszczanie wywodzący się z polskich Kresów południowo-wschodnich oraz przedstawiciele bydgoskich organizacji patriotycznych. Organizatorem uroczystości było Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich na czele z prezeską Danutą Śliwińską. Eucharystii przewodniczył ks. prałat Bronisław Kaczmarek, a o rzezi wołyńskiej wspominała Danuta Śliwińska. Proboszcz, ks. prał. Bronisław Kaczmarek min. przypomniał o misji Kościoła katolickiego, którą jest głoszenie pokoju i przebaczenia. Zacytował wypowiedziane na lwowskim hipodromie słowa Jana Pawła II Wielkiego, do tysięcy wiernych, zgromadzonych na mszy świętej 26 czerwca 2001 r.: "Czas już oderwać się od bolesnej przeszłości! Chrześcijanie obydwu narodów muszą iść razem w imię jednego Chrystusa, ku jednemu Ojcu, prowadzeni przez tego samego Ducha, który jest źródłem i zasadą jedności”. Koncelebransem Mszy św. był ks. prał. Władysław Mielcarek Członek Honorowy Dzielnicy Kujawsko Pomorskiej ZTG „Sokół” w Polsce. W uroczystej Mszy Świętej brały udział liczni goście i organizacje patriotyczne, przedstawiciele Miejskiego Komitetu Pamięci Narodowej na czele z Wojciechem Sobolewskim. Związek Sybiraków na czele z prezesem Mirosławem Myślińskim, ZHP Bydgoszcz z komendantką Beatą Wróblewską i Piotrem Nawrockim, Bractwo Inflanckie reprezentowali Stefan i Bronisław Pastuszewscy, Stronnictwo Pracy Zdzisław Cisowski, Jan Monarcha działacz „Solidarności”, red. Józef Herold oraz inne patriotyczne bydgoskie organizacje. W uroczystościach uczestniczyli też sokoli. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera reprezentowali Urszula i Andrzej Boguccy. Związek Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce reprezentował Henryk Pieczka, zarazem prezes Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Kruszynie. Po Mszy Św. odbyło się spotkanie gości, przedstawicieli delegacji patriotycznych, ludzi kultury i mediów. (alb)

Bydgoscy Sokoli Powstańcy Warszawscy. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera uczciło Pamięć Powstania Warszawskiego – 1944. W sobotę 3 sierpnia 2013 r. odbyło się spotkanie gniazda, tradycyjnie w Restauracji  „Ogniem i Mieczem” w Bydgoszczy. Prezes Andrzej Bogucki przedstawił genezę i przebieg Powstania Warszawskiego w 1944 r. i udział w nim sokołów polskich. Jak zaznaczył nie ma choćby wykazu nazwisk sokołów walczących w powstaniu warszawskim, nawet nie ma listy tych sokołów, którzy bohatersko zginęli w obronie Ojczyzny. To kolejny temat czekający na dla historyków. Wychowankiem „Sokoła” był druh Gen. brygady Antoni Chruściel ps. „Monter”, faktyczny przywódca wszystkich sił powstańczych. Sokołem był też druh Gen. brygady Jan Mazurkiewicz „Radosław” (1896-1988). Znajdują się oni w Wykazie Sokolich Generałów Centrum Informacji Naukowej Sokolstwa Polskiego. Z Bydgoszczy, znamy dwóch sokołów powstańców warszawskich: druhów Stefana Wawrzyniaka i Henryka Kaczmarczyka. Wspomniano też o udziale w 1994 r. sokolstwa bydgoskiego w 50. rocznice powstania warszawskiego, kiedy to w Bydgoszczy odsłonięto na kamieniu pomniku tablicę upamiętniającą powstanie (Sokół Pomorski 4(5)1994). Prezes przybliżył też biogramy bydgoskich sokolich powstańców warszawskich. Druh Stefan Wawrzyniak (ur. 18.08.1922 r. w Fordonie - zm. 21.08.1996 r. w Bydgoszczy), starszy księgowy, syn sokoła, burmistrza Fordonu, zamordowanego przez Niemców w 1939 r. W 1936 r. wstąpił do TG „Sokół” Fordon. Od 1943 r. żołnierz ochotnik ZWZ – AK, ps. „Kaszub”, walczył w powstaniu warszawskim 1944 jako żołnierz por. Zbigniewa Bryna „Zdunina”, kórego oddział wchodził w skład zgrupowania „Chrobry II”. W latach 1945-1988, członek konspiracji sokolstwa fordońskiego. W 1990 współzałożyciel, TG „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera, pełnił funkcję przewodniczącego komisji rewizyjnej, członek honorowy tego gniazda (Sokół 3/1990). (Biogram w Sokoli Pomorza, Sokół Pomorski 3(16)1997). Pochowany na cmentarzu parafialnym w Starym Fordonie.

Druh Henryk Kaczmarczyk (ur. 18.02.1923 r. w Bydgoszczy zm. 29.06.1999 r. w Bydgoszczy), syn wybitnego działacza sokolego dh Romana Kaczmarczyka (1895-1993) – najstarszego aktywnego sokoła w Polsce (Sokół 2/1990). Dh Henryk Kaczmarczyk był ekonomistą, do TG „Sokół” I w Bydgoszczy wstąpił w 1937 r. Uczestniczył w pokazach gimnastycznych prowadzonych przez swojego ojca. Brał udział w związkowym Zlocie Sokolstwa Polskiego w 1937 r. w Katowicach. Czynnie uczestniczył w zwalczaniu dywersji niemieckiej w Bydgoszczy w 1939 r., pod komendą wybitnego sokoła mjr. Wojciecha Albrychta. Żołnierz ZWZ – AK, walczył w powstaniu warszawskim 1944 w zgrupowaniu „Sikora”. Z inicjatywy dh Henryka Kaczmarczyka w 1993 r. wznowiło działalność TG „Sokół” III Bydgoszcz – Szwederowo, którego był prezesem, a następnie prezesem honorowym tego gniazda. Był członkiem zarządów Dzielnicy Pomorskiej i ZTG „Sokół” w Polsce, potem członkiem Sądu Honorowego ZTG „Sokół” w Polsce. (Biogramy w Sokoli Pomorza, Sokół Pomorski 3(8)1995 i 3(24)1999, informacja o przekazaniu jego akt, dot. dywersji niemieckiej, do Archiwum Państwowego w Bydgoszczy w 1997 r. Sokół Pomorski 1(18)1998. Pochowany na cmentarzu Św. Trójcy w Bydgoszczy. Po uroczystościach odbył się „Marsz Pamięci Sokołów Powstańców Warszawskich” do Jagodowa, w którym uczestniczyło 12 druhów i druhen. W 15 km Marszu uczestniczyli podczas upału najbardziej wytrawni sokoli, których prowadził prezes gniazda. Dzieci sokolątka zostały przewiezione samochodami. Na miejscu odbył się piknik militarny zorganizowany przez Muzeum Wojsk Lądowych w Bydgoszczy. Sokoli zapoznali się z zabytkowym sprzętem Wojska Polskiego, mogli na nim poćwiczyć. Na zakończenie odbyło się ognisko z pieczeniem kiełbasek i śpiewem pieśni patriotycznych i turystycznych. Uroczystości zakończono następnego dnia uczestnicząc w mszy św. w kościele Św. Marka w Bydgoszczy – Fordonie. Rozalia Bera.

Zmarł Zasłużony „Sokół” Druh Józef Wójtowicz (1935 – 2013). W wieku 78 lat zmarł nagle 14.08.2013 r. Zasłużony „Sokół” Druh Józef Wójtowicz, trener chodu sportowego, wiceprezes Odrodzonego Towarzystwa Gimnastycznego Sokół w Mielcu. Druh Józef Wójtowicz (ur.29.05.1935 w Tedron – Francja – zm. 14.08.2013 r. w Mielcu), s. Jana i Ludwiki z d. Grzelak. Rodzina w Mielcu osiedliła się w 1946 r. Dh Józef Wójtowicz był absolwentem Liceum Handlowego w Mielcu, posiadał dyplomy i uprawnienia  trenerskie II i I Klasy oraz instruktora lekkoatletyki. Przez ok. 60 lat trenował młodzież. Działał i był trenerem w LKS "Tęcza" Mielec. W latach 80. Poświęcił  się dla  trenowania chodu sportowego. W 1953 r. został członkiem Rady Powiatowej Zrzeszenia Ludowe Zespoły Sportowe w Mielcu. Zatrudniony jako trener koordynator w Radzie Wojewódzkiej Zrzeszenia Ludowe Zespoły Sportowe Rzeszów. W latach 1989-1996 pełnił funkcję dyrektora MOSiR w Mielcu. W 1996 r. przeszedł na emeryturę, ale działał dalej społecznie. Organizował liczne masowe imprezy sportowe cyklicznych, szczególnie sztafety biegowe, szlakami Miejsc Pamięci Narodowej oraz  rocznicami z ważnych wydarzeń w historii Polski, m.in. Memoriału Gen. Władysława Sikorskiego. Po wznowieniu działalności 18.05.1992 r. Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Mielcu włączył się aktywnie w działalność tego gniazda i jego połączenie z LKS "Tęcza". W 2000 r. był głównym inicjatorem założenia nowego gniazda sokolego jako „Odrodzone Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" w Mielcu”, gdzie pełnił funkcję wiceprezesa.

Druh Józef Wójtowicz był działaczem Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół w Polsce. Od 24.04.1993 r. do 11.01.1997 r. pełnił funkcję naczelnika wyszkolenia sportowego Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce, a w okresie od 20.03.1999 r. do 29.03.2003 r. pełnił funkcję zastępcy naczelnika. Był jednym z głównych współorganizatorów w dniach 30.06. – 4.07.1993 r. Międzynarodowego Zlotu Sokołów Polskich w 50. rocznicę śmierci gen. Władysława Sikorskiego i w 100. rocznicę powstania Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Mielcu. Na Zlot przybyli sokoli z Polski, USA, Kanady i sokoli z Ukrainy „Sokił” – Batko. W dniach 18.05.2001 – 4.07.2001 współorganizował Sztafetę Biegową Mielec – Kraków, która odbyła się w 58. Rocznicę śmierci i 120. Rocznicę urodzin gen. Władysława Sikorskiego. Sztafeta Biegowa zakończyła się na Wawelu, gdzie 4.07.2001 r. odbywał się Zjazd Rady Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce. Wspólnie Sokolstwo Polskie i młodzież sokola udali się na Mszę Św. do katedry wawelskiej, gdzie potem odwiedzono sarkofag gen. Władysława Sikorskiego. Wychował i trenował wielu reprezentantów kraju w biegach i chodach sportowych w kategorii seniorów i juniorów w tym uczestników Igrzysk Olimpijskich. Jego podopieczni zdobyli ponad 120 medali Mistrzostw Polski w różnych kategoriach wiekowych.

Został odznaczony m. in. Złotym Krzyżem Zasługi Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski nadany uchwałą Rady Państwa z dnia 15 czerwca 1988 r. Ceremonia pogrzebowa rozpocznie się Mszą Św. się w dniu 19 sierpnia 2013 roku o godz. 11.00 w Parafii Rzymsko - Katolickiej p.w. Świętego Mateusza Apostoła i Ewangelisty w Mielcu. Żegnaj Druhu! Niech Ci Ziemia Polska, którą tak bardzo ukochałeś lekką będzie. Wieczny Odpoczynek Racz Mu Dać Panie a Światłość Wiekuista niech Mu świeci na wieki wieków Amen! Składamy Rodzinie i wszystkim Druhom i Druhnom Gniazda w Mielcu kondolencje. Centrum Informacji Naukowej Sokolstwa Polskiego i Zarząd Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" II Bydgoszcz - Fordon im. gen. Józefa Hallera. Druh Andrzej Bogucki, Bydgoszcz, dnia 15.08.2013 r.

Święto Wojska Polskiego w 140. rocznicę urodzin Sokolego Generała Józefa Hallera. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera zorganizowało w dniach 13 – 15 sierpnia 2013 r. „Święto Wojska Polskiego w 140. rocznicę urodzin Sokolego Generała Józefa Hallera”. Dokładnie 13 sierpnia 2013 r. w 140. rocznicę urodzin gen. Józefa Hallera delegacja gniazda na czele z druhem Romanem Krężelem – wiceprezesem, złożyła kwiaty i zapaliła znicz przed pamiątkową tablicą poświęconą Generałowi, która znajduje się na budynku Sokolni przy ul. Toruńskiej 30 w Bydgoszczy. W czwartek 15 sierpnia 2013 r. w uroczystość Matki Boskiej Zielnej - Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny fordońscy sokoli uczestniczyli w kościele Salezjanów Św. Marka w Mszy Św. w intencji Ojczyzny, którą odprawił Dyrektor Domu Zakonnego Św. Marka ks. Janusz Sikora proboszcz parafii. Po Mszy Świętej ks. proboszcz poświęcił przyniesione do kościoła na uroczystość kwiaty i zioła. Następnie po Mszy Św. w Restauracji „Korona” odbyło się spotkanie sokolstwa, które przygotowała druhna Urszula Krężel. Druhna Urszula Bogucka przedstawiła z rodzinnej biblioteki „Halleriana”, a prezes druh Andrzej Bogucki przedstawił biogram Sokolego Generała Józefa Hallera i jego niezwykle wielkie zasługi dla Niepodległości Polski. Ten jeden z najbardziej zasłużonych i lubianych generałów w okresie międzywojennym zostaje coraz bardziej w III Rzeczypospolitej zapomniany w pamięci narodowej. Często nawet nie jest wymieniane jego nazwisko podczas niektórych uroczystości samorządowych, a nawet państwowych. Pamięć o Generale jednak trwa nadal pośród środowisk patriotycznych i narodowych. Druh Andrzej Bogucki też podzielił się z uczestnictwa w obchodach 50. lecia 7 Łużyckiej Dywizji Desantowej, w której służył podczas dwuletniej  zasadniczej służby wojskowej w Gdańsku Wrzeszczu w latach 1972 – 1974. (AS)

Zmarła Druhna Dr Violetta Narywska. Łączniczka Sokolstwa w Polsce i na Litwie Członek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera i Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” Litwa - Ejszyszki. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera oraz Centrum Informacji Naukowej Sokolstwa Polskiego zawiadamia, że w Bydgoszczy w dniu 22 września 2013 r. zmarła nasza Druhna ŚP Dr Violetta Narywska Łączniczka Sokolstwa w Polsce i na Litwie Członek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera i Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” Litwa - Ejszyszki. Pogrążeni w modlitwie i żałobie sokolej składamy Kondolencje Rodzinie, Członkom Sokolstwa Polskiego na Litwie, Przyjaciołom i Znajomym. Pozostała nadzieja w Krzyżu i  Zmartwychwstaniu. Ceremonia pogrzebowa odbędzie się w Wilnie a następnie 26 września 2013 r. na cmentarzu w Podborzu k/ Ejszyszek na Litwie.  Módlmy się za Jej Duszę! Wieczny Odpoczynek Racz Jej Dać Panie A Światłość Wiekuista Niech Jej Świeci Na Wieki Wieków Amen! R.I.P. Prezes Dr Andrzej Bogucki. Bydgoszcz, dnia 24 września 2013 r. Druhna Violetta Narywska (1972 – 2013). Dnia 22 września 2013 r. w wieku 41 lat zmarła w Bydgoszczy Druhna Violetta Narywska, ad. dr w specjalności śpiew solowy, pedagog Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Ur. 26 listopada 1972 r. w Wilnie, córka Włodzimierza. Szkołę średnią ukończyła w Wilnie, została członkiem Związku Polaków na Litwie.  Jako wyróżniająca absolwentka średniej szkoły w 1990 r. wybrała i przybyła na studia w Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Na samym początku studiów poznała pedagog lektora Urszulę Bogucką nauczyciela akademickiego tej uczelni. Wtedy to 9 listopada 1990 r. została członkiem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon. W dniach 9-10.11.1990 r. uczestniczyła w ważnych uroczystościach sokolich w Bydgoszczy – Fordonie. Następnie uczestniczyła w spotkaniach sokołów fordońskich. Została zapoznana dokładnie z ideą sokolą. W 1991 r. została członkiem Komitetu Założycielskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Wileńszczyźnie Litwa – Ejszyszki, który powstał w siedzibie gniazda fordońskiego przy ul. Bachledy w Bydgoszczy – Fordonie. Prezes Andrzej Bogucki powierzył Violecie Narywskiej  zadanie poszukania na Litwie odpowiedniej osoby do prowadzenia Sokolstwa Polskiego na Litwie i jednocześnie powierzył jej funkcję łącznika Sokolstwa w Polsce z Sokolstwem na Litwie, którą przyjęła.  Podjęła pracę kurierską i przewoziła konspiracyjnie z Polski na Litwę materiały sokole, „bibułę”, polskie publikacje opozycji demokratycznej oraz wydawane drukiem w Bydgoszczy „Wileńskie Rozmaitości”. Trzeba pamiętać, że w tamtych czasach nie było łatwym zadaniem przewożenie na Litwę materiałów i publikacji z Polski. Ta praca kurierska była niebezpieczna, którą mogła dokonać osoba ideowa i odważna. Taką była Druhna Violetta Narywska, która z powierzonego zadania wywiązała się znakomicie. Po ustaleniach i opracowaniu planu działań w Bydgoszczy – Fordonie udała się na Litwę, gdzie zapoznała Michała Sienkiewicza, bliskiego Przyjaciela Jej rodziców, z ideą sokolską, znanego działacza sportowego i zaproponowała Mu wstąpienie do Komitetu Założycielskiego. Michał Sienkiewicz przyjął tą propozycję i został zatwierdzony przez Komitet Założycielski. W Bydgoszczy – Fordonie dokonano rekonstrukcji Komitetu Założycielskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Wileńszczyźnie Litwa – Ejszyszki. Funkcję przewodniczącego powierzono Michałowi Sienkiewiczowi. Następnie na Litwie rozpoczęto organizację „Sokoła”. 3.05.1991 r. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” na Wileńszczyźnie zostało zarejestrowane przy Klubie Sportowym Polaków na Litwie „Polonia”. Prezesem został Michał Sienkiewicz, a Violetta Narywska weszła w skład zarządu. Dopiero w 1995 r. władze litewskie pozwoliły na rejestrację sądową. Violetta Narywska równocześnie studiowała i została absolwentką Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy. W 1997 r. uzyskała z wyróżnieniem dyplom w klasie śpiewu znanej pedagog ad. Hanny Michalak. Już na drugim roku studiów debiutowała na estradzie studiów partią sopranową w Stabat Mater G. B. Pergolesiego. W roku 1996 została laureatką II nagrody na Konkursie Wokalnym im. I.J. Paderewskiego w Bydgoszczy. Doskonaliła się na licznych kursach mistrzowskich pracując pod kierunkiem H. Łazarskiej, J. Gadulanki, J. Rappe. Została asystentem Akademii Muzycznej w Bydgoszczy na Wydziale Wokalno-Aktorskim. Współpracowała z Operą Na Zamku w Szczecinie oraz z Teatrem im. A. Mickiewicza w Częstochowie, brała też udział w przedstawieniach reżyserowanych przez A. Hanuszkiewicza, a także K. Jandę. Koncertowała w kraju i za granicą. Dr Violetta Narywska, pracowała jako pedagog w Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy.  Ceremonia pogrzebowa odbędzie się w Wilnie a następnie 26 września 2013 r. na cmentarzu w Podborzu k/ Ejszyszek na Litwie gdzie nasza serdeczna, miła, mądra i piękna Druhna spocznie w grobowcu rodzinnym. Jak pisze Czesław Malewski w „Podborze a testament Adama Mickiewicza:  "Niewoniańce, Tietiańce, Podborze - zachowaj nas Boże". Podborze. Piękna miejscowość na obrzeżach Puszczy Rudnickiej, która pamięta czasy świetności Rzeczypospolitej Obojga Narodów, ponieważ leżała dawniej na trakcie z Wilna przez Rudniki, Ejszyszki do Krakowa. Przez tę okolicę, najprawdopodobniej, przejeżdżał niejeden orszak królewski i wielkoksiążęcy. (…) Były to okolice zamieszkałe od czasów najdawniejszych przez szlachtę zaściankową, bardzo patriotyczną. Ludność ta pierwsza chwytała za broń w walce z okupantem i tak również było podczas II wojny światowej. Miejscowi mieszkańcy stanowili podstawę AK na tych terenach. (…) . W Podborzu i okolicach, rejonie solecznickim, większość stanowią Polacy. (alb)

Pamiętamy okrucieństwa drugiej wojny światowej. Obchody 74 rocznicy Pamięci Tych, którzy zginęli za Polskę! Obchody 74 rocznicy Pamięci Tych, którzy zginęli za Polskę zorganizowane zostały z dużą czcią i szacunkiem. W tych uroczystościach uczestniczyły delegacje Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera i Związek Szlachty Polskiej Oddział Bydgoszcz. Obchody pamięci dywersji niemieckiej w Bydgoszczy 3.09.1939 – 3.09.2013. Przewodniczący Rady Miasta Bydgoszczy Roman Jasiakiewicz, który jest od 2002 r. członkiem honorowym Dzielnicy Kujawsko Pomorskiej ZTG „Sokół” w Polsce zaprosił sokołów na wspólne z Radą Miasta Bydgoszczy uczczenie 3.09.2013 r. ofiar niemieckiej dywersji, w wyniku której w pierwszych dniach wojny: 3 i 4 września 1939 roku zginęli polscy żołnierze oraz mieszkańcy Bydgoszczy. W 74. rocznicę tych wydarzeń na cmentarzu Bohaterów Bydgoszczy na Wzgórzu Wolności, uczczono pamięć zamordowanych. - We wrześniu 1939 r. tajne niemieckie służby SS, SD i Abwehry, za pomocą wcześniej szkolonych aktywistów mniejszości niemieckiej w Polsce dokonywały akcji dywersyjnych i sabotażowych na Pomorzu, Wielkopolsce i na Śląsku. W Bydgoszczy doszło do takich działań w niedzielę, 3 września, oraz w poniedziałek, 4 września, 1939 roku. Jak napisał Portal Bydgoszcz.24: „Bojówkarze tajnych służb III Rzeszy działali w Bydgoszczy w polskich mundurach wojskowych, policyjnych i kolejarskich, używali symboli polskich organizacji. 3 września 1939 roku około godz. 10 z wież kościołów ewangelickich na placu Wolności, na placu Kościeleckich, przy ul. Nakielskiej, Koronowskiej i Leszczyńskiego, z niemieckich domów, warsztatów i zakładów padły strzały do przechodzących przez bydgoskie ulice taborów i oddziałów Wojska Polskiego oraz polskiej ludności cywilnej. (...) U dywersantów niemieckich i miejscach dywersji znaleziono karabiny maszynowe oraz nowoczesne pistolety maszynowe z wyposażenia tajnych służb III Rzeszy – przypominał wydarzenia sprzed 74 lat w imieniu Rady Miasta Bydgoszczy jej przewodniczący Roman Jasiakiewicz. Tragicznym rezultatem dywersji niemieckiej było – według raportu ówczesnego dyrektora szpitala miejskiego w Bydgoszczy – 91 zabitych i rannych. Jasiakiewicz przypomniał, że niemiecka dywersja jako zakazana przez prawo międzynarodowe forma walki została przez Wojsko Polskie stłumiona. Natomiast wydarzenia te propaganda Goebbelsa nazwała Bromberger Blutsonntag (Bydgoska Krwawa Niedziela). - Dzisiaj w sposób szczególny podkreślamy, ze tragiczny los miasta i polskich mieszkańców nie może, wbrew faktom i dowodom, być przedmiotem kontrowersji historyków, artystycznych niedomówień i wątpliwości. Nie ma zgody na relatywizowanie historii. Tego wymaga polska racja stanu, historia naszego miasta oraz szacunek dla poległych w obronie Bydgoszczy. Pora najwyższa odkłamać historię także na arenie międzynarodowej. […] Pamiętajmy bowiem, że to nie naziści, faszyści, hitlerowcy pogrzebali ludzkie nadzieje i wywołali najstraszniejszą z wojen – to Niemcy. Kolejne pokolenia muszą to wiedzieć. Przebaczamy, ale pamiętamy – powiedział Jasiakiewicz, po czym odczytał kilkadziesiąt nazwisk polskich ofiar niemieckiej dywersji 3 i 4 września wraz z przytoczeniem okoliczności ich zamordowania. W uroczystości na cmentarzu Bohaterów Bydgoszczy wzięli udział m.in. kombatanci, sokoli, autor książki “Śmierć w Bydgoszczy 1939 -1945” Wiesław Trzeciakowski, była dyrektor Wydziału Kultury UM Halina Piechocka-Lipka, sokół honorowy ks. prałat Władysław Mielcarek. Prezes CINSP Andrzej Bogucki udzielił krótkiego wywiadu dla Telewizji Regionalnej Bydgoszcz i radia PiK. Nie powinno się mówić o ,,Bydgoskiej Krwawej Niedzieli". W 5.09.2013 r. odbyło się w ratuszu spotkanie z historykiem dr hab. Przemysławem Olstowskim, z udziałem m.in. sokołów, poświęcone wydarzeniom z 3 i 4 września 1939 roku w Bydgoszczy. Olstowski zaznaczał, że w dyskusji publicznej nie powinniśmy używać sformułowania ,,Bydgoska Krwawa Niedziela”. To sformułowanie zostało bowiem wytworzone na potrzeby niemieckiej propagandy, która tak nazywała wydarzenia z niedzieli 3 września i dnia następnego. W ten sposób próbowano bowiem usprawiedliwiać eksterminacje ludności polskiej w Bydgoszczy, głównie inteligencji. W Bydgoszczy i okolicach zginęło około 5 tys. osób, w tym prezydent miasta Leon Barciszewski i inni samorządowcy. Historyk mówił także, że istnieje hipoteza, że dywersja mogła powstać z inspiracji służb III Rzeszy, które na podstawie wydarzeń bydgoskich planowały usprawiedliwić wybuch II wojny światowej. „Musimy pamiętać, że to Niemcy zaatakowały Polskę. Atakowany ma zawsze inne prawa – zabrał głos w dyskusji dr Andrzej Bogucki. Należałoby nasze opracowania przetłumaczyć na język angielski i niemiecki, aby nasze racje dotarły do opinii światowej”. Prezes CINSP przypomniał, że 3 i 4.09.1939 r. w obronie przed niemieckimi dywersantami uczestniczyli sokoli. Komendantem Placu był sokół i hallerczyk dh mjr Wojciech Albrycht. Natomiast w mieszkaniu dh Alojzego Malczewskiego – prezesa Okręgu V Dzielnicy Pomorskiej ZTG „Sokół” w Polsce szyto opaski biało – czerwone. Spotkanie z dr hab. Olstowskim zorganizował Klub Historyczny im. gen. Stefana Roweckiego ,,Grota” w Bydgoszczy. II wojna światowa była najstraszliwszym z konfliktów w dziejach ludzkości, w sposób szczególny ucierpiała w niej Bydgoszcz. Sokoli fordońscy pamiętali o napaści Sowietów na Polskę. Na Starym Rynku odbyły się 17.09.2013 r. uroczystości upamiętniające 74. rocznicę agresji ZSRR na Polskę. 17 września 1939 r. Sowieci, wypełniając pakt Ribbentrop-Mołotow z dnia 23 sierpnia 1939 roku najechali zbrojnie Rzeczpospolitą, od 1 września 1939 r. zmagającą się z niemiecką agresją. Obchody rocznicy agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 r. rozpoczęły się od Mszy św. Potem przeniosły się na Stary Rynek, pod pomnik Walki i Męczeństwa. W uroczystościach udział wzięli parlamentarzyści, przedstawiciele rządu i samorządu, Wojsko Polskie i kombatanci.  Organizatorem uroczystości jak co roku jest Związek Sybiraków w Bydgoszczy na czele z prezesem Mirosławem Myślińskim. Sokoli uczestniczą na zaproszenie prezesa Mirosława Myślińskiego. "Za Polskę walczyliśmy! za Polskę umieramy!". Pamięci 50. zamordowanych Żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej w Boryszewie k/ Sochaczewa w 1939 r. Miejski Komitet Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Bydgoszczy w dniu 23 września 2013 r. uczestniczył Boryszewie k/ Sochaczewa w uroczystościach odsłonięcia nowej tablicy pamięci zamordowanych 50. Żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej. W skład Komitetu wchodzą różne środowiska patriotyczne i kombatanckie. Mszę św. odprawił ks. dr Janusz Włodarczyk – prob. parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa, którą celebrował ks. prał. Władysław Mielcarek z Bydgoszczy – członek honorowy Dzielnicy Kujawsko Pomorskiej ZTG „Sokół” w Polsce. Przemowy okolicznościowe wygłosili Piotr Osiecki  - Burmistrz Miasta  Sochaczewa i Maciej Małecki Poseł RP. W uroczystościach uczestniczyło społeczeństwo Sochaczewa, kompania honorowa Wojska Polskiego, weterani, szkoły, harcerze i różne organizacje. Po uroczystościach odwiedzono groby zamordowanych żołnierzy, na cmentarzu w Kozłowie Biskupim, odmówiono modlitwę, złożono wieniec, zapalono znicze na pomniku z tablicami - inskrypcjami, na których upamiętnione są wszystkie nazwiska Bohaterów. Potem odbyła się w Muzeum Bitwy nad Bzurą w Kutnie kolejna w tym dniu uroczystość odsłonięcia nowej tablicy Pamięci Żołnierzy 15 Dywizji Piechoty Wielkopolskiej Armii Pomorze stacjonującej przed II wojną w Bydgoszczy. W imieniu TG "Sokół" II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera w tych uroczystościach uczestniczył prezes Andrzej Bogucki. Całość zorganizował sekretarz MKOPWiM w Bydgoszczy Wojciech Sobolewski – członek honorowy Dzielnicy Kujawsko Pomorskiej ZTG „Sokół” w Polsce. (RB)

BBON. Bydgoski Batalion Obrony Narodowej, wchodzący w skład Chełmińskiej Brygady Obrony Narodowej, przydzielono w lipcu roku 1939 do 15 Dywizji Piechoty Wielkopolskiej stacjonującej w Bydgoszczy. Dywizja wchodziła w skład Armii Pomorze, której dowództwo mieściło się w Toruniu. Żołnierze batalionu, jako jeńcy wojenni przebywali w dniach 20-21 września 1939 roku na terenie stadionu w Żyrardowie. 21 września wszystkim żołnierzom batalionu kazano wystąpić z tłumu 30 tys. zatrzymanych, obiecując im powrót do domu. Wystąpiło około 180 żołnierzy, których skierowano do Sochaczewa, a następnie Boryszewa. Tu spośród wziętych do niewoli żołnierzy batalionu wytypowano 50, w tym całą kadrę oficerską, po czym postawiono ich przed sądem polowym pod fałszywymi zarzutami złamania konwencji genewskiej poprzez "udział w masakrze ludności niemieckiej w Bydgoszczy". 22 września 1939 wszyscy roku zostali skazani na śmierć i tego samego dnia, o godz. 19.00, rozstrzelani w pobliskiej cegielni. Pretekst do masakry dało fałszywe doniesienie złożone przez niejakiego Lorentza, podchorążego WP narodowości niemieckiej. Rannych dobijano strzałami pistoletów. Egzekucja była dobrze słyszana przez pozostałych żołnierzy bydgoskiego batalionu ON. Ponoć przed śmiercią jeden z żołnierzy batalionu miał krzyknąć: "za Polskę walczyliśmy! za Polskę umieramy! 8 listopada 1940 przeprowadzono dzięki staraniom PCK ekshumację ofiar masakry w Boryszewie. Udało się wówczas zidentyfikować 20 zwłok. Wszystkie ciała przeniesiono następnie na cmentarz w Kozłowie Biskupim, gdzie pochowano je w skromnej zbiorowej mogile. W 1959 wykonano betonowe obrzeżenie grobu i ustawiono granitowy krzyż oraz tablicę z napisem:"22 IX 1939. Za Polskę Walczyliśmy! Za Polskę Umieramy! Cześć Bohaterom!". W 1981 odsłonięto na grobie zamordowanych pomnik oraz tablicę z zapisanymi nazwiskami wszystkich 50 ofiar zbrodni, ustalonymi w 1976 przez bydgoskiego historyka Rajmunda Kuczmę. [http://www.e-sochaczew.pl/sochaczew,nowa-tablica-takze-na-pomniku-w-boryszewie,38598.html]

Zmarł Druh ŚP Jan Tomaszewski (1954 - 2013). Z wielkim bólem i żalem zawiadamiamy, że zmarł w dniu 22.10.2013 r. w wieku 59 lat ŚP Jan Tomaszewski, były wieloletni wicedyrektor Szkoły Podstawowej 29 im. Wacława Wawrzyniaka i Gimnazjum 3 im. gen. Józefa Hallera, magister fizyki, wybitny nauczyciel, sokół i hallerczyk. Msza Św. została odprawiona w kościele parafialnym Św. Mateusza w sobotę 26.10.2013 r. o godz. 9.15. Pogrzeb odbył się tego samego dnia o godz. 10.45 na cmentarzu komunalnym przy ul. Wiślanej w Bydgoszczy. Biogram. Dh Tomaszewski Jan (1954 – 2013). Dh Jan Tomaszewski ur. 26.05.1954 r. w Pakości, Kujawianin. Magister fizyki, ukończył Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Pracował w zawodzie nauczyciela fizyki, wieloletni wicedyrektor Szkoły Podstawowej 29 im. Wacława Wawrzyniaka i Gimnazjum 3 im. gen. Józefa Hallera w Bydgoszczy. 1.09.1990 r. wstąpił do TG „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera. Został aktywnym uczestnikiem i współorganizatorem licznych imprez Sokolstwa Polskiego. Był członkiem komendy organizacyjnej IX. Zlotu Sokolstwa Polskiego - Bydgoszcz 2000. W 2000 r. wstąpił do Towarzystwa Pamięci Generała Józefa Hallera i Hallerczyków w Bydgoszczy, pełnił funkcję przewodniczącego komisji rewizyjnej. Od 2006 r. na emeryturze. Posiadał stopień oficera rezerwy Wojska Polskiego. Jego wielkimi zainteresowaniami była technika, informatyka, turystyka, krajoznawstwo i rekreacja. Za swą pracę zawodową, honorową i społeczną został wielokrotnie wyróżniony wieloma nagrodami, odznaczeniami i dyplomami. W 2003 r. został odznaczony „Zaszczytną Odznaką Sokolą” i wpisany do „Złotej Karty Sokolstwa Polskiego”. Zmarł w dniu 22.10.2013 r. w Bydgoszczy w wieku 59 lat. 26.10.2013 r. odbył się jego pogrzeb, został pochowany na cmentarzu komunalnym przy ul. Wiślanej w Bydgoszczy. Składamy Rodzinie, Bliskim i Znajomym najserdeczniejsze wyrazy współczucia. Żegnaj Drogi Przyjacielu! R.I.P. (alb)

Sokoli Rajd Zaduszkowy 2013. Patrol historyczny Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera zorganizował w dniach 31.10.2013 – 02.11.2013 „Sokoli Rajd Zaduszkowy”, który miał na celu uczczenie świąt Wszystkich Świętych i Zaduszek, poprzez modlitwę i utrwalenie pamięci  nieżyjących sokołów i sokolic. Modlono się za wszystkich zmarłych, poległych, zamordowanych i zakatowanych członków Sokolstwa Polskiego oraz Sokołów z innych krajów świata. W wigilię Wszystkich Świętych patrol historyczny sokołów fordońskich rozpoczął symboliczny trzydniowy rajd od odwiedzenia cmentarzy Kujaw i Ziemi Chełmińskiej, na których znajdują się groby sokołów, przed którymi modlono się oraz wspominano zasłużonych członków, zapalano znicze. Ten rajd był symbolem Pamięci o wszystkich nieżyjących sokołach, których już dziesiątki tysięcy zmarło od momentu założenia w 1862 r. sokolstwa. Poniżej przedstawiono jedynie te groby do których dotarł patrol historyczny sokołów. Członkowie patrolu uczestniczyli w dwóch Mszach Św. 1.11.2013 r. w kościele w Bobrowie (miejscowości, k/ Brodnicy gdzie w majątku ziemskim wychowywał się Jan Zumbach as lotnictwa Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, m. in. pilot sławnego Dywizjonu 303). W tej przeszło 750 letniej parafii, Mszę Świętą odprawił ks. prob. ks. Roman Dobrzewiński. Natomiast 2.11.2013 r. sokoli uczestniczyli w Mszy Św. u Salezjanów w parafii Św. Marka, którą odprawił ks. Ks. Marian Krześniak SDB. Modlono się za zmarłych, Świętego Sokoła Świata Jana Pawła II Wielkiego – członka honorowego ZTG „Sokół” w Polsce, Prymasa Józefa Glempa – członka honorowego ZTG „Sokół” w Polsce, Naczelnika Tadeusza Kościuszkę, od 15.10.1898 r. do dnia dzisiejszego Patrona Sokolstwa Polskiego, Sokolego Generała Józefa Hallera, oraz za wielu wybitnych nieżyjących sokołów. Poniżej wykaz cmentarzy, grobów sokołów, tablic i miejsc pamięci, które odwiedził patrol historyczny. W załączeniu dołączono dokumentację fotograficzną. Bydgoszcz – Fordon (Stary). Kościół Św. Mikołaja z tablicą pomordowanych Sokołów. Pod Tablicą wyraźnie ślady kul. Tu zamordowano sokoła, powstańca wielkopolskiego (walczącego w Jarocinie) i burmistrza Fordonu Wacława Wawrzyniaka wraz z innym sokołami. Rozstrzelani pod kościołem przez Niemców 2.10.1939 r. Zob. bliżej, Tragiczne Losy Sokołów (1939 – 1945), [w:] Księga Pamiątkowa ku uczczeniu siedemdziesiątej rocznicy założenia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Fordonie 1923-1993, Bydgoszcz 1993. Tam też Ich biogramy. Cmentarz (stary) parafii św. Jana w Bydgoszcz – Fordon, ul. Cechowa 18. Grób zamordowanych sokołów fordońskich: Sokoli, członkowie TG „Sokół” w Fordonie zamordowani przez Niemców przed kościołem w starym Fordonie 2.10.1939 r.: Wacław Wawrzyniak burmistrz Fordonu, Benon Kaszewski drogerzysta, Albin Piotrowski sokół i harcerz, Waldemar Podgórski mistrz rzeźnicki, Stefan Zalesiak maszynista w papierni, Polikarp Ziółkowski właściciel Przetwórni Owoców. Sokół Wiktor Dębicki nauczyciel, zginął gdzieś na wojnie. Zob. bliżej, Tragiczne Losy Sokołów (1939 – 1945), [w:] Księga Pamiątkowa ku uczczeniu siedemdziesiątej rocznicy założenia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Fordonie 1923-1993, Bydgoszcz 1993. Tam też Ich biogramy. Dh Wacław Wawrzyniak (1894-1939), Sokół Pomorski 2(23)1999. Kutta Janusz, Wawrzyniak Wacław (1894-1939) powstaniec wielkopolski, burmistrz Fordonu, [w:] Bydgoski Słownik Biograficzny, t. 4, s. 116-118. Grób Sokoła: Antoni Zieliński (1859-1935). Członek TG „Sokół” w Fordonie. Walczył czynnie o niepodległość Polski, otrzymał licencję na prowadzenie prywatnej restauracji na dworcu w Fordonie, która później prowadził jego syn Sokół Alfons Zieliński. Zob. Księga Pamiątkowa ku uczczeniu siedemdziesiątej rocznicy założenia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Fordonie 1923-1993, Bydgoszcz 1993, s. 87.

Grób Sokoła: Leonard Majewski (1919-2004). Urzędnik pocztowy. Żołnierz gen. Maczka. Od 1937 r. członek TG „Sokół” w Fordonie (uczestniczył w Zlocie Sokolstwa Polskiego na Zaolziu wraz z innym sokołami z Fordonu), członek kadrowej  konspiracji sokolej do 1988 r., współorganizator TG „Sokół” II Bydgoszcz-Fordon, wiceprezes. Prześladowany przez UB. Członek Honorowy Dzielnicy Kujawsko Pomorskiej ZTG „Sokół” w Polsce. Grób Sokoła: Stanisław Modrakowski (1876-1953). Mistrz piekarski. Członek TG „Sokół” w Fordonie sprzed 1939 r. Grób Sokoła: Kwapiszewski Bolesław (1908-1987). Kierownik Szkoły w Fordonie. Członek TG „Sokół” w Fordonie sprzed 1939 r. Do tego gniazda należała też Stanisława Kwapiszewska. Grób Sokoła: Franciszek Płotka. Kupiec, członek wspierający TG „Sokół” Fordon sprzed 1939 r. Grób Sokolicy: Jadwiga Szymańska, d. Sułkowska (1904-1989). Żona prezesa TG „Sokół” w Fordonie Kazimierza Szymańskiego. Przewodnicząca Wydziału Sokolic. Zmarła w Warszawie, pochowana na cmentarzu w Fordonie. Jej mąż Kazimierz Szymańskie (ur.?-zm.?) pracował w Papierni, był dyr. i współwłaścicielem. Prezes TG „Sokół” w Fordonie (1933-1935), piłsudczyk, działacz BBWR, finansował działalność gniazda, po wojnie prześladowany w Warszawie prze UB, gdzie zmarł ? Zob. Księga Pamiątkowa ku uczczeniu siedemdziesiątej rocznicy założenia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Fordonie 1923-1993, Bydgoszcz 1993, s. 81-82. Dolina Śmierci w Fordonie. Sokolica Apolonia Niewitecka (1872-1939) z domu Marten, właścicielka „Strzelnicy”, gdzie ćwiczyli i spotykali się sokoli, zamordowana przez Niemców w Dolinie Śmierci. Wybitna sokolica fordońska, patriotka, mama prezesa TG „Sokół” w Fordonie (1937-1938) Stefana Niewiteckiego, odznaczonego Krzyżem Virtuti Militari. Księga Pamiątkowa ku uczczeniu siedemdziesiątej rocznicy założenia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Fordonie 1923-1993, Bydgoszcz 1993, s. 76. Cmentarz  parafii św. Mikołaja w Bydgoszcz - Fordon ul. Piastowa – Kasztelańska. Kaplica Sokolic: Anna Szreybrowska (Szrejbrowska) (1866-1948). Naczelniczka więzienia w Fordonie. Niezwykle aktywna działaczka TG „Sokół” w Fordonie i Przewodnicząca Wydziału Sokolic sprzed 1939 r. Anna Szreybrowska i Jadwiga Proch są fundatorkami kaplicy cmentarnej w 1935 r. Jadwiga Proch (1879-1978) sokolica fordońska sprzed 1939 r. Niemka z Wrocławia, sekretarka w więzieniu w Fordonie, współpracowała z Anną Szrejbrowską. Zob. Księga Pamiątkowa ku uczczeniu siedemdziesiątej rocznicy założenia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Fordonie 1923-1993, Bydgoszcz 1993, s. 77, 81. Grób Sokoła: Alfons Zieliński (1903-1993). Handlowiec legendarny „Funek”, syn Antoniego. Z ojcem prowadził restaurację na dworcu w Fordonie. Współzałożyciel TG „Sokół” w Fordonie w 1923 r. Od 1935 r. naczelnik gniazda. Do 1988 r. członek kadrowej konspiracji sokołów. W 1990 r. współzałożyciel TG „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon, honorowy naczelnik tego gniazda. W czasie wojny przebywał w obozach koncentracyjnych m. in. w Buchenwaldzie. Prześladowany przez UB. Do TG „Sokół” należała cała rodzina Zielińskich: Konstancja, Maria, Antoni (1907), Antoni (1859), Jan, Teofil, Jadwiga zamężna Sznajder. Zob. Księga Pamiątkowa ku uczczeniu siedemdziesiątej rocznicy założenia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Fordonie 1923-1993, Bydgoszcz 1993, s. 81-86-88. Sokół Pomorski – kwartalnik, 1(1993). Andrzej Bogucki, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” II Bydgoszcz-Fordon im. gen. Józefa Hallera (1923-2003), [w:] Kronika Bydgoska, t. XXVI, 2004, s. 363-386, Bydgoszcz 2005. Grób Sokołów Powstańców Wielkopolskich: Kazimierz Wlekliński (1893-1977). Hotelarz. Walczył w powstaniu wielkopolskim na Pałukach, został ranny. Członek TG „Sokół” w Fordonie. Do śmierci w kadrowej konspiracji sokołów. Pochowany w mundurze powstańca wielkopolskiego. Izabella Wleklińska z d. Niewitecka (1894-1983). Powstaniec wielkopolski, pracowała w szpitalu powstańczym w Żninie, brała czynny udział w powstaniu. Działaczka TG „Sokół” w Fordonie. Uczestniczyła w Zlocie Sokolstwa Polskiego w Katowicach. Od 1938 r. przewodnicząca Wydziału Sokolic. Do śmierci była członkiem kadrowej konspiracji sokołów. Działaczka społeczna i charytatywna. Zob. Księga Pamiątkowa ku uczczeniu siedemdziesiątej rocznicy założenia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Fordonie 1923-1993, Bydgoszcz 1993, s. 84-85. Grób Sokoła: Franciszek Delik (1909-1976). Urzędnik, sekretarz gniazda, od 1935 r. wiceprezes TG „Sokół” Fordon. Pracował w PSS. Leon Delik (1914-1975). Ślusarz, gimnastyk TG „Sokół” Fordon. Józef Delik (1916-1979). Ślusarz, gimnastyk TG „Sokół” Fordon. Brunon Delik, marynarz, sokół sprzed 1939 r., prześladowany przez komunistów, zbiegł na emigrację do USA i tam zmarł. Zob. Księga Pamiątkowa ku uczczeniu siedemdziesiątej rocznicy założenia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Fordonie 1923-1993, Bydgoszcz 1993, s. 66. Grób Sokoła: Roman Mikczyński (1949-1999). Historyk, archiwista, publicysta, działacz katolicki, pracował w Archiwum Państwowym w Bydgoszczy, od 1994 r. członek TG „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon. Działacz NSZZ „Solidarność”. Zob. Dh Roman Mikczyński, Sokół Pomorski 3(24)1999. Roman Mikczyński (1949-1999), [w:] Kalendarz Bydgoski 2000, s. 263-264. Grób Sokoła: Kuligowski Zygmunt (1914-1983). Kierowca, pracował w Papierni, członek TG „Sokół” w Fordonie sprzed 1939 r., członek konspiracji sokołów. Wspaniały biegacz długodystansowy gniazda, mistrz Pomorza. Zmarł w Fordonie. Księga Pamiątkowa ku uczczeniu siedemdziesiątej rocznicy założenia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Fordonie 1923-1993, Bydgoszcz 1993, s. 71-72. Grób Sokoła: Rafiński Edmund (1903-1989). Ślusarz, pracował w Papierni, członek i naczelnik TG „Sokół” w Fordonie sprzed 1939 r., członek konspiracji sokolej. Członek Stronnictwa Narodowego. Zob. Księga Pamiątkowa ku uczczeniu siedemdziesiątej rocznicy założenia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Fordonie 1923-1993, Bydgoszcz 1993, s. 77-78 Grób Sokoła: Franciszek Schreiber (Szrajber) (1883-1973). Radny i wiceburmistrz Fordonu, bogaty kupiec, członek TG „Sokół” w Fordonie, w latach 1938-1939 pełnił funkcję prezesa gniazda, a od 1939-1973, był przywódcą sokołów w konspiracji. Działacz Stronnictwa Narodowego, więziony przez Niemców. Po wojnie został oskarżony za sprzyjanie rządowi polskiemu w Londynie, został uwięziony na osiem miesięcy. Pomagał wielu ludziom. Jego syn Alojzy Schreiber ( Szrajber), działacz sokoli w Fordonie do 1939 r. Potem w konspiracji sokołów. Prześladowany przez UB, podczas referendum 3xTak uwięziony. Zmieniał miejscowości zamieszkania. Na stałe zamieszkał w Ełku. Zob. Księga Pamiątkowa ku uczczeniu siedemdziesiątej rocznicy założenia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Fordonie 1923-1993, Bydgoszcz 1993, s. 79-80. Andrzej Bogucki, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” II Bydgoszcz-Fordon im. gen. Józefa Hallera (1923-2003), [w:] Kronika Bydgoska, t. XXVI, 2004, s. 363-386, Bydgoszcz 2005. Cmentarz parafii Świętej Trójcy w Bydgoszczy ul. Lotników 2. Grób Sokołów: Jan Bogucki (1926-2004) i Bogumiła Bogucka (1933-2008). Żołnierz gen. Władysława Andersa i NZW, wstąpił do sokoląt w 1936 r., do sekcji pływackiej TG „Sokół" III Bydgoszcz – Szwederowo, członek konspiracji sokolstwa 1939-1988, zasłużony członek  TG „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera 1990 - 2004. Bogumiła Bogucka też członek tego Gniazda 1990-2008. Zob. Kalendarz Bydgoski 2006, s. 278-279. Dh Jan Bogucki, Sokół Pomorski 2(23)1999, Księga Pamiątkowa ku uczczeniu siedemdziesiątej rocznicy założenia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Fordonie 1923-1993, Bydgoszcz 1993, s. 62-63. Grób Sokoła: Karol Mokrzycki (1869-1934). Prof. w Seminarium Nauczycielskim w Bydgoszczy. Działacz Chrześcijańskiej Demokracji. Prezes Okręgu III rzeszowskiego Zw. Sokołów Polskich w Austrii, prezes Dzielnicy Pomorskiej ZTG „Sokół” w Polsce 1923-1926. Zob. Pamiętnik V Zlotu, s. 24, A. Bogucki, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” na Pomorzu 1893-1939, Bydgoszcz 1997, s. 324. Cmentarz Nowofarny w Bydgoszczy ul. Artyleryjska 10. Grób Sokoła: Czesław Bogucki (1917-1993). Urzędnik, tłumacz polsko – niemiecki, żołnierz kampanii wrześniowej 1939 r., żołnierz ZWZ AK ps. „Sokolik”, uczestniczył w akcjach dywersyjnych. Członek PSL „Mikołajczyka”, członek NSZZ „Solidarność”. W 1932 roku wstąpił do Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” I Bydgoszcz-Śródmieście, gimnastyk i biegacz. Trenował Go m. in. Janusz Kusociński. W latach 1939-1988 członek konspiracji sokolej, 1989-1993 w TG "Sokół" Bydgoszcz - Macierz. Członek Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Bydgoszcz. Zob. Koneksje Janusza Kusocińskiego z Bydgoszczą w świetle korespondencji do Czesława Boguckiego, Kronika Bydgoska TMMB, T. IX, 1988, s. 179-194. Bydgoskie Sokoły nr 52 i 53. Listy „Kusego”, Dziennik Wieczorny 1987 nr 187 i 192. Sokół i Żołnierz Armii Krajowej Czesław Bogucki 1917-1993, [w:] Kalendarz Bydgoski 1995, s. 259-260. Bogucki Czesław, „Sokolik” (1917-1993), [w:] Słownik Biograficzny Konspiracji Pomorskiej 1939-1945, cz. 2, pod red. Elżbiety Zawackiej, Fundacja „Archiwum Pomorskie Armii Krajowej”, Toruń 1996, s. 38-39. Grób symboliczny z prochami Hallerczyka: Feliks Suligowski. Więzień Auschwitz nr 8635, właściciel majątku ziemskiego Bukrabowszczyzna, porucznik Armii Generała Józefa Hallera, żołnierz ZWZ – AK w powiecie Prużana, zamordowany przez Niemców w Auschwitz w 1943 r. Jego żona Irena z Lewkowiczów Suligowska pracowała w biurze gen. Józefa Hallera. Ich córka Zofia z Suligowskich Rogowska była katolicką działaczką społeczną. Jej mąż Zygmunt Rogowski był żołnierzem gen. Maczka. Ich  córka Hanna Rogowska od 1990 r. wieloletnia działaczka sokolstwa. Od 1990 r. we władzach TG „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera, w latach 1999-2007 sekretarz generalny ZTG „Sokół” w Polsce. Zob. Jan Suligowski, Bukrabowszczyzna, /w:/ Świat Inflant 10(62) październik 2008, s. 4 – 5. Andrzej Bogucki, Dziedzictwo kultury szlachecko – ziemiańskiej w Bydgoszczy i okolicach, Bydgoszcz 2013, ss. 128. Grób Sokoła: Szczepan Pyszka (1881-1959). Naczelnik sokołów i sokolic, chorąży TG „Sokół” w Bydgoszczy w zaborze pruskim. Od 1926 r. pierwszy naczelnik Dzielnicowego Wydziału Sokolic Dzielnicy Pomorskich ZTG „Sokół” w Polsce. Zob. Andrzej Bogucki, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” na Pomorzu 1893-1939, Bydgoszcz 1997, s. 156. Czterdzieści lat pracy Sokolstwa w Bydgoszczy (z tego 34 lat pod rządami Niemiec) 1886-1926, Bydgoszcz 1926, s. 42. Na Złote Gody Sokoła – Macierzy w Bydgoszczy 1936, Bydgoszcz 1936, s. 13. Zob. bliżej, Andrzej Bogucki, Zarys historii Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Bydgoszczy 1886-1939 (cz. I), Kronika Bydgoska, t. X, Bydgoszcz 1990, s. 66-99. Tenże, (cz. II), tamże, t. XI, Bydgoszcz 1991, s. 123-160.

Grób Sokoła: Jan Teska (1876-1945). Działacz polityczny zaboru pruskiego, założyciel i wieloletni redaktor polskiego „Dziennika Bydgoskiego”. Działacz chadecji, w czasie okupacji uczestniczył w „Akcji N” Komendy Głównej ZWZ - AK. Działacz „Sokoła” w Gnieźnie (1905-1907), potem w Bydgoszczy. Należał do liderów „Sokoła” pomorskiego i miał wielki wpływ na jego orientację ideową i sprawy organizacyjne. W latach 1926-198 wiceprezes Dzielnicy Pomorskiej ZTG „Sokół” w Polsce. W Okręgu V bydgoskim też był wiceprezesem. W latach 1936-1939 był prezesem największego gniazda sokolego na Pomorzu TG „Sokół” I w Bydgoszczy. W 1926 r. został wpisany do „Złotej Karty” „Sokoła” w Bydgoszczy. Zob. Andrzej Bogucki, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” na Pomorzu 1893-1939, Bydgoszcz 1997, s. 330-331. Andrzej Bogucki, Zarys historii Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Bydgoszczy 1886-1939 (cz. I), Kronika Bydgoska, t. X, Bydgoszcz 1990, s. 66-99. Tenże, (cz. II), tamże, t. XI, Bydgoszcz 1991, s. 123-160. Bydgoski Słownik Biograficzny. Pod red. Janusza Kutty, t. 1, s. 107-109. Tam też inne biogramy sokołów. Cmentarz parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Bydgoszczy ul. Ludwikowo 2.

Grób Sokoła: Ignacy Bogucki (1896-1959). Z rodu z Wielkopolski.  Górnik, rzemieślnik, muzyk, członek TG „Sokół" w Bochum, Herne, Hordel i Wanne w Westfalii. Do Sokoła w Westfalii należeli też jego ojciec Wawrzyniec, bracia i siostra: Michał, Stanisław, Józef, Franciszek i Maria. Michał zginął w pierwszej wojnie światowej. Wszyscy pracowali jako górnicy w kopalniach. Józef Bogucki (1894-1926) sokół,  żołnierz gen. Józefa Hallera, walczył o niepodległość Polski w wojnie polsko-bolszewickiej. Franciszek Bogucki (1892-1919) sokół, zginął w powstaniu wielkopolskim. Od 1921 r. rodzina zamieszkała w Bydgoszczy. Zob. Polskie rody szlacheckie. Kto jest kim dziś, red. i mer. Andrzej Kulikowski, Maria Radzimińska, Warszawa 1993, s. 45 – 46. Bogucki Franciszek (1892-1919), [w:] Powstańcy Wielkopolscy. Biogramy uczestników powstania wielkopolskiego 1918/1919, t. 3, pod. red. Bogusława Polaka, Poznań 2007, s. 36. Z. Kościański, Z. Wartel, Zachowane mogiły powstańców wielkopolskich poległych i zmarłych w czasie walk powstańczych 1918/1919, Poznań 2003, s. 146. Dh Józef Bogucki 1894-1926, żołnierz Generała Józefa Hallera, Sokół Pomorski 4(21)1998. Cmentarz komunalny przy ul. Wiślanej w Bydgoszczy. Grób Sokoła: Andrzej Grabowski (1952-1992). Technik ceramik, przewodnik i prezes koła PTTK w Bydgoszczy. Jego pradziadek Jakub i dziadek Stanisław należeli do TG „Sokół” we Lwowie. W latach 1981 i 1990 wspierał działania organizacyjne TG „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon. Zob. Księga Pamiątkowa ku uczczeniu siedemdziesiątej rocznicy założenia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Fordonie 1923-1993, Bydgoszcz 1993. Andrzej Bogucki, Prezes bydgoskich przewodników Andrzej Grabowski (1952-1992), Kalendarz Bydgoski 1994, s. 268-271. Grób Sokoła: Andrzej Rutkowski (1957-2001). Elektromechanik, właściciel firmy kupieckiej, członek współzałożyciel TG „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon, w latach 1990 – 1992 naczelnik wyszkolenia sportowego. Jego żona Barbara Jastrzębska Rutkowska wieloletnia działaczka TG „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon, sekretarz gniazda i dzielnicy. Księga Pamiątkowa ku uczczeniu siedemdziesiątej rocznicy założenia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Fordonie 1923-1993, Bydgoszcz 1993, s. 78. Zmarł dh Andrzej Rutkowski, Sokół Pomorski 1(30)2001. Grób Sokoła: Jan Tomaszewski (1954 – 2013). Magister, nauczyciel fizyki, wicedyrektor szkół. 1.09.1990 r. wstąpił do TG „Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera. Od 2000 członek Towarzystwa Pamięci Generała Józefa Hallera i Hallerczyków w Bydgoszczy. Zob. Andrzej Bogucki Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” II Bydgoszcz-Fordon im. gen. Józefa Hallera (1923-2003), [w:] Kronika Bydgoska, t. XXVI, 2004, s. 363-386, Bydgoszcz 2005. Cmentarz parafii Św. Mikołaja w Gronowie k/ Torunia. Grób Sokoła: Ks. Teofil Schulz (1868-1932), w literaturze sokolej podawano niekiedy też ks. Jan Schulz. Groby Jana i Teofila Schulzów znajdują się w Gronowie. Działacz narodowy i społeczny. Należał do współzałożycieli TG „Sokół” w Toruniu, od 1896 r. został proboszczem w Gronowie. W Gronowie założył grupę gimnastyczną „Sokoła”. Zob. Ks. Henryk Mross, Słownik Biograficzny Kapłanów Diecezji Chełmińskiej, Pelplin 1992, s. 328. Andrzej Bogucki, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” na Pomorzu 1893-1939, Bydgoszcz 1997, s. 328-329. Grób Sokoła: Jan Osiński (1888-1945). Urzędnik, tłumacz polsko – niemiecko – francuski, zarządca majątku księcia Włodzimierza Puzyny w Gronowie. W latach 1925-1929 pracował jako tłumacz w kopalniach węgla we Francji, gdzie wstąpił do TG „Sokół”. Z sokołem ks. Teofilem Schulzem w Gronowie, jako naczelnik prowadził grupę ćwiczącą sokołów w majątku księcia W. Puzyny w Gronowie. Zob. Andrzej Bogucki, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” na Pomorzu 1893-1939, Bydgoszcz 1997, s. 142. Dh Jan Osiński 1888-1945, Sokół Pomorski 1(22)1999. Cmentarz (nowy) parafii p.w. Św. Jakuba Apostoła Starszego w Bobrowie k/ Brodnicy. Grób Sokoła: Alfons Cybulski (1923-1992). Urzędnik, pochodził z rodu ziemiańskiego w Pustej Dąbrówce k/ Brodnicy. Żołnierz IV Dywizjonu Korpusu Polskiego w Szkocji gen. Stanisława Maczka . Członek młodzieży sokolej w TG „Sokół” w Brodnicy sprzed 1939 r., członek konspiracji sokolstwa w latach 80. XX w. Po 1989 r. wspomagał działalność sekretariatu w Bydgoszczy ZTG „Sokół” w Polsce. Zob. Kwartalnik Sokół Pomorski 3(20)1992, też kwartalnik Sokół 2/1992, Andrzej Bogucki, Rzyska Maria z Kazubskich (16.06.1856-15.03.1944), /w:/ Ziemianie Polscy XX wieku, Słownik biograficzny, cz. 6, Warszawa 2002, s. 168. Tenże, Rzyski Andrzej (1888-1954), /w:/ Ziemianie Polscy XX wieku, Słownik biograficzny, cz. 7, Warszawa 2004, s. 122. Księga Pamiątkowa ku uczczeniu siedemdziesiątej rocznicy założenia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Fordonie 1923-1993, Bydgoszcz 1993, s. 65-66. Sanktuarium Matki Bożej Brzemiennej w Wąbrzeźnie.

Sanktuarium Matki Bożej Brzemiennej w Wąbrzeźnie. Na zewnątrz kościoła Tablica Pamięci członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Wąbrzeźnie poległych w pierwszej wojnie światowej i w walce o niepodległość Polski w latach 1914 – 1920. Sokół Kazimierz Wietrzyński (1893-1945). Drogerzysta. Wiceprezes TG „Sokół” w Wąbrzeźnie. Jego żona Wanda Wietrzyńska (ur. 1897) była prezeską Wydziału Sokolic. Współorganizował fundację dla wykonania pamiątkowej tablicy Sokołów poległych w latach 1914-1920, która znajduje się do dnia dzisiejszego na kościele parafialnym. Wywieziony przez sowietów z Wąbrzeźna do łagrów. Zamęczony w łagrze sowieckim w Charkowie. Zob. Kazimierz Wietrzyński z Wąbrzeźna męczennik łagrów sowieckich, kwartalnik Sokół 2/1990. Tekst i foto Andrzej Bogucki.

Sokoli fordońscy uczcili 95. rocznicę rozpoczęcia Powstania Wielkopolskiego W Bydgoszczy jak co roku uczczono Pamięć Powstania Wielkopolskiego 1918/1919. W wojewódzkich i miejskich uroczystościach w 95. rocznicę rozpoczęcia Powstania Wielkopolskiego 27 grudnia 2013 r. uczestniczyła delegacja Towarzystwa Gimnastycznego Sokół” II Bydgoszcz – Fordon im. gen. Józefa Hallera. Organizatorem uroczystości był Oddział Kujawsko – Pomorski Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919, które rozpoczęto Mszą Świętą w kościele garnizonowym. Po Mszy Św. odbyły się uroczystości przed jedynym w Polsce Grobem Nieznanego Powstańca Wielkopolskiego. Przybyły delegacje organizacji patriotycznych i kombatanckich, orkiestra i kompania Wojska Polskiego, przedstawiciele władz wojewódzkich i samorządowych. Po przemówieniach odbył się Apel Poległych, składano wieńce i kwiaty, odśpiewano Rotę. Po tych uroczystościach na budynku dawnej SP 8 obecnie UKW przy Placu Kościeleckich 8 została odsłonięta i poświęcona tablica upamiętniająca deportacje bydgoszczan podczas okupacji niemieckiej. Następnie w Sali im. Wojciecha Łochowskiego odbyło się plenarne posiedzenie Miejskiego Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w skład, którego wchodzą przedstawiciele organizacji patriotycznych i kombatanckich w tym sokoli. Jednym z punktów spotkania było uczczenie pamięci Powstania Wielkopolskiego. Podczas uroczystości prezes Andrzej Bogucki przypomniał publicznie o udziale sokolstwa w powstaniu i ich ważnej roli jaką odegrali dla niepodległości Polski. Przypomniał o poległych sokołach powstańcach, a także o tych, którzy przeżyli okres międzywojenny i brutalnie zostali mordowani przez Niemców podczas drugiej wojny światowej. (AS).